THY’de 750 milyon dolarlık pazarlık

Yaklaşık değeri 750 milyon dolar civarında olması beklenen ihalede General Electric, Rolls Royce, Honeywell, Rockwell-Collins gibi dev şirketler çarpışıyor. THY kazanan şirketleri bakım merkezine ortak yapmak istiyor.

THY’nin 1.5 yıllık çalışmasıyla ortaya çıkan plana göre Airbus’tan beş tane A330, 19 tane A320, 12 tane A321 ve Boeing’ten de 15 tane 737-800 alınacak. Airbus’la iyi niyet anlaşması yapan THY, 31 Ağustos’ta kesin anlaşmayı İstanbul’da imzalayacak. Boeing’le ise eylülde kesin anlaşmanın gerçekleşmesi öngörülüyor. İmalatçılar teslimatlara 2005 sonunda başlayacak. Uçak alımlarında imalatçı havayoluna farklı markalarda motor, uçağın elektronik sistemlerini oluşturan avionik, APU ve kabin koltuk-eğlence sistemi konusunda seçenekler sunuyor.

BÜYÜK YARIŞ

En büyük rekabet uçak motorunda yaşanıyor. Örneğin A330’da kullanılan iki motorun yan sistemleri ile maliyeti yaklaşık 25 milyon doları bulabiliyor. A320, 737 gibi tek koridorlu uçaklarda ise rakamlar 12-15 milyon dolar arasında. A330’larda üç şirketin motor seçeneği var; General Electric (GE) CF-6, Rolls Royce (RR) Trent 700 ve Pratt&Whitney (P&W) de PW4000 motorlarını öneriyor. Ancak P&W’in A330 pazarından çekilmeye başlaması nedeniyle yarış GE ile RR arasında geçiyor. GE, Türkiye’de gerek sivil gerekse de askeri uçak motorları konusunda çok yüksek paya sahip. Pazarı RR’ye bırakmak istemiyor. İngiliz RR ise ciddi fiyat kırarak Türkiye pazarına girmeyi hedefliyor.

GE, THY’ye A330 için CF6-80E1 motorlarını öneriyor. Şirket, CF6’nın farklı modelleri THY’de DC10’la başlayıp A310’la devam eden 30 yıllık süreçte kullanıldığına dikkat çekiyor. Bu nedenle THY’nin minimum altyapı yatırımı ve eğitimle CF6-80E1’leri kullanabileceğini belirtiyor.

A330’lara ikinci alternatif Rolls Royce’un Trent 700’ü. İngiliz şirket tamamen A330 için tasarlanan motor ile rakiplerine oranla daha fazla performans sunduğunu iddia ediyor. RR, Türkiye pazarına Trent serisi motorlarla girmek için büyük çaba harcıyor.

ORTA SINIF

Diğer bir yarış da A320 ve A321 serisinde yaşanıyor. Orta sınıf uçak ihalesinde General Electric-Snecma ortaklığında CFMI ile Pratt&Whitney, Rolls Royce, Alman MTU ve Japon Aero Engines ortaklığındaki International Aero Engines (IAE) çarpışıyor.

Airbus A320-200 ve A321-200 modelleri için CFMI aynı zamanda Boeing 737 serilerinde de kullanılan CFM56-5B1 motorlarını öneriyor. CFMI, bu motorların değişik modellerinin filodaki 737-400 ve 800’lerin yanı sıra A340’larda da kullanıldığına dikkat çekiyor. Halen Türkiye’de 240 civarında CFM56 motoru bulunuyor.

IAE’ın THY’ye önerisi ise V2500 serisi. V2500’ün yakıt sarfiyatının daha az olduğunu belirten şirket, THY’ye bu modeli kabul ettirmek için ciddi çaba sarf ediyor. Türkiye’deki A320’lerde V2500 motorları sadece Onur Air tarafından kullanılıyor. Boeing 737-800’lerde ise tek tip motor bulunuyor. THY, CFM56-7 serisi için imalatçıyla görüşmelerini sürdürüyor.

