Kokpit

Uğur CEBECİ

Uçmanın tam zamanı

Tatil heyecanı başladı. Havalar güzelleşti. Ekonomik krizlerin etkileri azaldı. Uçak fiyatları oldukça uygun. Havayolları krizi aşmak için promosyon üzerine promosyon yapıyorlar. Bu fırsatı değerlendirin.

Şimdi tatil zamanı. Haziran, temmuz ya da ağustos ayları için tatil planları yapıyorsanız bunu biraz öne çekebilirsiniz. Örneğin mayıs yurt dışında tatil için son derece güzel bir zaman.

Dünya 1999 yılına ekonomik krizlerle girdi. Geçen yıldan miras krizler hala etkisini sürdürüyor. Havayolu şirketleri krizden büyük ölçüde etkilendiler. Bir çok havayolu şirketi batmamak için hızla küçüldü. Filosundaki uçaklardan bazılarını elden çıkardı, uçuş noktalarının sayılarını azalttı. Daha az personelle çalışmaya başladı. Dünya devi haline gelmiş havayolları ise krizi aşmak için çok farklı bir yöntem izlediler. Hiç para harcanmayacak bir dönemde para harcadılar. Yeni yatırımlar yaptılar. Gerçekleşen yatırımın ağırlığı yolcu konforu içindi. Örneğin first class bölümleri kaldırıldı ama yerine süper business class oluşturuldu. Kabinde yeni sistemler devreye sokuldu. Kişisel ekranlar, uçak içinde eğlence programları, daha iyi koltuklar, iyi yemek ve içkiler krize karşı bir savunma silahı olarak kullanıldı.

Krizi yatırımla aşmayı hedefleyen havayolu şirketleri başta İngiliz Havayolları BA, Singapur Havayolları, Amerikan Delta, Lufthansa hepsi başarılı oldular. Profesyonel işletmeciler şirketlerini kriz döneminden bile karlı çıkardılar. Ama kar hedefleri düşürüldü, yapılan yatırımların bir sezonda geri dönüşü planlanmadı, uzun vadeli tedbirler alındı. Ama yine de şirket yapılarını kökünden sarsan ekonomik krizlerle bu yaza geldik. Bilet fiyatları diğer yaz başlarındaki gibi birden fırlamadı. Yüksek sezona havayolları tedbirli ve yumuşak bir geçiş yapacaklar. Fiyatlar mayısta uygun, haziran da çok ölçülü olarak yükselecek.

TÜRK PAZARINDA SIKINTI

En büyük sıkıntıyı bizim havayolu şirketlerimiz çekiyorlar. Dünyadaki zincirleme krizlerin yanısıra birde her yıl olduğu gibi terör iddiaları Türk turizmini sıkıntıya soktu. Yunanistan, İspanya, İtalya pazarında iyi para kazanmayı hedefleyen Avrupalı tur operatörleri sistemli oyunlarını tezgahladılar. Türkiye'de terör olduğu iddialarını yayarak hem bizdeki fiyatları düşürdüler hemde hedefledikleri bazı ülkelerden yeni indirimler aldılar. Biz bu oyunları hep yaşadık. Başta THY olmak üzere havayolu şirketlerimiz tedbirlerini aldılar. Özel havayolu şirketlerinden bazıları hızla küçüldüler. Fazla uçaklarını iade ettiler, ekonomik olarak operasyonları pahalı modelleri elden çıkardılar. THY yeni uçaklarını aldı ama eskileri hızlı iade etmek için planlarını gözden geçirdi.

Bu arada daha önce planladığı Pekin ya da Çin'in istediği adıyla Beijing pazarına girmekten vazgeçmedi. Çünkü Çin pazarına girmekte daha fazla geç kalınırsa, gelecekte o pazarda yer almak imkansız olacaktı. THY Çin'de Beijing, Amerika'da Miami pazarına giriyor. Hemde uygun fiyatlarla. Yaz sonunda Dubai üzerinden Malezya'da Kuala Lumpur'a uçacak. Sonra Avusturalya pazarını zorlayacak.

