Milyar dolarlık müze

Toplam 400 bin metre kare kapalı alana sahip müze 311 milyon dolara mal oldu. Uzmanlar müzenin sergilenen hava ve uzay araçları ile değerinin yaklaşık 1.5 milyar dolar olduğunu belirtiyor.

Bu yıl Wright Kardeşlerin ilk motorlu uçuşu yapmasının 100'üncü yıldönümü. Başta Amerika olmak üzere bir çok ülkede özel kutlamalar yapılıyor. Uçuşun gerçekleştiği 15 Aralık'ta dünyanın en büyük havacılık müzesi kapılarını açıyor. Müze 200 uçak ve 135 uzay aracıyla dünyanını dört bir tarafından meraklıları Washington Dulles Havalimanı'na çekecek.

Smithsonian Enstitüsü’ne bağlı Ulusal Havacılık ve Uzay Müzesi uzun yıllardır başkent Washington'da bulunan ve 'Mall' olarak adlandırılan merkezinde hizmet veriyordu. Hızla büyüyen müze, koleksiyonundaki uçaklara dar gelmeye başlayınca yeni merkezin yapım fikri doğdu. Enstitü finansmanın sağlanması amacıyla havacılık sektöründe yardım kampanyası başlattı. İşadamı Steven F.Udvad-Hazy tam 65 milyon dolarlık rekor bağış yaptı. Smithsonian Enstitüsü havacılık meraklısı bu işadamının jestine karşılık müzeye ismini verdi. İnşaat 1999'da başladı.

Steven F.Udvad-Hazy Merkezi yapılırken Smithsonian'ın depolarında yer yokluğu nedeniyle yıllardır bekleyen çok sayıda uçak elden geçirildi ve sergilenecek duruma getirildi. Uçakların yüzde 85'i kara yolundan yeni müzeye götürüldü. Müzenin açılmasıyla birlikte eski müze de faaliyetlerine devam edecek. Steven F.Udvad-Hazy Merkezi'ne dünyanın diğer ünlü havacılık müzelerinden de belirli sürede sergilenmek üzere uçaklar gelecek.

DEV HANGAR

Washington Dulles Havalimanı sınırları içinde inşa edilen müzedeki en büyük kapalı alan üç futbol sahası genişliğinde, 10 katlı bina yüksekliğindeki özel hangar. İçinde yerde ve tavana özel halatlarla bağlanmış 200 uçak ziyaretçilerle buluşacak. Havacılık tarihi sıralamasına göre tavana asılan uçaklar iki ayrı kat olarak yerleştiriliyor.

Yıllık bütçesi 29 milyon dolar olan müzenin ikinci büyük hangarı ise James S.McDonnell Uzay Hangarı. Uzay bölümünde sergilenen en önemli obje ilk imal edilen uzay mekiği Enterprise. Hangarda uzay çalışmalarında kullanılan füze, uzay aracı gibi toplam 135 obje sergilenecek. Uzay hangarındaki tek uçak ise NASA'nın uzay mekiğini fırlatma noktasına götürmekte kullanılan özel modifiye edilmiş Boeing 747 Jumbo Jet olacak.

UÇUŞ KULESİ

Steven F.Udvad-Hazy Merkezi'nde ayrıca gerçek boyutlarda bir uçuş kulesi de yer alacak. Ziyaretçiler o andaki Washington Dulles Havalimanı'ndaki trafikleri radar ekranlarından takip edip, telsiz konuşmalarını dinleyebilecek.

Müze açıldığında koleksiyona katılan yeni uçaklarla ziyaretçilere merhaba diyecek. Air France'tan yeni emekli olan Concorde, müzenin en hızlı sivil yolcu uçağı olacak. Müzede ayrıca 1930'ların sonunda imal edilen ve 2001'de tekrar restore edilen ancak geçen yıl deneme uçuşunda Seattle'da denize mecburi iniş yapan ve tekrar tamir edilen Boeing 307 Stratoliner, jet motorlu 707'nin ilk imal edilen modeli de sergilenecek. Müzeyle ilgili detaylı bilgiyi http://www.nasm.si.edu internet adresinden alabilirsiniz.

ENOLA GAY TARTIŞMASI

Müzenin en çok tartışılan uçağı İkinci Dünya Savaşı'nda ilk atom bombasını atan Enola Gay isimli B-29 tipi bombardıman uçağı oldu. Hiroşima'ya 6 Ağustos 1945'te Albay Paul W. Tibbets komutasında uçan Enola Gay'in attığı atom bombası ile 230 bin kişi hayatını kaybetmişti. Adını Albay Tibbets'in annesinden alan Enola Gay'i 9 Ağustos 1945'te Bockscar adlı B-29'un Nagazaki'ye attığı bomba izlemiş, 10 Ağustos'ta Japonya'nın teslim olmasıyla İkinci Dünya Savaşı sona ermişti.