BAKIM MERKEZİ

Şirketlerin THY’nin ihalesine büyük önem vermelerinin altında Türkiye’nin seçiminin bölgedeki pazarı da derinden etkilemesi yatıyor. Çevre ülkeler ve Türkiye’deki özel sektör, bakım, yedek parça ve eğitim avantajları nedeniyle THY’nin seçimini yakından takip ediyor. THY’nin bu avantajı iyi kullanmak istediğini söyleyen Genel Müdür Abdurrahman Gündoğdu, pazarlıklarda ciddi indirim oranlarına ulaştıklarını belirtiyor. THY’nin ihaledeki bir diğer hedefi ise imalatçıları Sabiha Gökçen Havalimanı’nda açılacak olan Havacılık Bakım Onarım ve Modifikasyon (HABOM) Projesi’ne ortak etmek. Yatırım açısından farklı motor tiplerine de olumlu baktıklarını belirten Gündoğdu, kazanılacak yeni bakım kabiliyetleri ile bölgedeki pazar paylarını artırabileceklerine inanıyor. GE, Türkiye’de Eskişehir’deki TEI ve Hava İkmal Bakım Merkezi ile Gebze’deki TÜBİTAK GE Marmara Teknoloji Merkezi yatırımlarının yanı sıra bakım konusunda da THY’ye sıcak bakıyor. RR ise ortak yatırımla çevre ülkelerde motorlarını kullanan havayollarına yakın bakım alternatifi vermek istiyor.

UZUN MENZİLLİ KABİN

Motordan sonra en büyük yarış kabinde. THY, teslim edilecek uzun menzilli A330’larla birlikte yeni kabin konseptine geçmeyi planlıyor. Business’ta rakiplerinden geri kalmak istemeyen şirket, koltuklarını tam yatar hale getirecek. Ayrıca ekonomi koltukları da daha rahat ve maksimum ergonomi sunan yeni nesil koltuklarla değiştirilecek.

THY kabindeki eğlence sistemlerini de geliştiriyor. Yeni kabinde ekonomide de her koltukta özel ekran bulunacak. Yolcular kanal sayısının 100’ün üzerinde olduğu bu sistemden film seyredebilecek ve bilgisayar oyunu oynayabilecek.

Havayolu yeni A330’ların teslimatı ile birlikte kısa sürede filodaki diğer A340’ların kabininde de bu standartları getirecek. Eğlence sistemi uçağa takılırken ileriki yıllarda planlanan internet, canlı televizyon gibi sistemlere de altyapı hazırlanacak.

AVİONİKLER

Avionikler yani uçağın elektronik sistemleri ile ilgili ihale iki Amerikan şirketi Honeywell ve Rockwell Collins arasında geçiyor. Avioniklerden bir kısmı standart sunulurken bir kısmının seçimi de havayoluna bırakılıyor. THY filosundaki uçaklarda her iki imalatçının da ürünleri bulunuyor. Uçaklar yerde motor çalıştırmadan önce güç ihtiyacını APU (Auxiliary Power Unit-Harici Güç Ünitesi) olarak adlandırılan özel bir sistemin ünitenin üretimi ile sağlıyor. Bu ihale için de Honeywell, Garret, Hamilton Sundstrand gibi şirketler giriyor. Tolga ÖZBEK

YENİ HATLAR

THY’nin uzun menzilli uçak filosunu oluşturan A340’ların altına aynı gövde ve sistemlere sahip ancak iki motorlu A330-200 alınıyor. Koltuk kapasiteleri 250-255 arasında planlanan uçaklar, yolcu sayısının az olduğu kış döneminde THY’nin daha ekonomik sefer yapmasını sağlayacak. A340’ın yaklaşık 25 koltuk ve menzilinin daha fazla olmasına rağmen A330’un uçuş maliyetleri ortalama yüzde 20 daha ucuz.

