Türkiye iş jeti merkezi oluyor

2001’deki ekonomik krizle küçülen sektör, 2004’ten bu yana çıkışını sürdürüyor. Uzmanlar büyümenin devam edeceğine dikkat çekerken genel havacılık olarak adlandırılan sektörde önümüzdeki üç yıl içinde en az 50 uçak ve helikopterin Türkiye’ye geleceği tahmin ediliyor.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM) verilerine göre halen Türkiye’de 57 hava taksi işletmesinde toplam 192 hava aracı bulunuyor. Bunlardan 133’ü uçak, 31’i helikopter, 23’ü çok hafif hava aracı, 5’i de balon. Önümüzdeki yıl daha da hareketlenecek pazarda 12 şirket uçmak için SHGM’ye başvurdu.

EN PAHALI XRS İLE FALCON 7X

Halen Türkiye’de sipariş verilen en pahalı iş jetleri liste fiyatı yaklaşık 42 ila 52 milyon dolarlık Bombardier Global Express XRS ile 47 milyon dolarlık Dassault Falcon 7X. Çukurova Grubu tarafından sipariş verilen XRS, 2009’da teslim edilecek. Palmali ise 7X’i 2011’de filosuna katacak.

En ucuz iş jetleri arasında 2.6 milyon dolarla Cessna Mustang ile 2 milyon dolarlık Eclipse 500 bulunuyor. Atasay Grubu tarafından 120’si kesin toplam 180 adetlik rekor sipariş alan Eclipse 500’lerin teslimatları ise 2008’de başlıyor. Atasay, Hollandalı ETIRC ile ortak kuracağı havacılık şirketiyle bu uçakları Türkiye’nin yanı sıra Balkanlar, Ortadoğu ve Rus Cumhuriyetleri’nde satmayı ve hava taksi hizmeti vermeyi planlıyor.

BAKIM MERKEZLERİ KURULUYOR

Uçak sayısının hızla artmasıyla birlikte Türkiye’de iş jetleri için de bakım merkezleri kurulmaya başladı. Uzun yıllar Cessna uçaklarına hizmet veren Ankara merkezli EmAir şirketinden sonra İstanbul Atatürk Havalimanı’nda Palmali Grubu Fransız Dassault’un Falcon serisi iş jetleri için bakım merkezi açıyor. Ekim ayında faaliyetlerine başlayacak merkez, 2 milyon dolarlık yedek parça stoku ile Türkiye’nin yanı sıra bölgede de sayıları hızla artan Falcon serisi iş jetlerine hizmet verecek.

Palmali Grubu ayrıca Zürih’teki Jet Aviation şirketiyle ortaklaşa Hawker uçaklarının bakımlarını yapmak üzere hazırlıklarını sürdürüyor.

ASKERİ FİLO DA YENİLENİYOR

En hızlı büyüme orta sınıf iş jetlerinde yaşanıyor. İşadamları artan uçuşlarla birlikte daha geniş gövdeye ve uzun menzile sahip uçakları tercih ediyor. Bu sınıfta yeni modellerden Falcon 2000LX, Challenger 605, daha küçük modellerden Hawker 4000 ve 900XP ile Cessna Sovereign çarpışıyor.

10 Eylül’de ise Hava Kuvvetleri’nin Komuta Kontrol Uçağı İhalesi için teklifler alınacak. İki uçaklık ihaleye Gulfstream G550, Bombardier Global Express, Boeing Business Jet ve A319 Corporate Jet modelleriyle katılıyor. Bu uçaklar dışında Hava Kuvvetleri’nde ikişer adet Cessna Citation 7 ve 2 modelleri bulunuyor. Hava Kuvvetleri bu uçakların da yenilenmesini planlıyor.

Abdullah Gül’ün Cumhurbaşkanı olmasıyla birlikte yeni uçak alımı da gündem konuları arasında yer alıyor. Planlar arasında Cumhurbaşkanı ve Başbakanlık filolarının birleştirilerek ortak bir havuzdan tüm uçuşların yapılması bulunuyor.

HELİKOPTER PAZARI HAREKETLİ

AgustaWestland, Bell, Eurocopter, Sikorsky gibi devlerin rekabet ettiği helikopter pazarında son yıllardaki hızlı büyüme dikkat çekiyor. Geçmişte daha küçük modellerin girdiği pazarda artık orta ve büyük gövdeli helikopterler de kendini gösteriyor. Ancak iş jetlerindeki gibi yeni helikopterlerde bekleme süresinin 2-3 yıl arasında değişmesi, işadamlarını ikinci el veya kiralamaya doğru yöneltiyor.

