Sigarayla savaşırken tütün ölmesin, yüzde 90’ını ihraç ediyoruz

- Tütün üretimi ve ihracatı ile ilgili önemli bir rapor hazırladım. İncelemenizi isterim.

Endişemi dile getirdim:

- Tütün raporunuzu yazmaya kalkarsam, sigara gibi sağlığa zararı kesinleşmiş bir ürüne sahip çıktığım düşünülür.

Yanıtı raporundaki şu cümle ile verdi:

- Ülkemizde sigara ile mücadele adeta Türk tütünü ile mücadeleye dönüştü. Sigara tüketiminin kaynağı, yurt içinde üretilen tütün gibi algılanıyor. Oysa, tütünümüzün yüzde 90’ı ihraç ediliyor.

Tütün üretiminin yapıldığı il sayısına işaret etti:

- Tütün üretimi 2002 yılında 36 il ve 155 ilçede yapılırken, 2016’da 21 il ve 92 ilçeye çekildi. Halen Manisa, Denizli, Adıyaman, Uşak, Samsun, Tokat, İzmir, Malatya, Aydın, Balıkesir, Muğla, Hatay ve Batman’da tütün üretiliyor.

Üretimden çekilen illeri sıraladı:

- Trabzon, Giresun, Artvin, Sinop, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Hakkari, Adana, Mardin ve Burdur’da artık tütün üretilmiyor.

Devletin artık destekleme alımları yapmadığını anımsattı:

- 2002 yılında 405 bin 882 olan üretici sayısı, 2016’da 64 bin 464’e geriledi. Tütün üretimi 2002’de 159 bin 521 ton iken 2016’da 74 bin tona indi.

Tütün ihracatının altını çizdi:

- Türkiye, geçen yıl 51 bin 028 ton tütün ihraç ederek 352.6 milyon dolar döviz geliri elde etti.

Ardından ithalata dikkat çekti:

- 2002 yılında 55 bin 800 ton tütün ithal edilirken, 2017’de 100 bin ton ile rekor kırıldı. İthal tütüne ödenen döviz geçen yıl 522.7 milyon doları buldu.

Tütünün geçmişte Türkiye’nin önemli ihraç kalemleri arasında bulunduğunu vurguladı:

- Ancak, 2012 yılından itibaren üstünlüğümüzü kaybettik. Ülkemiz tütünde net ithalatçı pozisyonuna geçti.

Yerli tütünün Türkiye’de üretilen sigaralardaki kullanım oranını paylaştı:

- Yerli tütünün ülkemizde üretilen sigaralarda kullanım oranı 2003’te yüzde 42 iken, 2017’de bu oran yüzde 12.2’ye düştü.

Tütünde ciddi fırsatlar olduğunu savundu:

- Tütün tarımını geliştirmek için 5, 10 hatta 50 yıllık yol haritası çıkaralım. Türkiye’de üretilen tütünü dünyada tekrar marka haline getirelim.

Devletin sigara tüketimini azaltmaya dönük çalışmalarını sürdürmesi gerektiğini vurgulayıp, ekledi:

- Ama hammadde olarak tütün ihracatını artırıcı politikalar benimsenmeli.

Türkiye’de kurulu 8 sigara üreticisi olduğunu kaydetti:

- Sigara üreticileri, tütün ticareti yetki belgesi olan firmalar aracılığı ile tütün ektiriyor. Ülkemizde yıllık yaklaşık 105 bin tonluk sigara pazarına sahip uluslararası sigara sektörünün, içeride sattığı ürün karşılığında aynı miktarda Türk tütünü alımının zorunlu kılınması amaçlanıyor.

Yunanistan, İtalya ve Makedonya’nın tütün mamulü üreticisi firmalar ile 5’er yıllık alım garantisi içeren anlaşmalar yaptığını anlattı:

- Ülkemizde de benzer bir model uygulanabilir. Böylece yıllık tütün ihracat miktarı 105 bin tona, ihracat geliri 770 milyon dolara çıkabilir.

Bu modelle tütün üretimini bırakan 63 ilçede tekrar ekimin başlayabileceğine vurgu yaptı:

- İhracata dayalı tütün tarımının gelişmesi, 1 milyon kişiye istihdam kapısı açabilir...

Sigaraya karşı savaşı sürdürüp, tütünden gelen dövizi artırmaya çalışsak mı?

50 MİLYON DOLARLA 1.7 MİLYAR DOLARLIK ÜNİVERSİTEYİ YAKALADIK
BOĞAZİÇİ Üniversitesi Rektörü Prof. Mehmed Özkan, araştırma üniversiteleriyle ilgili bir toplantıda söz aldı:

- Araştırma üniversitelerine bütçe konusunda gereken destek maalesef verilmiyor.

Yıllık bütçe artışlarının yüzde 6’yı geçmediğini belirtti:

- Yeni kurulan bazı üniversiteler yüzde 30 bütçe artışları alıyor. Tamam bütün üniversitelerin bütçe artışlarına ihtiyacı var. Ama araştırma üniversitelerini ayrıca desteklemek gerekiyor.

Dünya sıralamalarından örnek verdi:

- Dünyada üniversitelerin sıralandığı listelerde Boğaziçi Üniversitesi ile Florida State University (ABD) 190’ıncı sırada yer alıyor. Florida State University’nin bütçesi 1.7 milyar dolar iken, bizim bütçe bugünkü kurlar ile 50 milyon dolar düzeyinde seyrediyor.

Ardından ekledi:

- Bu durum Boğaziçi Üniversitesi’nin 50 milyon dolarlık bütçe ile ortaya koyduğu başarıyı daha anlamlı kılıyor.

Sonra şu çağrıyı yaptı:

- Araştırma üniversitelerinin bütçeleri 3 yıl boyunca yüzde 30 düzeyinde artırılsın. Sonra performanslara göre bütçe artışları gözden geçirilsin.

Bu çağrıya kulak vermek gerekmez mi?