Sağlık pasaportu olmadan rahat yok

Aylardır tartışılıyor ‘sağlık pasaportu’ ya da ‘aşı pasaportu’. Aşı pasaportu konusunda şiddetli itirazlar var. Ayırımcılık yapılacağı söyleniyor. Haklı bir yanı var mıdır bilmiyorum. Uzun uzun düşününce evet. Bir ayırımcılık oluyor. Ama sağlık pasaportu olursa, elbette içinde aşılamalarla ilgili tarihlerde yer alacak. Havayolu yolculuğundaki düşüş sürüyor. 2019’a göre yolcu düşüşü birkaç ay öncesi yüzde 61 idi. Şimdilerde bu rakam yüzde 65.9’a yükseldi. Yani uçuşlar artsa bile yolcu sayısı düşüyor. Uçakların doluluk oranları düşüyor. Bu hiç hoş bir durum değil. Havayolları arasında yeni iflasları gündeme getiriyor.

TESTLER UZUN SÜRÜYOR

Koronavirüs testlerinin sonuçlarını almak uzun sürüyor. Güvenirlilik azalıyor. Yani uçağa binmeden önce bir test yapılsa ve sonucu 1-2 dakikada çıksa her şey daha hızlı ilerleyecek. Ama şu an yaygın durum bu değil. Sağlık pasaportları ile ilgili geniş bir araştırma yapan Daniel Martinez Garbuno şöyle diyor: “Sağlık pasaportları, seyahat eden halk arasında güveni yeniden kazanmanın bir yolu olarak seyahat endüstrisinin en son gelişmesidir. Muhtemelen sağlık pasaportları, salgın sona erdikten sonra bile seyahat deneyimimizin kalıcı bir parçası olacak. Seyahat endüstrisi, hava bağlantısını yeniden sağlamak için sağlık pasaportlarının kullanılmasını teşvik etmek zorunda. Koronavirüs krizi nedeniyle, birkaç havayolu ve kuruluş farklı sağlık pasaportlarını deniyor. Yakın zamanda, British Airways ve American Airlines Verifly sağlık pasaportunu başlattı. Bu arada, Uluslararası Hava Yolculuğu Birliği (IATA), IATA Seyahat Geçişini tanıtıyor. Aslında, hepsi gezginler için ‘dijital pasaportlardır’. Yolcuların seyahat planlarını varış noktalarının koronavirüs sağlık gereksinimleri ile eşleştirmelerine izin verir ve bu uçuş hareketini hızlandırır.”

MOBİL UYGULAMA

Tek bir sağlık pasaportu olabileceği gibi hepsinin amacı aynı olan farklı mekanizmalar yapılabileceğini belirten uzmanlar istenirse her havayolu şirketinin ayrı bir sistem geliştirebileceğini belirtiyorlar. Ancak sağlık pasaportlarındaki test sonuçları, aşılar ve yolcunun tüm sağlık sorunları dijital bir ortamda havalimanı girişlerinde okunabilir. Bu da geçişleri hızlandırır. IATA Havaalanı Yolcu ve Güvenlik Ürünleri Başkanı Alan Murry-Hayden: “Havayollarının kendi uygulamalarına yerleştirebilecekleri bir mobil uygulama ile bu sorun çözülebilir. Yolcuların dijital kimlik oluşturmalarına ve ardından test sonuçlarınıs veya aşıları doğrulanabilir bir şekilde telefonlarına almalarına olanak tanır. Herkes ona güvenebilir; daha sonra aşı veya test sonuçlarının yolculuğunuz için yeterli olup olmadığını kontrol edebileceğiniz bir modülden yararlanılır. Havalimanlarındaki modüllere yapılacak okutma hep doğrulamayı sağlar hemde bilgi havayolu şirketine anında ulaşır” diyor.