Enola Gay, atom bombası atma görevinden sonra kısa bir süre daha kullanılmış, ardından çöldeki uçak mezarlığına gönderilmişti. Meraklılarca yağmalanan uçaktan kalanlar yirmi yıl önce Smithsonian Enstitüsü tarafından korunmak amacıyla toplandı. Ancak B-29'un sadece ön gövdesi ve tek pervanesi kalmıştı. Elden geçirilen Enola Gay, 1995'te eski müzede sergilenmeye başladı. Uçak, atom bombasının atılmasından 50 yıl sonra Japonya ve Amerika arasında krize neden oldu. Japonlar uçağı 230 bin kişinin katili olduğunu söyleyip sergiyi protesto etmişti. Amerikalılar ise Enola Gay'i İkinci Dünya Savaşı'nın daha çabuk bitmesini sağlayarak milyonlarca kişininin ölmesini önlediği iddiasında bulunmuştu.

Smithsonian Enstitüsü 1999'da uçağın tamamlanması amacıyla özel bir çalışma başlattılar. Yaklaşık dört yıl süren ve 300 bin adam/saatlik çalışma sonrasından uçağın orta, arka gövdesi ve kanatlar yeniden imal edildi.

İlk uçuşunu 1942 yılında yapan B-29, 10 ton ağırlığında bomba taşıyabiliyordu. Saatte 407 kilometre hızla uçabilen B-29, 10 bin 400 kilometre menzile sahipti. Toplam 4 bin adet imal edilen dört motorlu uçak İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Kore'de de kullanıldı. B-29, Amerikan Hava Kuvvetleri'nde Eylül 1960'a kadar hizmette kaldı. Yerini jet motorlu bombardıman uçaklarına bıraktı.

Herkes Bağdat’a uçmak istiyor

Irak Savaşı 1 Mayıs'ta resmen bitti. Ama şimdi yeni bir savaş havacılık sektöründe yaşanıyor. Basra’nın uluslararası sivil hava trafiğinin ilk olarak 27 Ağustos'ta açılmasıyla havayolları 1990'dan bu yana kapalı olan Irak'a tarifeli olarak uçmaya başlayacak. Güvenliğin sağlanması ile birkaç ay içinde Bağdat'a da tarifeli seferlerin başlaması planlanıyor.

Irak'ın hava trafiğine açılmasıyla havayolları arasında büyük bir rekabet yaşanıyor. Bölgedeki hava trafiğini kontrol eden Koalisyon Tedarik Otoritesi'ne (CPA) başvuran havayollarından ilk uçuş iznini Ürdün Kraliyet Havayolları aldı. Haftada bir gün Basra’ya sefer yapacak olan Ürdün Kraliyet Havayolları'nı Gulf, Emirates, SAS, LOT ve Katar Havayolları izleyecek.

Ancak asıl savaş Bağdat için yaşanıyor. Aralarından THY, British Airways gibi havayollarının bulunduğu 15 şirket Bağdat'a uçuş yapabilmek için CPA'ya başvurdu. CPA önceliği Basra'ya veriyor. Devam eden terör olaylarında azalmayla önce Basra'da uçuşlar arttırılacak. Ardında da Bağdat için uçuşlar başlayacak.

Seferlerin 27 Ağustos'ta başlayacak olmasıyla Basra Havalimanı çevresinde güvenlik önlemleri artırıldı. Emniyetli uçuş yapabilmek amacıyla havalimanın alt yapısıyla ilgili çalışmalar sürüyor. Kış sezonuna kadar görerek şartlarda hizmet verecek Basra daha sonra hassas yaklaşma ve iniş sistemlerine de sahip olacak. CPA, Bağdat'ın açılmasından sonra iç hat, charter ve kargo uçuşları için de izin vermeyi planlanıyor.

Halen aralarında Türkiye'den Free Bird Havayolları'nın da bulunduğu ve ağırlığı Amerikan şirketlerinden oluşan charter yani tarifesiz sefer düzenleyen havayolları Basra'ya asker taşıyor.

Kuveyt'in işgalinden sonra 1990'dan bu yana kapalı olan Irak hava koridoru dünden itibaren aşamalı olarak sivil uçuşlara açıldı. Bölgenin uçuşa kapalı olması nedeniyle özellikle Ortadoğu ve Uzakdoğu Asya'ya uçan havayolu şirketleri yollarını uzatmak durumunda kalıyordu. Bu durum havayollarına ciddi ek maliyet getiriyordu. Irak hava koridoru gerekli seyrüsefer sistemlerinin tamamlanmasından sonra tam kapasiteyle hizmete girecek.