YOLCU KARLI ÇIKTI

Ekonomik krizler keşke olmasaydı ama havayolu şirketlerini de biraz hizaya getirdi. Her yaz başında uçuk fiyatlarla, burunlarından kıl aldırmayan şirketler şimdi yolcunun kıymetini daha iyi anladılar. Yolcusuz kalmanın ne demek olduğunu ciddi bir ders olarak gördüler.

THY Mayıs ayı boyunca Çin'de Beijing'e 599 Dolara uçacak. 19 Mayıs'ta başlayacak bu yeni seferlere 1 Haziran'da Amerika'da Miami eklenecek. Non-stop seferlerdeki uygun fiyatlar sürecek. Ayrıca bu hatlarda uçan Qualiflyer üyeleri iki kat mil kazanacaklar. Umarım akıllı davranırlar ve Beijing ve Miami özel fiyatlarını, geleceği düşünerek bütün yaz uygularlar. Hattta New York, Chicago, Tokyo, Osaka, Cape Town için sürekli özel fiyatlar çıkarırlar... Bodrum, Antalya gibi merkezlere iki-üç saatte bir sefer yaparak toplu bilet alanlara özel indirimler uygularlar.

İYİ FİYATLAR VAR

Her havayolu şirketi Mayıs ayı için çok özel fiyat ilan etti. Delta Havayolları New York'a gidiş-dönüş, üç aylık bileti 540 Dolara satıyor. Delta İstanbul'dan Atlanta'ya da 2 Haziran'da direkt uçuşa başlıyor. Bu hatta 30 Haziran'a kadar gidiş dönüş fiyatı 540 Dolar. Emirates Dubai'den gelen uçağını Zürih'e devam ettiriyor ve İstanbul-Zürih arasında bütün yaz 350 Dolarlık fiyat uyguluyor. El Al İsrail Havayolları bir gece Tel-Aviv'de dört yıldızlı otelde bedava konaklama ile birlikte İstanbul'dan Johannesburg'a 483, Nairobi'ye 460 ve Hong Kong'a 529 Dolara bilet satıyor.

THY mayıs ayında bir çok hatta indirim uyguluyor. New York 540, Chicago 545, mayıs sonuna kadar bilet alma koşulu ile haziran ayında Miami 599 Dolar. Ama Miami fiyatı haziran ayında 699 Dolar olacak. THY New York aktarmalı Atlanta'ya da 635 Dolara bilet satıyor. Avrupa kentlerinde ise 31 Mayıs'a kadar geçerli sekiz günlük Londra ya da Paris fiyatı 399 Dolar olacak. Frankfurt ise 373 Dolar. 1 Haziran'dan sonra Londra ve Paris 405, Frankfurt ise 379 Dolara çıkacak.

Tavsiye ederim, imkanlarınız ve zamanınız uygunsa bu fırsatı kaçırmayın...

Neden Beijing

THY Çin'de Pekin seferine başlıyor. Ancak reklamlarda hep Beijing yazıyor. 19 Mayıs tarihinde başlayacak seferin reklamlarını gören bazı kişiler THY'yi telefonla arayıp,' Keşke Pekin'e uçsaydınız...' diyorlarmış.

Evet Beijing = Pekin. Çin hükümeti uçuş izni verirken her havayolu şirketine Pekin yerine Beijing adının kullanılmasını şart koşuyor. Bu yüzden de Beijing adını çok fazla duymamış olanlar bunu yadırgıyor.