ENDİŞE BİLGİLERİN PAYLAŞILMASI

Seyahat edenlerin temel endişelerinden biri mahremiyetleri. Hükümetler ve havayolları gibi bu kadar çok tarafla paylaşılan veriler nasıl korunacak? IATA’nın Travel Pass merkezi bir veri tabanı kullanmaz. Havayolu derneğine göre, yolculara saygı duymak ve verilerinin kontrolünü onlara vermek gerekiyor. Dünya çapındaki havayolları, birçok veri hırsızlığı olayından sonra müşteri verilerini depolamaktan uzaklaşmak istiyor. Örneğin, geçen yıl EasyJet, 9 milyon müşterinin verilerini bilgisayar korsanlarına kaptırdı. Günümüzün dijitalleşen dünyasında bu büyük bir sorun. Yine de, Qatar Airways’in Yer Hizmetleri kıdemli başkan yardımcısı Brad Moore’un dediği gibi, müşterilerin daha rahat bir deneyime ihtiyacı var. Moore “Onların deneyimini kolaylaştırmak için ne kadar çok sistem yaratırsak, onların seyahat etme ve daha sık seyahat etme olasılıkları o kadar artar” ifadelerini kullanıyor.

20 HAVAYOLU DEVREDE

Murry-Hayden, şu ana kadar IATA’nın önümüzdeki bir veya iki ay boyunca Travel Pass ile denemeler için yaklaşık 20 havayolunu entegre etme sürecinde olduğunu söyledi. Şu anda Qatar Airways, Emirates ve Etihad gibi havayollarının mart ayında bir deneme yapacak. Ayrıca Copa Airlines, Amerika’da IATA’nın Seyahat Kartını başlatıyor. Ek olarak, bu yeni teknolojinin tadına varmak için fazladan 40 havayolu IATA’ya ulaştı. Yine de, bazı taşıyıcılar kendi yollarına gidiyor. Meksika’daki Viva Aerobus, geçtiğimiz günlerde bu konuda IATA ile işbirliği yapmayacağını doğruladı. American Airlines gibi bazı taşıyıcılar kendi sağlık pasaportu girişimlerini başlatıyor. British Airways ve American Airlines tarafından kullanılan Verifly Health Passport zaten kullanımda. İngilizler bunu 4 Şubat’ta Londra ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki uçuşlarda kullanmaya başladı, Alaska Havayolları da buna katılacak. Kayıtlara göre, dünya çapında on bir havayolu şu anda bir çeşit sağlık pasaportu kullanıyor. Ama Avrupalı havayolları arasında isteksizlik dikkati çekiyor.

TÜRKİYE SAĞLIK PASAPORTUNU YARATABİLİR

Koronavirüs salgını ile birlikte Sağlık Bakanlığı ciddi uygulamalar gerçekleştirdi. HES (Hayat Eve Sığar) ardından e-nabız ciddi bir biçimde başarılı oldu. Bende aşı için e-nabız ‘ı kullandım ve kısa sürede randevumu aldım. Havayolu yolculuğumuzun rahatlaması için hem aşıları, hem testleri hem de diğer sağlık sorunlarını içeren bir sağlık pasaportu yaratmanın tam zamanı. Türkçe-İngilizce uygulamalı, barkod gibi modern yapılanması olan bir sağlık pasaportu Dünya Sağlık Örgütü’nün de düzenleme sırasında onayı alınarak geliştirilebilir. Önce belki iç hat uçuşlarında sonra kabul ettirilerek tüm yurt dışı uçuşlarda geçerli hale getirilebilir.

BAŞKA FAYDALARI DA OLABİLİR

Uçaklardaki yolcu listelerinde kişilerin karşılarında sağlık pasaportu numaraları ve bilginin ulaşılabileceği merkezler olursa bu uçuş sırasında herhangi bir nedenle hastalanan yolcu içinde çok yararlı olacak. Örneğin uçuş sırasında kalp krizi geçiren yolcuya ait bütün bilgiler hızla uçağın Divert yani rotasından çıkıp ineceği yerdeki hastaneye bildirilecek. Hastane uçaktan gelen yolcuya müdahale edene kadar yolcunun geçmişindeki bütün sağlık sorunlarını, testlerini, ameliyatlarına görebilecek. Böyle bu sistem uçuş da ağır hastalanan yolcuların kurtarılmasında ciddi bir imkan olacak. Elbette ülkelerin bu tür verileri paylaşmaları konusunda fikir birliği gerekiyor. En önemlisi verilerin korunması. Korunamasa çok ciddi sıkıntılarında doğabileceği de biliniyor.