Uğur Cebeci: Kokpit

Uğur CEBECİ

Devler Paris arenasında

Paris Air Show'un düzenlendiği ve iş jetlerinin kullandığı Le Bourget Havalimanı'na 43 ülkeden toplam 243 uçak geldi. Bu uçaklardan 66 tanesi uçuş gösterisi yaptı. Toplam bin 800 şirket ürünlerini tanıtmak ve dev pazardan pay almak için kıyasıya bir savaş verdi. Dünyanın en büyük havacılık fuarı 3 bin uzman gazeteci tarafından izlendi.

Dünyanın en büyük havacılık fuarı olan Paris Air Show inanılmaz bir rekabete sahne oldu. Uçak imalatçıları milyarlarca dolar tutarında satış anlaşmaları yaptılar, yepyeni modellerini tanıttılar. Kuşkusuz fuarın yıldızları Avrupalı şirketlerdi. Ev sahibi olma avantajlarını iyi kullanarak Paris'te tam bir gövde gösterisi yaptılar.

Fuar 14 Haziran'da özel basın günüyle açıldı. En çok yapılan espirilerden biri de bu yıl açılışta hangi Rus uçağının düşeceği idi. Korkulan olmadı ve ilk gün Rus uçakları herhangi bir kaza yapmadan uçuşlarını tamamladılar. Batılı imalatçıların pazar paylarını arttırmaları ile satışları düşen Ruslar, Paris'e ciddi bir çıkartma yapmışlardı. Rusların ağır topu, dünyanın en büyük uçağı ünvanını koruyan Antonov tasarımı An-225'ti.

MEYDAN OKUMA

Artık klasikleşen Airbus ve Boeing rekabeti Paris'te karşılıklı savaş halini aldı. Airbus ev sahibi olmasının avantajını iyi kullandı. Sadece fuar sırasında 20'si 550 koltuklu A380 olmak üzere 14 milyar dolarlık toplam 175 uçak sattığını açıkladı. Airbus yeni uzun menzilli uçağı A340-600'ü halkın önüne ilk kez çıkarttı. Dünyanın en uzun uçağı yaptığı akrobasi hareketleri ile izleyenleri hayran bıraktı. Havacılık fuarlarının klasiği Beyaz Balina diye bilinen Airbus'un özel kargo uçağı Beluga gösterilerde her zamanki yerini almıştı. Eşsiz dizaynıyla bilinen Beluga, uçak taşıyan kargo uçağı olma özelliği ile meraklı bakışları üzerinde topladı.

GELECEĞİN YOLCULUĞU

Kuşkusuz büyük savaş geleceğin yolculuğu ile ilgiliydi. Tasarladığı iki katlı, dört motorlu A380'in satış adetini yükseltmek isteyen Airbus bu konuda büyük çaba harcadı. 2004 yılının sonunda uçacak A380, 2006'da hizmete girecek. Airbus tüm gücünü uçan transatlantik olarak adlandırılan A380'e vermiş durumda. Gelecek modellerinde 850 yolcu taşıyacak A380'in bir diğer önemli müşterisi ise kargo şirketleri oldu. Avrupalı imalatçıya göre havayollarının büyük uçaklara ihtiyacı var. Boeing ise gelecekteki seyahatte konfor mu, hız mı öne geçecek sorusunda tercihini hızdan yana kullandı. Boeing'e göre A380 gibi büyük uçaklara ihtiyaç yok. Yolcular bir noktadan diğerine daha hızlı ve direkt uçuşlarla ulaşmak istiyor. Boeing'in Airbus'ın karşısına büyük değil ama hızlı bir uçakla çıkmasının asıl nedeni de bu. Yani gelecekte büyük uçaklar yerine 250-300 koltuklu hızlı uçaklara ihtiyacın daha fazla olacağı iddiası. Boeing'in geliştirdiği Sonic Cruiser diğer yolcu uçaklarından yüzde 15-20 daha hızlı uçuyor ve her 4 bin 500 kilometrede yolcular gidecekleri yere 1 saat erken ulaştırıyor. 2008'te uçması hedeflenen uçağın en erken 2010'da hizmete girmesi planlanıyor.

