Savaşın ağır işçisi C-5 Galaxy

Irak'da yaşanacak muhtemel savaşın hazırlık döneminin ağır işçisi C-5 Galaxy uçakları oldu. Amerikan Ordusu’nun 2040 yılana kadar kullanmayı planladığı bu uçaklar sürekli geliştiriliyor. İlk imalatlarda çıkan sorunların tümü çözüldü. Uçak Rusların yaptığı tek nakliye uçağından sonra dünyadaki en ağır yükün hava taşıyıcısı oldu.

Birçok uçak üreticisi 1961 yılında yaşlanan ve kapasitesi düşük Douglas C-133 uçakların yerini alacak ve jet motorlu nakliye uçağı olan C-141'leri tamamlayacak ağır lojistik jet nakliye uçağı dizayn etmeye başladı. Bu uçağın 45 bin ile 90 bin kilo arasında yük taşıyabilecek, kıtalar arası seyahat edebilecek ve tamamlanmamış pistlere iniş yapabilecek kapasite de olması planlandı.

1962 yılında CX-4 adıyla dizayn edilen uçak C-141 uçağından pek farklı olmadığı için Amerikan askerleri tarafından kabul edilmedi. Bunun üzerine daha gelişmiş modeli olan CX-HLS veya CX-X olarak bilinen uçağın parçaları 1964 yılında üretilmeye başladı. CX-4 uçağı 6 motorlu düşünülmesine rağmen CX-X'de 4 motor planlandı. 1964 Mayıs ayında Boeing Company, Douglas Aircraft Company, General Dynamics Corporation, Lockheed-Georgia Company ve Martin Marietta Corporation şirketleri uçağın gövde kısmını üretmek için öneride bulundular. Motor önerileride General Electric Company, Curtiss-Wright Corporation ve The Pratt and Whitney Aircraft Division of United Aircraft Corporation şirketlerinden geldi. Amerikan Savunma Bakanlığı başlangıçta bu uçaktan çok az sayıda alınacağını ama ileride toplamın 200 adeti bulacağını bu şirketlere bildirdi. Dizayn rekabetini Boeing, Douglas ve Lockheed şirketleri kazandı ve dizayn üzerinde değişiklikler yapılmak üzere kontrat imzalandı. General Electric ve Pratt & Whitney şirketleriylede yeni uçağın turbofan motorları üzerinde çalışmaları için anlaşma imzalandı. Uçağın ağırlığının 317 bin 500 kilogram olması bekleniyordu ve bu ağırlık için de 18 bin 144 kilogramlık bir motor gücü gerekiyordu.

UZLAŞMA SAĞLANDI

Uçak üzerinde çalışan üç şirkette üstten kanat, dört büyük turbofan motor ve yük indirme bindirmenin kolaylığı için de ön ve arka kapıların rampa şeklinde yapılması konusunda uzlaştı.

Boeing'in sunduğu C-5 dizaynının Langley'deki rüzgar tünelindeki testlerde yüksek aerodinamik uçuş performansına sahip olduğu görüldü. Boeing'in yolcu taşıyan en büyük uçak olan Jumbo Jet uçağındaki tecrübesi onun C-5'de rakiplerine göre daha önde olmasını sağladı. 747 tamamen yeni bir uçak dizaynı olmasına rağmen C-5'deki etkileri apaçık ortadaydı...

Motor üretimi ve geliştirme konusunda General Electric seçildi. 30 Eylül 1965 tarihinde Amerikan Savunma Bakanlığı gövde üretimini yapmaya hak kazanan şirketin Lockheed olduğunu açıkladı.

C-5'in ilk tasarım çalışmalarında performans değerlerini tutturabilmek için Lockheed önemli ölçüde ağırlık azaltmasına gitti. Fakat prototiplerin üretimi çok uzun zaman aldı. Ortaya çıkan problemlerin de uzun sürede çözümlenebilmesi hem Lockheed hemde Amerikan askerlerini sabırsızlandırıyordu. C-5'in 1968 ve 1969 yıllarındaki ilk uçuş denemesinde ana iniş lastikleri düzgün çalışmadı. 1970 Haziran'ında askeri ve sivil yetkililerin önünde gerçekleştirilen test uçuşunda iniş sırasında bir lastiğin patlaması ve bir lastiğinde yerinden çıkması sonucunda uçağın piste çarpmasına neden olması utanç vericiydi.

