Sıra gezegenler arası yolculu uçuşta

Havacılık dünyasının dahi tasarımcısı Burt Rutan, Özyeğin Üniversitesi Mühendislik Bölümü’nün davetlisi olarak geldiği İstanbul’da, uzaya insanlı yolculuğu ve tasarımlarını anlattı. Rutan, genç mühendis adaylarına girişimci olmalarını ve hayata farklı bakabilmeleri için mutlaka hobilerinin bulunması gerektiğini söyledi.
Yeni nesil uçaklarda kullanılan kompozit malzemenin babası olarak adlandırılan Burt Rutan, şimdi tasarımlarını yolculu uçuşlarla uzaya taşıyor. Bugünleri 1960’lara benzeten Rutan “O günlerde ABD’deki neredeyse tüm mühendisler aya insanlı yolculuk için çalışıyordu. Şimdi, 60’ların heyecanını yeniden yaşıyorum. Artık uzaya ticari insanlı uçuşlar çok yakın. Birkaç yıl sonra tasarladığımız bu araçlar önce aya, sonra da diğer gezegenlere gidecek” dedi.
66 yaşındaki efsane mühendis, ilk insanlı sivil uzay yolculuğunu 2004’te başarıyla yapmıştı. Çılgın İngiliz iş adamı Sir Richard Branson ile Virgin Galactic şirketini kuran Rutan, 2011’de uzay seferlerine başlayacak.
Altı koltuk kapasiteli “Space Ship” adı verilen mekik, Beyaz Şövalye 2 uçağı ile 16 bin 600 metreye çıkartılacak. Uçaktan ayrıldıktan sonra roket motorunu çalıştıracak mekik, 120 bin metreye tırmanacak. 90 dakika uzayda yörüngede kaldıktan sonra dünyaya dönecek.

BİLETLER 200 BİN DOLAR

Büyük ilgi gören projede uzaya uçmak için şimdiden 400 kişi bilet aldı. Uzay yolculuğunun bilet fiyatı kişi başına 200 bin dolar. Uzaya gitmeden önce sağlık kontrollerinden geçirilen sivil astronotlar özel eğitim alacak. Projeyle ilgili en önemli aşamalardan biri geçtiğimiz günlerde tamamlandı. Mekiği taşıyacak Beyaz Şövalye 2 uçağı, ilk uçuşunu başarıyla yaptı. Dört jet motorlu uçak, iki ayrı gövdeye sahip. Ortası mekiğin taşınması amacıyla boş. Gelecek yıl mekiğin testleri gerçekleştirilecek. Hedef 2011’de sertifikasyon sonrasında uzay seferlerinin başlaması.

UZAYA UÇUŞ UCUZLAYACAK

Burt Rutan, hükümetlerin uzay projelerinde bürokrasinin çok olması ve yeni nesil teknolojiler kullanılmadığı için maliyetlerin normalden kat ve kat daha fazla olduğuna dikkat çekiyor. Uzay uçuşları başladıktan 10 yıl sonra maliyetlerin çok daha düşerek 20 bin dolara ineceğine inanıyor.

RUTAN’IN REKOR KIRAN UÇAKLARI

? VOYAGER İki motorlu uçak, kardeşi Dick Rutan ve Jeane Yeager kumandasında Aralık 1986’da Kaliforniya’da Edwards Hava Üssü’nden havalandı. 9 günde dünyayı dolaşarak kalktığı noktaya indi.
? BEECH STARSHIP: (solda) Tamamen kanatlardan oluşan gövdeye sahip çift motorlu pervaneli özel uçak, Beech şirketi tarafından geliştirildi. Motorları arkada bulunan uçağın yüzde 85’i kompozitten imal edilmişti.
? GLOBAL FLYER: (yukarıda) Rekortmen pilot Steve Fosset’in uçurduğu jet motorlu Global Flyer, 3-7 Mart 2005 tarihlerinde 4 günde dünyayı hiç inmeden dolaştı.