Boeing daha önce yaptığı açıklamalarda 2006'yı hedefliyordu. Amerikalı şirket her ne kadar Sonic Cruiser üzerinde dursa da fazla detay vermekten kaçınıyor. Yolcu kapasitesi konusu ve kullanılacak teknolojiler sürekli gizli tutuluyor. Bu da Boeing'in çalışmasını en yakın izleyen Airbus'ı çıldırtıyor. Çok uzun menzilli olacak bu uçak Londra-Sidney arasında direkt uçabilecek. Bir çok havayolu tarafından ilgiyle karşılanan Sonic Cruiser'la ilgili satış çalışmalarının gelecek yıl sonunda başlaması planlanıyor.

KABİNDE REKABET

Rekabet sadece uçak imalatında değil. Kabin içinde sunulan hizmetlerde de devam ediyor. Kabinde internet hizmetinin ilk kullanıcısı Lufthansa Havayolları oldu. Lufthansa'yı American, Delta ve United Havayolları izledi. Boeing tarafından geliştirilen Connexion sistemi bu şirketlerin 747 ve 777 uçaklarına monte edilecek. Avrupalı imalatçı Airbus da benzer bir çalışma gerçekleştiriyor. Airbus'ın uçakları da kısa süre içinde internete kavuşacak.

DEVRE MÜLK İŞ JETİ

İş jetleri pazarında yaşanan rekabette de yine havayollarının parmağı vardı. Amerikan United Havayolları kurduğu yeni devre mülk iş jeti sistemi için hangi tip uçak alacağını fuarda açıkladı. United, iş jeti pazarının devleri Fransız imalatçı Dassault'ya 40'ı kesin 60'ı da opsiyon toplam 100, Gulfstream'a ise opsiyonlarla 30 uçak siparişi verdi. United gelecek 10 yıl içinde en az 200 uçaklık bir iş jeti filosu oluşturmayı planlıyor.

İş jetleri pazarında yeni modeller de tanıtıldı. Bunlardan biri Dassault'nun FNX'iydi. 3 motorlu, 10 bin 500 kilometre menzilli uçak halen hizmetteki 900EX'e oranla yüzde 25 daha uzun gövdeye sahip olacak. FNX ile Dassault, Global Express ve Gulfstream GV gibi uçaklara rakip çıkarıyor. Bu modele Türkiye'den de ilgi var.

Yüksek siparişler alan Dassault'nun bu başarıda kuşkusuz iki motorlu Falcon 2000 modelinin büyük etkisi vardı. Uzatılmış menzilli ve yeni kokpit tasarımlı 2000EX ve 2000 modeli Dassault'un en başarılı iş jeti ilan edildi. Diğer taraftan Galaxy iş jetlerini bünyesine katan Gulfstream, uzun menzilli ailesinden sonra hafif ve orta sınıfta da uçak modellerine sahip oldu. Gulfstream güvencesi ile satılmaya başlanan Astra’nın G100, Galaxy’nin ise G200 olarak ismi değiştirildi. Gulfstream garantisiyle bu uçakların satış şansının giderek artması bekleniyor. Cessna başarılı Citation ailesi, Raythean Hawker ve Premier, Bombardier de Global Express, Continental, Challenger ve Learjet ailesinden yeni uçak siparişleri fuarda açıklandı.

Fuarda Türk şirketleri de vardı. Uluslararası arenada varlıklarını hissettiren Türk Havacılık ve Uzay Sanayi TAI, Türk Motor Sanayi TEI ile İstanbul merkezli parça imalatı yapan Öztat, Paris Air Show'da bayrağımızı dalgalandırdılar.

UÇAN DEV GERİ DÖNDÜ

Tam 250 ton yük taşıyabilen 6 motorlu uçak bundan 12 yıl önceki Paris Air Show'da ilk defa halkın karşısına çıkmıştı. Rusya'nın dağılmasından sonra ekonomik zorluklar nedeniyle uçak yaklaşık 7 yıl yerde yatmak zorunda kaldı. Devin çürümesini engellemek amacıyla geçen yılın sonunda yaklaşık 20 milyon dolarlık bir fon bulundu. An-225'in D-18T motorları yenilenerek sessizleştirildi, özel avionikler takıldı. 100'den fazla rekora ve toplam 453 ton toplam kalkış ağırlığına sahip uçak şimdi özel kargo uçuşlarında kullanılacak.