MALİYET YÜKSELDİ

Ekim 1968 yılında C-5A programı harcamaları yaklaşık 5 milyar dolara çıktı. Tabii bu da üretilecek olan 115 uçağın herbirinin 43 milyon doları bulmasına neden oldu. Nixon'un başkanlığı döneminde C-5A uçak alım sayısı 115 uçaktan 81 uçağa düşürüldü. Nixon, Mayıs 1971'de, Hazine Bakanlığından Lockheed şirketini iflastan kurtarmak için 250 milyon dolar borç verilmesini istedi.

İlk C-5 uçağı Oklahama'daki Altus Hava Kuvvetleri Üssü’ne Aralık 1969 yılında teslim edildi. Charleston Hava Üssü’ne 1970 yılında teslim edilen C-5 uçaklarında iniş takımı problemleri sorun yarattı. 1984 yılında Kelly Hava Huvvetleri Üssüne bağlı 433'üncü Taktik Nakliye Filosu ilk C-5 Galaxy filosu oldu. Ve yoğun kullanım başladı.

MİSYONU AĞIR YÜK

Ağır kargo taşıyan C-5 Galaxy, savaş ve destek birimlerine büyük stratejik yüklerin sevkiyatı için dizayn edildi. C-5, çok büyük ve ağır yükleri kıtalararası mesafeye jet hızıyla götürebiliyor. Uçak oldukça kısa pistlere iniş ve kalkış yapabiliyor ve acil durumlarda standart olmayan taksi yollarını kullanabiliyor. C-5 ve daha küçüğü C-141B Starlifter uçakları stratejik hava taşımacalığı ortaklarıdır. Beraberce tam techisatlı savaşa hazır birlikleri dünyadaki herhangi bir bölgeye taşır ve savaş için gerekli tüm desteği verebilir. Ön ve arkada bulunan kargo kapaklarıyla hem yükleme hemde boşaltma aynı anda yapılabilir. Uçağın burun kısmında ve arkasındaki kargo kapakları açıldığında tekerlekli araçların içeriye kendi güçleriye girmesine olanak sağlıyor ve bu büyük kapaklar sayesinde hacimli yükler daha hızlı ve daha kolay yüklenebiliyor.

Bükülebilen iniş takımları sayesinde uçağın gövdesi kamyon kasası yüksekliğine kadar alçalabiliyor. Palet üstünde gelen ekipmanları daha hızlı yüklemeye yarayan küçük dönen bilye sistemi gövde içindeki tüm kargo tabanında bulunuyor. Tam yüklenmiş 36 palet uçağa 90 dakika içinde yerleştirilebiliyor. Galaxy'nin ağırlığı iniş takımlarında bulunan 28 tekerleğe dağılmış durumda. Tekerlek değiştirimini ve teknik bakımı kolaylaştırmak için iniş takımları sistemi her takım tekerleği ayrı ayrı yükseltilebiliyor.

SÜREKLİ GELİŞTİRİLDİ

Otomatik aksaklıkları ortaya çıkaran sistem C-5 uçağının değişik sistemlerinin 800 test noktasını devamlı denetlemektedir.

Aksaklıkları ortaya çıkarıp analiz eden ve bunları kayıt eden sistem arızaları ve bunların yerine geçecek üniteleri teşhis etmede dijital bilgisayar kullanıyor. Eksiklikler ve eğilim bilgileri analiz için manyetik bantlara kaydediliyor. Dört adet turbofan motorlu uçakta 193 bin 370 litre yakıt alabilen 12 entegral kanat tankları bulunuyor. Yakıtın ağırlığı 145,125 kilogram ve bu C-5'in havada yakıt almadan 92,207 kilogram yük taşımasına, 3,440 kilometre gitmesine, yükünü boşaltmasına ve sonra tekrar 800 kilometre uçmasına olanak sağlıyor.