YÖNETİM ŞİRKETLERİNE ONAY

SHGM tarafından yönetmeliği hazırlanan yeni uygulamayla birlikte artık işadamları yüksek maliyetlere katlanıp havacılık şirketi kurmak, uçuş ekibi bulmak, bakım ve eğitimlerinin organizasyonlarıyla uğraşmak zorunda kalmayacak. Leasing yöntemi ile alınan uçaklar "Aircraft Management" olarak adlandırılan bu şirketlere verecek. Uçak veya helikopterin işletimi yönetim şirketi tarafından daha profesyonel ve ekonomik yapılabilecek. Yeni "mortgage yasası" ile bu kavram Türk mevzuatı tarafından da kabul edilen bu uygulama ile ilgili yönetmelik hazırlığı SHGM tarafından hazırlanıyor.

50 YENİ UÇAK VE HELİKOPTER GELİYOR

Çukurova: Filosundaki 2 Learjet 60 ve Hawker 850XP tipi uçağı satan şirket, Eylül 2008’de Kanadalı imalatçı Bombardier’in Challenger 300 tipi iş jetini teslim alacak. Çukurova Grubu, Mayıs 2009’da ise fiyatı özelliklerine göre 42 ila 52 milyon dolar arasında değişen uzun menzilli Global Express XRS’i teslim alacak.

Palmali: Azeri işadamı Mübariz Mansimov, Türkiye’deki havacılık yatırımlarını hızla artırıyor. Şirket, Fransız Dassault şirketi ile yaptığı anlaşmayla uzun menzilli Falcon 7X tipi üç motorlu iş jetine sipariş verdi. Halen Falcon 900EX ve Challenger 300 tipi uçak işleten Palmali, ikinci 900EX’i Temmuz 2010’da teslim alacak.

Park: Şirket elindeki Falcon 2000 tipi uçağı 30 milyon dolar değerinde Falcon 2000LX ile Mart 2008’de değiştiriyor. Winglet yani kıvrık kanat uçlarına sahip uçak, Falcon 2000EX’e oranla yaklaşık 500 kilometre daha uzun menzile sahip.

Döysa: Demir, Ömer ve Yalçın Sabancı tarafından kurulan şirket uçuşlarına bu yıl Hawker 850XP tipi uçakla başladı. Döysa, önümüzdeki yıl başında filosuna orta-uzun menzilli uçuşlarda kullanılacak bir adet Challenger 605 ve Hawker 4000 tipi uçak alıyor.

Doğuş Air: Filosundaki uçak ve helikopterleri 2001’de satarak havacılıktan çekilen şirket yeniden operasyona başladı. Önce Sikorsky S-76 tipi helikopter alan gruba önümüzdeki aylarda Hawker 850XP tipi iş jeti teslim edilecek. Şirket uzun menzilli uçağı Gulfstream G450’ye ise 2010’da geliyor.

Setur: Koç Grubu’nun hava taksi hizmeti veren şirketi, filosundaki Falcon 2000’i yine aynı aileden Falcon 2000LX ile yeniliyor. Uçak Temmuz 2009’da teslim edilecek.

Sertur: Hawker 800XP ve 400A tipi iki uçakla uçmaya başlayan Sertur, Mart 2008’de Hawker 4000 tipi uçağını teslim alacak. Şirket ayrıca iki adet Falcon 2000LX almak üzere Fransız imalatçı Dassault ile anlaşma yaptı.

Veyen: Halen filosunda bir adet Cessna Citation CJ2 tipi uçak bulunan şirket yıl sonu bir adet de yine Cessna’nın orta sınıftaki uçağı Sovereign tipi uçak alıyor.

DHMİ: Elindeki Cessna Citation 5 tipi elektronik kalibrasyon uçaklarını yenilemek üzere ihale açan Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) iki adet Citation XLS alacak.

Kaya İnşaat: Çukurova Grubu’nun filosundaki Hawker 850XP’yi satın alan grup, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden kuruluş onayı bekliyor.

Nurol: Falcon 2000LX’i Nisan 2009’da teslim alacak Nurol Havacılık, filosundaki kısa menzilli uçuşlarda kullanılan Beechjet 400A’yı tutmaya devam edecek.

Süper Air: Sanko Grubu’na ait şirket, uzun yıllardır kullandığı Cessna Citation 7 tipi uçağı 2006 model Falcon 2000 ile önümüzdeki kasım ayında değiştiriyor.

Türkon: Pazar yeni giren şirketlerden Türkon, filosuna gelecek yıl Cessna Sovereing ile Cesnna Caravan Amfibik tipi deniz uçağı katıyor.

Arkas: Halen filosunda Challenger 604 ve Learjet 60 tipi iki uçak bulunan İzmir merkezli şirket, Challenger 300’ünü 2008’de teslim alıyor.

