Yasak bitiyor travma başlıyor

Herkes birbirine soruyor. ‘Sen uçacak mısın ?’, ‘Uçağa biner misin?’ Sorunun cevabı ‘evet’ ler kadar çok ‘hayır’. Tedirginlik dorukta. Yolcular dip dibe oturmaktan korkuyorlar. Burun buruna uzun saatler panik yaratıyor. Alınan bütün tedbirlere inandırmak zaman alacak. Elbette uçuş boyu zor olsa da herkes maske takacak. Uçakların zaten hijyen şartları dorukta olacak. Her yer tertemiz, steril. Hava içeride tertemiz olacak. Filtlereler daha sıklıkla değişecek. Ana üslerinden kalkıp giden uçaklar indikleri yerlerde de dönüş seferi için aynı titizlikle temizlenecek mi? Düşük maliyetli hava yolu şirketleri artan maliyetleri nasıl karşılayacaklar?

KARŞILIKSIZ YARDIM

Şu sıralar Uzakdoğu ve Amerika kıtasında uçan şirketler ciddi deneyimler kazandılar. Ama IATA raporlarına göre gökyüzü hala çok boş. Yolcu sayısı ise çok ağır artıyor. Hedefler, maliyet ve kâr hesaplarının hepsi de geride kaldı. Tutmaya imkân yok. Havayolu şirketleri, öncelikle iflas gibi büyük sözler kullanarak merkezlerinin olduğu ülkelerde ciddi mali yardım almanın peşindeler. Karşılıksız yardım en önemlisi. Hiçbir havayolu şirketi uzun vadeli de olsa kredilere yanaşmıyor. ‘Bittik, tükendik ‘seslerinin arkasında en önemli neden devletten nakit para yardımı alabilmek.

ZAMANA İHTİYAÇ VAR

Örneğin uçaklarda üçlü koltukta aradaki bir koltuk boş bırakılacak mı? Koltuklar arasına şeffaf panolar konulacak mı? Sorular sorular... Maliyetli sorular. Akla gelen her şey yapılsa bir seferin yapılmaması, yapılmasından daha iyi ve neredeyse daha kazançlı. Görünen o ki, bir travma yaşanacak. Hatta bir süre uçuş korkusu gibi yayılacak. Ama geçecek. Biz yolcular kendi tedbirlerimizi de aldığımızda, belki bir pazar yerine ya da AVM’ ye gitmekten daha az tehlike ile karşılaşacağız. Tedavi yöntemleri, aşı ve ilaçlar ortaya çıktıkça eylül ayına doğru havayolu yolculuğundaki travmanın azalacağı sanılıyor. Ama haziran ayından eylül başlarına kadar endişeler hızla azalmayacak. Birçok havayolu koronavirüs riskinin dolu dizgin devam ettiği ülkelere sefer yapmayacaklar. En azından o ülkelerdeki uçulan şehirlerin pandemi raporlarına göre hareket edecekler. Havayolu yolculuğunu bekleyen zorlu bir süreç var. Biz yolcuların da bu travmayı atlatmak için zamana ihtiyacımız var.

THY’NİN PLANI

THY’nin nisan ayında hazırlanan esnek uçuş programına göre haziran ayında 19 ülkede 22 noktaya haftada 75 uçuş gerçekleştirecek. Temmuz ayında 74 ülkede 103 noktaya 572 uçuşla hızla artacak. Ağustos ayında ise 98 ülkede 160 noktaya 937 uçuşla THY ciddi bir yayılma gösterecek. Peki ya eylül. 99 ülkede 166 noktaya 989 uçuşla en fazla sefere doğru tırmanacak. İç hat uçuşlarında önce yüzde 60 ile başlanacak, sonra bütün noktalara hızla uçulacak. Şirket hem dış hat hem de iç hat uçuşlarında hızla haftanın her günü yaptığı yerlere öncelikle uçmak istiyor. Nisan ayından bu yana değişik senaryolar üzerinde çalışan THY sık sık değişiklikler yapıyor. Haziran ayından sonraki belirlenen yol haritasına yeni ülkeler ve yeni noktalar eklenebilir. Ya da COVID-19 salgınına göre azaltmalara gidilebilir. İkinci dalga endişesi ve Sağlık Bakanlığı’nın uyarıları beklenecek. Bundan sonra bütün uçuşların yeniden durdurulması beklenmiyor ama gidilecek ülkelerdeki yayılma ve can kayıplarına göre sürekli uçuş programları revize edilecek. THY’nin şu ana kadar olan pandemi zararı bilinmiyor. Bu zararın üstüne elbette bir de 737 MAX uçaklarının kullanılmayacak olması da eklenecek.