Acil veya olağan üstü durumların dışında C-5 alt kargo bölümünde asker taşımıyor, ama uçağın arka gövde kısmında personel ve taşınan malzemenin operatörleri için 73 yolcu koltuğu bulunuyor. Büyük füze gibi fazla zaman, insan gücü isteyen ve gemi, tren veya tır ile taşınması çok pahalı olan malzemeleri taşıyor. Uçağın ön üst kısmında 6 uçuş görevlisi, 7 kurtarma görevlisi ve 8 posta kuryecisi için yer var. Uçağın kokpit kısmında ki 6 uçuş görevlisi; pilot, yardımcı pilot, iki uçuş mühendisi ve iki yükleme görevlisinden oluşuyor. Üst kabinin ön ve arka kısmında mutfak ve tuvaletler bulunuyor.

Galaxy uçağında gelişmiş iletişim ekipmanları ve nerdeyse kendi kendine yeter duruma getiren üç bölümlü seyrüsefer sistemi var. Bu sistem yerdeki seyrüsefer cihazlarının yardımı olmadan uçağın güvenli uçuşunu sağlyor.

EN BÜYÜKTÜ

C-5 Galaxy uçağı Sovyetlerin C-5'e çok benzeyen uçağının imalatına kadar dünyanın en büyük uçaklarından biriydi. Nerdeyse bir futbol sahası uzunluğunda, altı katlı bina yüksekliğinde ve sekiz bowling kulvarı genişliğinde. C-5, ordunun herhangi bir savaş ekipmanını taşıyabilen tek uçak. Buna 66,600 kilogramlık seyyar makas köprü, tanklar ve helikopterlerde dahil. C-5 uçağının bir gelişmiş modeli olan C-5B uçağında kuvvetlendirilmiş kanatlar ve yenilenmiş avionik sistemleri gibi önemli değişiklikler yapıldı. C-5 uçağının 'B' modelinin üretimi en son uçağın 1989 yılında teslimiyle tamamlandı.

C-5, taşıdığı muazzam yüklerle stratejik hava nakliye destek birimine yeni bir boyut getirdi. Son 20 yıl içinde hem askeri hemde insani yardım konularında hava nakliyesinde tarihi görevler üstlendi. Mesela Aralık 1989 yılında Ermenistan'daki depreme 398 bin 250 kilogramlık deprem yardım malzemesi taşıdı. C-5 ayrıca Mart 1989'da Alaska'daki Elmondorf Hava Üssüne dökülen petrol atıklarının temizlenmesi için yaklaşık 900 bin kilogramlık malzeme naklini gerçekleştirdi. Galaxy'nin kapasitesinin en güçlü gösterisi Kuveyt savaşı sırasında oldu. C-5, yarım milyon yolcu ve 519 bin 300 ton kargo taşıdı.Ayrıca 15 seyyar hastane, 5 binden fazla hastane personeli ve orta doğuda bulunan asker ile personele gelen ve onlardan gönderilen 190 ton postayı da başarı ile nakletti.


GENEL ÖZELLİKLER

Yapımcı Firma: Lockheed Martin Aeronautics Co.

Motorlar: 4 adet General Electric TF39-GE-1C

Motor Gücü: Herbiri 18,450 kilograms

Uzunluk: 75.3 metre

Kuyruk Yüksekliği: 19.8 metre

Maksimum Kalkış Ağırlığı: 346,500 kilogram

Maksimum Yükle Kalkış Mesafesi: 3,697 metre

Maksimum Yükle İniş Mesafesi: 1,485 metre

Kanat Açıklığı: 67.9 metre

Stabilize Açıklığı: 20.8 metre

Kargo Kompartmanı: Yükseklik: 4.10 metre, Genişlik: 5.76 metre

Menzil: 9,564 kilometre (kargosuz)

Uçuş Yüksekliği: 272,250 kilogram yük ile 10,303 metre

Hız: 871 kilometre/saat

Yük: 130,950 kilogram (maksimum savaş zamanı ağırlık)

Fiyatı: C-5A, 163.4 milyon dolar C-5B, 167.7 milyon dolar

İlk üretim : Aralık 1969 (eğitim amaçlı), Haziran 1970

Üretilen Toplam Uçak Sayısı: 109