Vadiden yatıştırıcı ve çoğulcu mesaj

Amaç, ekonomik büyüme ve enflasyon, finansal istikrar gibi artık ülke aşan küresel konuları tartışmak. Merkez bankası başkanları, iktisatçılar, politika yapıcı kurumlardan temsilciler küresel para politikalarını tartışıyorlar. Tabii ki birincil odağında ABD’deki para politikası var, konular da bunun etrafında tartışılıyor.

Zira hiçbir ülke, bunun etkilerinin dışında değil artık.

İşte dün başlayan bu toplantılarda merak şuydu; nasıl mesajlar çıkacak?

ABD Merkez Bankası FED’in eski başkanı Ben Bernanke döneminde bu toplantıların bir özelliği de şuydu; FED’in para politikasındaki ileri dönük potansiyel bir değişikliğin öncesinde, para politikası konusunda küresel entelektüel bir grubun önünde bunun tartışılması. Böylelikle küresel bir nabız ölçümü da sağlanıyordu. Ancak Janet Yellen’in başkan olması ile bu özellik kayboldu.

Gelişmiş ülkelerdeki para politikalarının etkisiz hale geldiği kanaati giderek yaygın hale geldiği bir ortamda, burada yapılacak tartışmalar önem kazanmıştı. Rekor düzeyde düşük uzun vadeli faizler ortamında, herkes FED Başkanı Janet Yellen’in ne diyeceğine odaklandı. Ayrıca faiz artırımının ne zaman olacağına dair bir sinyal de bekleniyordu. Zira, ABD’de işsizlik oranı düşüyor ama enflasyon beklendiği gibi yükselmiyor. Bu yılki toplantı öncesinde, hem FED’in kendi tahmini, hem de analistlerin tahmini ABD’deki enflasyonun 2018’e kadar yüzde 2’nin altında olacağı yönündeydi. Oysa geçen yılki toplantıda FED Başkan Yardımcısı Stanley Fischer’in “faizleri artırmak için enflasyonun yükselmesini beklemeyeceğiz” demesi akıllarda. Bloomberg verilerine göre; Eylül ayında FED’in faizleri artırıp artmayacağı yönündeki tahminler, Haziran ayında sıfır iken, şimdi yüzde 32’ye çıkmış durumda.

Yellen, “faiz artırımında durum son aylarda güçlendi” derken, asıl mesajı para politikasının etkisizliğine dair korkuları yatıştırmak üzerine oldu. Yellen, ellerinde olan ve yakın geçişte uygulanmış araçların hala etkili olduğunu, gerektiğinde yine iş görebileceğini,  ayrıca yeni araçlar da yaratılabileceğini vurguladı.

JACKSON HOLE’DAKİ ÇOĞULCULUK

Jackson Hole’da merkez bankacılar ve akademisyenlerin toplantısı başlamadan önce, Perşembe günü şöyle bir görüntü vardı; FED’in karar organı Federal Açık Piyasa Komitesi’nin 17 üyesinden 10’u uzun bir masaya dağılmışlar. Aralarında ise ‘FED UP’ adlı sivil toplum örgüt temsilcilerini barındıran bir aktivist girişimin üyeleri oturuyor. Sorular yanıtlanıyor. Tam bir içi içe, çoğulcu ve katılımcı, hesap vermeye dayalı bir toplantı. ‘FED UP’ üyelerinin son birkaç yıldır dikkat çeken sloganları şuydu: “Hangi toparlanma?”, “Kimin toparlanması?”, “ücret artışı iyidir”. Bu sivil girişim, FED’in erkenden faiz artırımına geçme olasılığını eleştiriyor. Sadece makro bir bakış açısı değil, temel amaçları Afrika ve Latin kökenli yurttaşlarla, kadınların refah artışından yeterince yararlanamadıklarını vurgulamak.

2014 toplantısında, Jackson Hole toplantısının olduğu otele giderek, toplantı salonuna lobiden geçerek giden Janet Yellen ve Stanley Fischer gibi merkez bankacıları ayak üstü yakalayarak sorunlarını anlattılar. Üstlerine giydikleri tişörtler sloganları ile bezeli idi. Bu ses getirdi. Ancak 2015 toplantısında hangi işgüzar akıl etti bilinmez; aktivistlerin otel rezervasyonları, parasını peşin ödedikleri halde katılamasınlar diye ‘görünmeyen bir el’ tarafından iptal edildi. Aktivistler durur mu? Dünyaya duyurdular; ‘bu nasıl bir demokrasi,  nasıl bir ifade ve toplanma özgürlüğü?’ diye.

İşte o ‘görünmeyen elli’ kimse, yaptığı işgüzarlıkla; iyi bir şeye, aktivistlere bu yılki uzun masalı toplantının da kapısını açmış oldu. Hem de, faiz artırımına aylar öncesinden destek veren Kansas FED başkanı Esther George’un girişimiyle, FED üyeleri bu yıl bu geniş masanın etrafında aktivistlerle bir araya geldiler.

Sadece ABD’nin değil, tüm kürenin ekonomik gidişatına yön veren dev merkez bankası, kağıt üstünde eşit ama fiili hayatta ötelenen toplum kesimlerine ses olan bu aktivistlerle masaya oturup onların sorularına birebir yanıt verdi.

Son bir soru akla geliyor; Merkez Bankası başkanı Murat Çetinkaya ya da yardımcılarından biri Jackson Hole toplantılarına gitmiş miydi? Aldığım yanıt: “Banka üst yönetimimizin seyahat programları ve katılacağı programlar açıklanmamaktadır”.