DAR GÖVDENİN ŞANSI

Yolcular öncelikle kısa mesafelerde uçmaya başlayacaklar. Böyle düşünenler tek koridorlu uçakların daha fazla doluluk yakalayacaklarını söylüyorlar. Geniş gövdeli çift koridorlu uçaklarla yapılacak kıtalararası uçuşlardaki doluluk ancak 2020 sonunda yakalanabilecek. Ama dar gövde ile uzun uçuşlar için yapılan ve yapılacak uçakların uzun süre ticari şanslarının yüksek olmayacağı görüşü de hakim. Birçok havalimanı havayollarına günde 3-5 sefer yapmak yerine geniş gövdeli uçaklarla daha az seferle daha çok yolcu taşınmasından yanalar.

2021 UMUTSUZ GÖRÜNMÜYOR

Her uçağın kalkışından ve inişinden sonra elbette yolcuları bekleyen zor bir dönem var. Ateşler ölçülecek. En ufak kuşkuda testler yapılacak. Test sonuçları pozitif çıktığında yolculuktan men edilecekler. Hijyen kurallarına uymayan yolcular belki de uçaktan indirilecek. Uçakların arka sıralarında belki birkaç koltuk boş bırakılarak uçuş sırasında rahatsızlanan ateşi aşırı yükselen yolcular oraya alınarak bir tür karantina uygulanacak. Kabin ekipleri maske takacak. Yolcuyla mesafeli konuşacak. İkram konsepti daha kolay ve kapalı paketlerde sunumlarla azaltılacak. Uçak tuvaletleri eskisine oranla en az iki katı aralıkla temizlenecek ve özel sıvılarla dezenfekte edilecek. Kabin ekiplerinin zorunlu kokpite girişleri sınırlandırılacak. Uzun uçuşlarda ekiplerin dinlenme bölümlerinde birbirlerine olan mesafeler arttırılacak. Dinlenme bölümlerindeki yatak sayısının ancak yarısı kullanılabilecek. Ekipler uyurken de maske çıkarmayacak. Sonuç uçuşlar başlıyor. Ama travma kolay atlatılacak gibi değil. Pilotları, kabin ekiplerini zorlu bir dönem bekliyor. Ancak Ocak 2021 hiç de umutsuz görünmüyor. Sanki bütün sorunlar bitecek gibi geliyor… Yeter ki 2. dalga vurmasın.

YENİ BUSINESS'IN YILDIZI PARLIYOR

THY’nin Boeing 787-9 tipi yeni uçakları ile başlayan ve biraz klostrofobik görünün business sınıfının şansı parlayacak. Pencere kenarlarında tek ortada iki koltuk olan düzende yolcular birbirlerini fazla görmüyorlar. Aralarda panolar da var. Biraz karantina bölgesi gibi. Yakın zamanda gelecek uzun menzilli Airbus 350 uçaklarında business sınıfında benzer düzenleme olacak. Pencere diye adlanan pencereye bitişik tek koltuklar elbette çok tercih edilecek. Başlangıçta çok sıkıntı veren ve yandaki yolcuyla teması neredeyse tamamen kesen, başlık kenarlarındaki ergonomik yanaklar şimdi çok işe yarayacak. Yapısal olarak yeni business sanki böyle bir salgına karşı ayarlanmış. Sanırım yeni fiyatlar ayarlanırken THY’nin en pahalı koltukları da bu uçaklarda olacak. Yani aldığım duyumlar bu yönde.