A330’ların teslimatı ile birlikte THY özellikle Amerika kıtasında atağa geçecek. Kanada’da Toronto’dan sonra Washington ve arkasından Los Angeles uçuşlarına başlanacak. A330’lar kısa mesafede de ekonomik uçuş maliyetlerine sahip olduğu gibi THY 4 saat ve üzerinde olan Dubai, Yeni Delhi, Londra, Taşkent hatlarında da A330 kullanacak. Bu hatlara geniş gövdeli uçakların verilmesinin yolcu konforunu artırarak THY’ye rekabette avantaj sağlaması hedefleniyor.

FİYAT FARKI

THY Genel Müdürü Abdurrahman Gündoğdu, aynı tipte farklı uçak seçmelerinin nedeninin fiyat olduğunu söyledi. Boeing 737-800’lerin daha fazla koltuk kapasitesiyle fiyatının A320’den daha pahalı olduğuna dikkat çeken Gündoğdu, bu nedenle tercihlerini Airbus’tan yana kullandıklarını belirtti. THY’nin Airbus seçmesinin bir diğer nedeni de filoda halen yüzde 80’e yakın olan Boeing-Airbus oranını eşitlenmesi.

Filoda halen kiralık olarak görev yapan 737-400’ler daha üst model olan 800’lerle değiştirilecek. Toplam 31 adet A320 ve A321 ise THY’nin özellikle Avrupa hattında güçlenmesini sağlayacak. Hedef 2007’de 100 uçaklık filo.

Airbus ile kesin sipariş anlaşmasını 31 Ağustos’ta imzalayacak olan THY, ilerleyen günlerde kesin sipariş için Boeing’le de masaya oturacak. Uzun ve orta menzilde filo sorununu çözümleyen THY şimdi bölgesel uçak konusunda çalışmalarını hızlandırdı. Halen filosunda kalan 6 RJ100/70 tipi uçakla kısa meydanlara seferlere yeniden başlayan THY, önümüzdeki sonbaharda bölgesel uçak siparişini vermeye hazırlanıyor.

UÇUŞ EĞİTİMİ

THY filoya yeni uçakların katılmasıyla birlikte pilot ihtiyacını karşılamak üzere 70 pilot yetiştirmek için çalışmalara başladı. Pilot adaylarının eğitiminde THY, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksek Okulu ile işbirliği yapacak. Eskişehir’de planlanan eğitim için okulun uçak ve öğretmen pilot sayısının artırılması planlanıyor. Bu konuda görüşmeleri ay içinde tamamlanacak.

THY ayrıca Sabiha Gökçen Havalimanı’nda Airbus ve Boeing’le ortak simülatör merkezi de açmayı planlıyor. Bölgedeki ülkelere hizmet verecek merkezde filoda olmayan uçak tiplerinin de simülatörleri yer alacak.

kısa...kısa...kısa...kısa...kısa...

Singapur’dan promosyon

Singapur Havayolları ağustos sonuna kadar Phuket, Bali, Singapur ve Krabi hatlarında uçak bileti ve otel dahil özel bir promosyon uyguluyor. Vergiler hariç, oda kahvaltı ve havalimanı transferlerinin dahil olduğu ücretlerde iki kişilik odada kişi başına Phuket 930, Bali 1025 (5 gece), Bali/Singapur 1055 (7 gece), Phuket/Krabi de (5 gece) 1180 dolardan başlıyor. Aynı promosyonu tek kişilik oda için kullandığınızda Phuket 1090, Bali 1260 (toplam 5 gece), Bali/Singapur 1340 (7 gece), Phuket/Krabi de (5 gece) 1500 dolardan başlyor.

Delta yeni yerinde

Delta Havayolları’nın İstanbul merkez ofisi taşındı. Yeni adresi Teşvikiye Caddesi, İkbal İş Merkezi, 1’inci kat Daire 6-7 olan Delta’nın rezervasyon ve bilet satış için telefonları 0 212 310 20 00.