MODEL UÇAK YAPARAK BAŞLADI

Burt Rutan, küçük yaşlardan itibaren havacılıkla ilgilenmeye başladı. İlk tasarımlarını model uçaklar üzerinde denedi. Katıldığı model yarışmalarında yenilikçi dizaynlarıyla ödüller kazandı. 1965’te Kaliforniya Polytechnic Üniversitesi Uçak Mühendisliği Bölümü’nü bitirdi. Amerikan Hava Kuvvetleri’ne Uçuş Test Mühendisi olarak girdi. 7 yıllık görevinde binlerce test uçuşuna katıldı. Kendisi için bu dönem ‘en çok tecrübe kazandığı’ yıllardı. 1970’de Türkiye’ye F-4E Phantom uçaklarının tanıtımı için geldi.
FABRİKA KURDU
1972’de Hava Kuvvetleri’nden ayrılarak test pilotu olan kardeşi Dick Rutan’la Kaliforniya’da Mojave Çölü’nde Rutan Aircraft Factory şirketini kurdu. İlk sermayesi babasından aldığı 15 bin dolardı. Tamamen kompozitten oluşan kit uçaklar imal etmeye başladı. Rutan kompozit malzemenin metallerin yerini alacağına ve farklı tasarımların uçaklarda yer bulacağına inanıyordu. Aralarında Long EZ gibi hepsi başarıyla uçan, hiç kaza yapmadan test sürecini tamamlayan 27 uçak tasarımına imza attı. Yüzlerce kit uçak üretti. Burt Rutan için bu yıllar, insanlarla birebir konuştuğu, onların ne istediğini öğrendiği dönemdi.
ÖZEL UÇAKLAR
1982’de Scaled Composites adını verdiği yeni bir şirket açarak imalatçı ve hükümet projeleri için tasarımlar yapıp uçurmaya başladı. Dünya etrafında hiç yakıt ikmali yapmadan uçan ve kardeşinin kullandığı Voyager, Steve Fosset’in dünya rekoru kırdığı jet motorlu Globel Flyer bunlardan sadece birkaçıydı. Dev şirketlerin veya hükümetlerin çok özel projeleri hayata geçebilmek için bir bir Scaled Composites şirketine geliyordu. Rutan ekibinde hep üniversiteden yeni mezun gençlere yer verdi. Çok basit teknolojilerle havacılık dünyasını sürekli şaşırttı.
HAYALİ UZAYDA
Rutan, uzaya insanlı uçuş çalışmalarına 2002’de Microsoft’un kurucularından Paul Allen’ın 10 milyon dolarlık Ansari X-Price Ödülü ile başladı. Sadece 30 kişilik ekibiyle gece-gündüz çalıştı. İki yıl sonra da bu hayalini gerçekleştirdi. 2007’de Aynı zamanda Virgin Atlantic Havayolları’nın sahibi olan Richard Branson ile ticari uzay seferlerini yapmak üzere “Virgin Galactic” şirketini kurdu.

Enkaza dokunmayın

Geçen hafta Balıkesir’deki F-16 kazasından sonra, bölge halkının gazetelerde ellerinde uçak parçalarıyla çekilmiş fotoğrafları yer aldı. Benzer görüntüler, Isparta kazasından sonra da yaşanmıştı. İster sivil, isterse de askeri uçak-helikopter kazası olsun, bu parçaların hepsi birer delildir. Kaza kırım ekipleri tarafından detaylı olarak incelenir. Bazı parçalar laboratuvarlara gönderilir. Testler, analizler yapılır. Sonuçlar, başka kazaların olmaması için detaylı olarak raporlanır. Alınacak önlemler, dersler çıkartılır.
Özellikle F-16 gibi uçakların enkazına özel koruyucu teçhizat giyen ekip yaklaşır. Çünkü uçağın içindeki acil durumlarda güç üreten EPU (Emergency Power Unite) olarak adlandırılan sistemin içinde “hidrazin” olarak adlandırılan özel bir sıvı yer alır.
Bu sıvı, vücuda temas ettiğinde veya buharına maruz kalındığında başta kanserojen olmak üzere sağlık açısından zararlı etkilere sahiptir. Kaza olduğunda bu nedenden dolayı kurtarma ekibi kimyasal etkileri önleyen NBC teçhizatı giyerek enkaza müdahale eder.

SHGM’den yayın atağı

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), 2007 sonunda başlattığı yayın atağı ile 13’üncü kitabını yayınladı. Türk sivil havacılığında son yıllarda yaşanan gelişmeleri, hayata geçirilen projeleri ve yeni uygulamalarını içeren “2002’den 2008’e Sivil Havacılık” kitabında detaylı istatistiklerinin yanı sıra hayata geçirilen projeler de yer alıyor. SHGM’nin gelecekteki çalışmaları arasında aynı zamanda Havacılık Kampüsü olarak kullanılacak yeni genel müdürlük binasının yapılmasının yanı sıra ekonomik, yeşil ve kontrolsüz havaalanı, her gökdelene ve ilçeye heliport, Atatürk Havalimanı genişlemesi ve kargo tesisleri ile Türkiye’nin uçak bakım ve eğitim merkezi olması gibi projeler bulunuyor.