SİPARİŞ SAVAŞI

Boeing'in satış yaptığı uçak sayısını açıklamaması Amerikan Borsası'nda hisselerinin yüzde 11 düşmesine neden oldu. Rakibi Airbus ise her gün bir satış anlaşmasıyla ilgili resmi açıklama yaptı. Boeing, Airbus'ın fuarda açıkladığı satış anlaşmalarını daha önce yaptığını, yeni satış gibi gösterdiğini iddia etti.

Avrupa’nın ortak nakliye uçağı

Askeri havacılıkta ise uzun yıllardır yılan hikayesine dönen Avrupa'nın ortak nakliye uçağı A400M'in sonunda anlaşması imzalandı. Türkiye ekonomik kriz nedeniyle alacağı uçak sayısını 26'dan 10'a indirdi. Projenin sürprizi ise uzun süre A400M'den uzak duran, hatta Amerikalı imalatçılara C-130J ve C-17 siparişi veren İngiltere'nin projeye katılmasıydı. Toplam 212 siparişe ulaşan A400M'e yeni müşteriler bulmak için Airbus'ın askeri kanadı pazarlama faaliyetlerini sürdürecek. A400M Avrupa'da 60 bin kişiye yeni iş imkanı sunacak. Savaş uçaklarında ise JSF, Rafale ve Eurofighter büyük ilgi çekti. Türkiye'nin de ortak olduğu Boeing ve Lockheed Martin'in birebir boyuttaki uçak modellerinin üstüne Türk bayrağı da işlenmişti.

Dört motorlu, maksimum 37 ton yük taşıyabilen A400M 2006'da hizmete girecek. Üye ülkelerin Airbus liderliğinde ortak tasarladığı uçağın kuyruk dizaynı ve imalatı TAI tarafından gerçekleştirilecek.

Pakkan İtalya Müdürü

Türk Hava Yolları Satış Başkanı Reha Pakkan İtalya Bölge Müdürlüğü'ne atandı. Uzun yıllar THY'nin Amerika, Kanada Müdürlüğü görevinde bulunan Reha Pakkan, önümüzdeki ay yeni görevine başlayacak. Reha Pakkan'dan boşalan Satış Başkanlığı’na halen THY Pazarlama Başkanı olan Güliz Öztürk vekaleten bakacak. Bir süre THY Kargo Başkanlığı, ardından da Gelir Yönetimi ve Ücretlendirme Başkanlığı yapan Bülent Demirci ise Fransa Müdürlüğü'ne atandı. Bülent Demirci'nin yerine eski Kargo Müdürü Nasuh Çetin getirildi. Uzun yıllar THY Cenevre Müdürlüğü'nü başarı ile yürüten Emre Betin ise Prag Müdürlüğü’ne atandı.

LSG, Sky Chefs'i aldı

Lufthansa Grubu içinde yer alan LSG Lufthansa Service Holding AG, Amerika'nın en büyük havayolu catering yani uçak ikram şirketi Onex Food Services'a ait Sky Chefs şirketinin tüm hisselerini satın aldı. Daha önceden Sky Chefs'in yüzde 48 hissesini elinde bulunduran LSG, dünya pazarında önemli bir konuma geldi. Toplam 200 ayrı havalimanında hizmet veren LSG catering ünitelerinde 41 bin 700 kişi görev yapıyor. LSG, Türkiye'de 1998'den bu yana Sancak Catering ile ortak çalışıyor ve altı uluslararası havalimanında faaliyet gösteriyor.

Sam Air’den yaz okulu

Samsun merkezli uçuş okulu Sam Air, yaz aylarında gençlere yönelik özel havacılık izci kampları düzenliyor. Toplam 6 gün kamp çadırında konaklama ve üç öğün yemeği içeren kampın ücreti toplam 60 milyon lira. Samsun Havacılık Kampı'nda 8-11, 12-15, 15-18, 18-25 ve 25 üstü yaş gruplarına ayrı ayrı program oluşturuldu. Toplam 6 günlük kampta izcilikle ilgili derslerin yanı sıra temel havacılık, yamaç paraşütü, İngilizce, ilk yardım, deprem ve doğal afetlerden korunma gibi dersler veriliyor. İsteyen öğrenciler toplam 1.5 saat Cessna 172 tipi uçakla başlangıç uçuşu da yapabiliyor. Kamplarla ilgili daha fazla bilgi almak için, 0.362.233 41 36 - 234 68 21 nolu telefonları arayabilirsiniz. Sam Air’in internet adresi www.samair.com.