YOLCU-KARGO TRAFİĞİ

Bağdat'a yeniden uçmak üzere temas kuran THY, bölgede savaş öncesinde önemli bir potansiyele sahipti. Irak uçuşlarına 16 Mayıs 1979'da başlayan THY, sadece iki yıl İran-Irak Savaşı nedeniyle seferlerini durdurduktan sonra 1990'a kadar Irak'a uçmuştu. Araştırmalar Bağdat'ın yolcu trafiğinin yanı sıra ciddi bir kargo pazarına sahip olduğunu gösteriyor.

Özel havayolu şirketleri de bölgeye uçuş yapmayı planlıyor. Bu konuda Türkiye Özel Havacılık İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) Ulaştırma Bakanlığı'ndan destek istiyor. Başkan Tuncay Doğaner, gerekli desteğin alınmasıyla Türk şirketlerinin pazarda ciddi bir paya sahip olabileceğini belirtiyor. Avrupa charter pazarının küçüldüğünü söyleyen Doğaner'in hedefi Türk şirketlerinin Irak'ın yanı sıra ciddi potansiyele sahip İran ve Suriye pazarına da girebilmesi. Türk şirketlerinin pazarda varolabilmesi için Ulaştırma Bakanlığı'nın çalışmaları hızlandırıp izinler konusunda yol alması gerekiyor.

Pazarı havalimanı inşa eden ve işleten şirketlerde yakından takip ediyor. Tepe ve Akfen Grubu İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali'nde edindikleri inşaat işletme tecrübesini Irak'taki havalimanlarına da aktarmak istiyor. Bu konudaki çalışmalar Sani Şener tarafından bizzat yönetiliyor. Yer hizmetleri konusunda Çelebi Grubu da çalışmalar yapıyor. CPA ile temasa geçen Çelebi, Türkiye'nin bölgeye yakın olma avantajını kullanmak istiyor.

Kusmuk torbası film torbası oldu

İngiliz ucuz maliyetli havayolu şirketi Easyjet, koltukların arka ceplerinde bulunan kusmuk torbalarını aynı zamanda film zarfı olarak kullanılmak üzere tasarladı. İngiltere'de 600 fotoğraf laboratuvarıyla faaliyet gösteren Klick Photopoint ile ortaklaşa hazırlanan projede yolcular kusmuk torbalarını alarak içine film koyup laboratuvarda bastırmak üzere verebilecek. Filmlerini bu torbaya koyan yolculara özel indirim de yapılacak.

Havacılık kuralları gereği yolcu uçaklarında her koltukta bir adet sick-bag olarak adlandırılan kusmuk torbası bulunması gerekiyor. Yolcular kusmuk torbalarını mideleri bulandığında veya hiperventilasyon yani vücuttaki karbondioksit oranı düştüğünde torbanın içine doğru nefes alıp vererek kullanıyor.

Ağzı bükülüp kapanabilir torbaların kullanım oranlarının çok düşük olduğunu belirten uzmanlar, bu uygulama ile başka amaçlı olsa da torbaların kullanımının artırılması planlanıyor. Kampanya üç ay süreyle geçerli olacak.

Lufthansa’dan 65 milyon Euro kár

Alman Lufthansa Havayolları yılın ikinci çeyreğinde 65 milyon Euro kár etti. Rezervasyon ve satışların tekrar artmaya başladığını belirten Yönetim Kurulu Başkanı Wolfgang Mayrhuber, 'Maliyeti düşürme politikalarımızın karşılığını almaya başladık. Yılın ilk çeyreğinde 415 milyon Euro’luk zararı kapatmak için çalışmalarımız sürüyor. Yılın üçüncü ve dördüncü çeyreği çok daha başarılı geçeceğini umuyoruz' dedi.

TATCA’dan yeni internet sitesi

Türkiye Hava Trafik Kontrolörleri Derneği (TATCA), internet sitesini kullanıma açtı. Dernekle ilgili bilgilerin yer aldığı www.tatca.org adresinden ulaşabileceğiniz sitede dünyanın en büyük havalimanlarının kule konuşmalarını dinleyebiliyorsunuz. Ulaştırma Bakanlığı ile görüşmeler yapan TATCA, yakın gelecekte İstanbul Atatürk Havalimanı'ndaki kule ve yaklaşma frekanslarının da internetten dinlenmesini sağlayacak.

20 Ekim'de Türkiye Hava Trafik Kontrolörleri Günü olarak kutlanması için çalışmalar yapan TATCA, İstanbul'da 19-20 Ekim tarihleri arasında Havacılık Sempozyumu düzenleyecek.