Biyolojik zenginlik: Macahel

Vardığınız yer Macahel; 'saklı cennet' diyebilirsiniz. Artvin'in Borçka İlçesi'ne bağlı 30 haneli Camili Köyü'ne vardığınızda Gürcistan sınırı 50 metre ötede... Ancak havzaya jandarmadan izin alınarak girilebiliyor. Bu havzada 6 köy var; toplam 200 hanede 1000 kişi yaşıyor. Çocuklar ortaokula kadar okuyor. Göç edenlerin 6 bini ise İstanbul'da yaşıyor. Kar nedeniyle bölge altı ay kapalı kalıyor; bazen hastalar Batum üzerinden Artvin veya Borçka'ya taşınıyor.

Bölge kızılağaç, kestane, ladin, ıhlamur ve gürgen ağaçları ile kaplı... (Ladinlere dadanan zararlıya karşı gösterilen ihmalkárlığı daha sonra anlatacağız.) Zirvedeki kar hálá erimemiş; şelaleler yol boyundan dökülüp Çoruh'a karışıyor. Karayolları'nın yıllardır köy yolunu genişletmek üzere yaptığı çalışmalar dikkat çekiyor:

‘‘Moskova'ya otoban mı yapılıyor?’’

Yanlış bir projede bu kadar geniş yola gerek var mı?

Yolun yapımı yıllardır sürüyormuş. Kimbilir müteahhitlerine kaç trilyon ödenmiştir? Karadeniz Otoyolu'na ödenen yüzlerce milyon dolar gibi...

ARILAR VE AYILAR

Akıl almaz bir biyolojik çeşitlilik ve kültürel zenginlik taşıyan böyle bir vadi, Türkiye'de 4; dünyada da 200 yerden biri... Bölgenin orman kadastrosu yok. Devlet de bu çalışmalara başlarken ekipleri geri çekmiş. Her ailenin belirli bir dekarda 'ormanı' var sayılıyor. Bu konu çok hassas..

Bir 'canavar' sayarsanız bölgenin en zararlı canlısı sayılan ayıların, mısır, fındık ve bal sevdası ile ilgili anlatılanlar Gürcüler'in destansı öyküleri arasında yer alıyor.

Macahel'de her canlı süratle ürüyor; dolayısıyla hiçbir şey kaybolmuyor. Bitki biliminin kaydına geçmemiş birçok türüne yeni adlar veriyor doğa bilimcileri...

Camili Köyü'nde TEMA, Doğal Varlıkları Koruma Amaçlı Kırsal Kalkınma Projesi çerçevesinde ilk defa bir köyde hizmet vermek üzere Arıcılık Eğitim ve Araştırma Merkezi kurulmuş. TEMA Vakfı Başkanı Nihat Gökyiğit'in kendi maddi kaynağı ile oluşturduğu merkez öyle sıradan bir yer değil; 3-4 yıldızlı otel düzeyinde neredeyse... Ayrıca köyün muhtarınki dahil iki evi onartmış; yaylada da bir ev alarak TEMA'ya bağışlamış. Arıcılık konusunda kurulan şirkete başarılı köylüleri ortak etmiş.

Anlatılanlara göre Camili Köyü, Türkiye arıcılığının yönlendirme merkezi olacak; üretim 10 misline kadar artabilecek. Türk arıcılığına ve ekonomiye yüzlerce trilyon liralık katma değer kazandırılacak. (Macahel'e üç yılda 200 milyar gelir sağlamış.)

Keşke böyle projeler çoğalsa... Tarım ürünlerinin artmasında da arıların çok olumlu etkisi olduğu bilinse...

GÖKYİĞİT'İN ÇABASI

62 yıl önce Artvin'de ortaokulu bitirip Robert Kolej'e girmeyi başaran bir esnafın oğlu olan, TEKFEN Holding'in ortaklarından Nihat Gökyiğit'in sponsorluğunda Türkiye'de nesli tükenmiş olan çok verimli saf Kafkas arısı üretimi projesi uygulanıyor. Uzun ve karlı kış koşullarına uygun ana arılar, uzun dilleri sayesinde derin tüplü çiçeklerden de nektar toplayabiliyor. Ve de çok çalışkanlar. Üretilen ana arılar, TEMA'nın oluşturduğu şirket eliyle diğer bölgelere satılmaya başlanmış... Projeye 15 köylü katılıyor. Bu sezonda, tanesi 10 dolara satılan 500-2.000 arasında ana arı üreten üreticiler var. Arı üretiminden başka bölgede doğal ortamda bal üretimi de yapılıyor; 15 milyon liradan hemen müşteri bulabiliyor.