Çağdaş Holding: İlk uçağı Cessna Citation XRS’i Ocak 2008’de teslim alacak Bodrum merkezli şirket, filosunu iki yıl içinde iki uçağa çıkartmayı planlıyor.

Kuğu Havacılık: Antalya merkezli kurulan şirket, ağırlıklı olarak Türki cumhuriyetlerdeki işadamlarına hizmet verecek. İlk etapta ikinci Cessna XL ile uçuşlarına başlayacak şirkete Ekim ayında Hawker 850XP ve 900XP, daha sonra da 2009’da bir adet Falcon 900EX tipi uçak teslim alacak.

EmAir: Türkiye’de Cessna temsilcisi olan EmAir şirketinin adı açıklanmayan müşterileri için iki adet Citation XRS, bir Citation CJ3 ve bir adet de Cessna Mustang siparişi bulunuyor. 2008-2010 arasında teslim edilecek uçakların yanı sıra Türkiye’den bir grup da Cessna’nın yeni büyük kabinli uçağı Large Cabin Consept için depozito yatırdı.

Embraer: Brezilyalı imalatçı, Türkiye pazarında Phenom 100'den 2, 300 serisinden de bir uçaklık sipariş aldı. Yeni nesil uçakların teslimatlar 2011'de başlayacak. Tolga ÖZBEK

Ryanair’de havalimanı check-in’i 5 YTL

Avrupa’nın en büyük düşük maliyetli havayolu şirketi İrlandalı Ryanair, havalimanında check-in yaptıran yolcularından 20 Eylül’den itibaren 5 YTL bedel almaya başlayacak. Ryanair yetkilileri, bu kararı alma nedenlerinin havalimanında yolcuların harcadığı zamanı azaltarak internet üzerinden check-in işlemlerini yapmayı desteklemek olduğunu açıkladı.

İnternet üzerinden gerçekleştirilecek işlemleri bagajsız yolcular tarafından yapılabilecek. Bagajlı yolcular, check-in kontuarlarına gidecek, check-in için 5 YTL, bagaj için de 13.5 YTL ödeyecek. Uçağa erken binmek ve istediği koltuğa oturmak isteyenler ise ayrıca 5 YTL ödeyerek bu hizmetten yararlanabilecek.

Kuzey Irak uçuşlarına güvenlik engeli

Avusturya Havayolları, Viyana-Erbil arasında haftanın dört günü karşılıklı gerçekleştirdiği uçuşlarını güvenlik gerekçesiyle durdurdu. 9 Ağustos’ta Süleymaniye’den kalkan İsveçli Nordic Havayolları’nın uçağına ateş açılması ve arkasından İsveç Ulaştırma Bakanlığı’nın bölgeyi sivil uçuşlar için "emniyetsiz" ilan ederek soruşturma başlatması nedeniyle şirketin bu kararı aldığı öğrenildi.

Süleymaniye’deki olayda Nordic Havayolları’na ait MD83 uçağı kalkıştan hemen sonra yaklaşık bin 300 metre yükseklikte uçarken füze atılmıştı. Pilotlar ifadelerinde, uçağa isabet etmeyen füzenin havada patladığını gördüklerini belirtmişlerdi. Amerikan askeri makamlarının yaptığı araştırmada, uçağa yapılan füze saldırısının izleri radar sinyalleri tarafından saptanmıştı.

UÇAĞA FÜZE SALDIRISI

Bunun üzerine harekete geçen İsveç Ulaştırma Bakanlığı, Stockholm’den Erbil ve Süleymaniye’ye uçan Nordic Havayolları’nın yanı sıra bölgeye tarifesiz uçan İsveçli Viking Air şirketinin de Kuzey Irak seferlerini durdurdu.

Bölgenin tekrar emniyetli hale getirilmesi için uçuşlarını durduran Avusturya Havayolları Aralık 2006’dan bu yana haftada dört gün Viyana-Erbil arasında sefer yapıyordu. Uçuşların soruşturmanın tamamlanmasına kadar süresiz olarak durdurulurken Avusturya Havayolları, ellerinde biletleri kalan yolcularını Amman ve İstanbul üzerinden uçurmayı hedefliyor.

TT HAVAYOLLARI SEFER YAPIYOR

Halen İstanbul-Erbil arasında Türk Şirketi Tarhan Tower (TT) Havayolları da haftada iki gün karşılıklı uçuyor. Seferler, charter yani tarifesiz gerçekleştiriliyor.

Henüz Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden bölgenin emniyetsiz olduğuna dair bir yazı veya bilgi almadıklarını belirten TT Havayolları kurucu ortaklarından Selahaddin Tarhan, İstanbul-Erbil uçuşlarını sürdürdüklerini açıkladı.