12 din, 7 ırk var ama huzur var

Sıradan bir İtalyan değil bu sözlerin sahibi Riccardo Illy.

Değil İtalya’nın, dünyanın en önde gelen espresso kahve markasının, Illy kahvelerinin sahibi. Aynı zamanda, İtalya’da dört özerk bölgeden biri olan Friuli-Venedik Özerk Bölge Başkanı. Bir tür eyalet Başbakanı gibi.

Sabah fabrikasını geziyoruz. Öğleden sonra özerk bölge başkanlığında kendisiyle uzun bir sohbet yapıyoruz, diğer gazeteci arkadaşlarımla birlikte.

KİŞİ BAŞINA 23 BİN EURO

Burası İtalya’nın en zengin kesimi. Kişi başına 23 bin 500 Euro düşüyor. İtalya genelinde bu rakam 19 bin Euro.

Bölgenin diğer özellikleri, bizim yaşadığımız sorunları çoktan aşmış olmasında.

Burada 12 din, 7 ırk yaşıyor. Sırp, Hırvat, Arnavut, Alman, Yunan, Sloven, Friulians. Ama, aralarında hiç sorun yok.

Bir, bölgede tarım ve sanayi çok gelişmiş. Denizcilik almış başını gitmiş.

İki, hiç bir azınlığın siyasal talebi yok. Kendilerini İtalyan olarak görüyor.Bölge de, yaşlı nüfus ve bol iş nedeniyle, genç göçmenleri kolaylıkla kabul ediyor.

SADECE SLOVENLER

İtalyan okulları dışında, kendi dilinde eğitim veren iki okul var. Biri Slovenler, diğeri İtalya’da küçük azınlık olan Friulanlar.

İtalyanca dışında radyo ve TV’de yayın sadece Slovenlerle ilgili.Her gün yarım saat. Bu da, AB yasası nedeniyle. 1999 ve 2001’de yürürlük kazanan AB dil kuralları gereği.

Riccardo Illy’nin verdiği bilgiye göre, bölge özerk. Bu kadar farklı dil ve dinden insanlar yaşadığı için. Ama bölgenin, örneğin vergi koyma hakkı yok. Ya da, polis İtalyan hükümeti polisi.

İspanya’dakinden epey geride bir özerklik. Daha çok, Almanya’da eyalet sistemine benziyor. Illy bölge Başbakanı gibi, ama değil, bölge başkanı. Ayda iki, üç kes Roma’ya gidiyor, soruyor. Yönetime halk tarafından doğrudan seçiliyor.

CAMİ TALEBİ

Bölgede her dinin ibadet evi var. Ortodoks, katolik, protesten kiliseleri, sinagog.

Cami yok, oysa, burada yaşayan Arap ülkelerinden gelen Müslüman bir azınlık var. Onlar cami yapılmasını istiyor.

Konu karara bağlanacağı sırada, 11 Eylül saldırılarıyla dünya sarsılıyor. O zamandan bu yana, karar askıda.

Cami olmadığı için bir kriz yok. Buna karşılık, 11 Eylül’ün dünyanın farklı coğrafyalarında yarattığı kültür çatışmasının bir uzantısı.

Başkan Illy’i dinlerken, bir nokta dikkatimi çok çekiyor.Illy sok sık, "sivil toplum örgütleri, yerel girişimler" deyimlerini kullanıyor.

Bölgede huzur, sivil toplum örgütleri arasındaki dayanışmadan ve onların etkinliğinden geçiyor.

Triestina, Triestino’yu istemiyor

AVRUPA’da başka örneği yok. Üstelik, yüz yıldır yok. Ve hálá devam ediyor.

Trieste’de belediyeye ait bir halk plajı var. Giriş serbest.

Ancak, kadınlar ve erkekler plajda denize ayrı ayrı giriyor.Denizde harem ve selamlık.

Avrupa’nın göbeğinde bu garip uygulamanın kaldırılması için, belediye halk oylamasına gidiyor. Oylama sonucu ilginç.

Kadınlar ve erkeklerin yine ayrı ayrı denize girmelerine karar veriyor halk.

Triesteli kadına Triestina, erkeğe ise, Triestino deniyor. Oylama, Triestina’nın denizde Triestino’yu istemediğini gösteriyor. Ama, buna Triestino’da katılıyor.

Tocai artık Macarların

İTALYANLAR kendilerini bildik bileli Tocai şaraplarını üretiyor.

Macarlar, buna AB’de itiraz ediyor. Tocai, Macarca’dır ve bize ait bir markadır, gerekçesiyle.

AB, Macarlar’a hak veriyor.Şimdi yüz yıldır Tocai markasıyla şarap üreten İtalyanlar, bu yılın sonunda Tocai isminden vazgeçmek zorunda.

Tocai yerine yeni marka Friulano. Tanıtım için 15 milyon Euro ayrılıyor.

AB kurallarının nasıl işlediğini gösteren bir örnek.

Ve İtalya’da kimse gürültü çıkarmadan, kararı saygıyla karşılıyor.