DOĞA TURİZMİ

TEMA bir yerde doğa/dağ turizminin altyapısını da hazırlamış böylece; yeni başlayan turlarda uzun yürüyüşlerle Artvin'in ünlü Karagöller'ini gezebiliyor, yaylalarında geceleyebiliyorsunuz.

CNN'de gösterilen 'Aral Gölü' belgeselinden sonra Kemal Öner'in, yeni çalışması 'Macahel Belgeseli' olmuş... Öner, belgeseli ilk kez köyde gösterdi ve konuklar tarafından çok beğenildi. Belgeselin bölgenin tanıtımında büyük katkı sağlayacağı TV'lerde gösterildiğinde daha iyi anlaşılacak.

Nihat Gökyiğit, bölgeye kaçıncı kez gittiğini hatırlayamıyor; yaptırdığı merkez için harcadığı parayı söylemek istemiyor; ‘‘bölge kazansın, insanlar bir şey öğrensin yeter’’ diyor.

Ormanları elden gidecek endişesiyle bazı köylülerin gösterdiği direnişe karşı, 76 yaşındaki bir doğa sevdalısının gösterdiği inanılmaz azim ve mücadele bu tür çalışmalara örnek olmalı değil mi?

Türkiye'nin değil dünyanın sayılı arıcılık uzmanı olan Ahmet İnci'den başka bölgeye ziraat ve orman mühendisleri de görevlendirilmiş; bölgenin meyveciliğinde seleksiyon çalışmaları ile pazar kabiliyetini yükseltmek üzere çalışmalar başlatılmış. Cevizden sonra kestane, elma ve armuta geçilecek. Bunların en yüksek verimlisi alınıp aşıyla çoğaltılarak; bu yolla organik meyve üretimi ile yeni bir gelir kaynağı yaratılacak.

Daha bitmedi...

Yerel kültür çalışmaları da bu çalışmalara dahil edilmiş.

Bayer Şahin ve İberya Özkan idaresinde yerel çoksesli müzikler ortaya çıkartılıp derlenmiş; folklor ekipleri yeni Kafkas oyunları üzerinde çalışmaya başlamış.

Şahin köydeki konserinde söylediği güzel şarkısında şöyle diyordu:

‘‘Ben ağaçlarımı, meyvelerimi, alageyiklerimi, pınarlarımı, arılarımı, ağustos böceklerimi, tilkilerimi, kurbağlarımı, ateşböceklerimi istiyorum.... Ben bu emanetleri çocuklara vermek istiyorum...’’

Ya Batum'un elden çıkışı üzerine Enver Paşa'ya yakılan ağıtı söyleyen 'köylü korosu'... Aynı Urfa'nın Kazancı Bedih'i ekibi gibiydi...

Köy Ensitüsü'nün bir eğitimi mi yoksa bir Halkevi faaliyeti mi?

Bu öğretici ve gelir getirici çalışmalara ne derseniz deyin.

Okuma-yazma oranı en yüksek bir ilin özü sevgi, sözü sevgi... Belki bu yüzden 'Livaneli' Gazetesi, Artvinlileri 'Mavi-yeşil gülüşlü insanlar'' olarak tanımlıyor.



‘‘İçki efeyi susturur, korkağı coşturur.’’

(Artvin sözü)



SİDE'de tatil yaparken burada bulunan ‘Athen ve Apollo Tapınakları’nın hiçbir şekilde korunmadığını ve zarara uğradıklarını görüp çok üzüldüm. Kendi kültürüne sahip çıkmayan bizlerin tarihi eserlere bu kadar kötü ve horca davranmış olmaları, eminim benim gibi gelen turistleri de rahatsız ediyordur. Konunun ilgili mercilere de ulaştırılmasını rica ederim.

Ayşe ERAL-İSTANBUL