Emirates ödüle doymuyor

Resmi Havayolu Rehberi (Offical Airline Guide-OAG) Emirates Havayolları’nı 1999 yılının En İyi Havayolu Şirketi seçti. Yazılı ve elektronik olarak AOG'ya abone, toplam 19 bin kişinin oyları sonucu 1999 yılının En İyi Havayolu seçilen Emirates bu ödülü 1994 ve 1998 yıllarında da almıştı. Toplam 18 kategoride verilen ödüllerden Ortadoğu ve Güney Asya'ya uçan en iyi havayolu şirketi de seçilen Emirates bu ödülü de 1988’den beri her yıl alıyor. Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Şeyh Ahmed bin Saeed Al Maktoum ,' Kazandığımız son ödüller artık kaliteli hizmetimizin tüm uluslararası platformlarda kabul edildiğinin göstergesi oldu. Bu yarışta her zaman en önde olmayı sürdürmek için yeniliklerimizi ve yatırımlarımızı arttıracağız.' dedi. 1985 yılında kurulan Emirates sahip olduğu Airbus ve Boeing 777 tipi uçaklarla dünyada 47 noktaya sefer yapıyor. Uçak filo yaşı açısından Emirates dünyanın en genç filosuna sahip olarak kabul ediliyor.

Sigara yasağı tehlike yaratıyor

Bütün uçuş boyunca sigaranın yasaklanması bizde çok yeni. Daha önce iç hatlarda uygulanıyordu. Ama dış hat uçuşlarında uygulamanın bir aylık geçmişi var.

Dünyada bu eğilim 1990 yılında başladı. Ama 90'lı yılların ortalarından sonra hızla yayıldı. Bir numaralı sigara imalatçısı ve de dünyadaki en ünlü sigaraların yapımcısı Amerika, birçok havayolu şirketine sigarayı yasaklattı. Şimdi ciddi sorunlar yaşanıyor.

Çok sigara içen Japon yolcular sık sık uzun uçuşlarda fenalık geçiriyorlar. Bazıları tuvaletlere girip gizlice sigara içiyor. Ama tuvaletlerde bulunan duman alarmı çalmaya başlayıp, kabin memurları kapıyı vurunca yaktıkları sigaraları içinde kağıt bulunan çöplere atıyorlar. Son bir ay içinde 50'den fazla bu tür olay rapor edildi.

Sigara yasağının bayraktarı Amerika Birleşik Devletleri'nde hala iç hat uçuşlarda büyük sorun yaşanıyor. Yaklaşık 4-5 saatlik yüz iç hat uçuşunun 45'inde bir sigara yüzünden kavga çıkıyor, kabin ekipleri ile ciddi tartışmalar oluyor. Yolcuların bir kısmı sigaralarını yakıp, kabin memuru gelinceye kadar bir kaç nefes çekmeyi alışkanlık haline getirmişler. Bunlardan bazıları polise teslim ediliyor. Ancak çoğu ifadelerinde 'Ben uçakta sigara içmenin yasak olduğunu bilmiyordum. İkazları duymadım. Bilsem içmezdim.' diyerek hiç ceza almadan kurtuluyorlar. Bazıları ise bir kaç günü nezarette geçiriyorlar, ayrıca para cezası ödüyorlar.

BİZDE DE SIKINTI VAR

Türk Hava Yolları dış hatlarda sigara yasağını uyguladığı günlerde ciddi sorunlarla karşılaştı. Tuvalette gizlice sigara içenler, sigaralarını söndürmeden çöpe atanlar bir kaç tehlikenin nedeni oldular. Uzun menzilli uçakların tuvaletlerinde duman alarmı veren sistemler var.

THY sigara yasağına başlarken bütün alternatifleri araştırdı. Örneğin isteyen yolcuya ‘nikotin sakızları’ verilebilir mi diye düşünüldü. Ama Dünya Sağlık Teşkilatı bu tür ürünlere karşı çıkıyor. THY yetkilileri doğabilecek olayları endişe ile beklediler. Ama rapor edilen olaylar hızla azaldı.

Uçaklardaki sigara yasağı ciddi tartışma konusu. Sigara içenlerin özgürlüklerinin kısıtlanmasından, içmeyenlerin pasif içici konumunda zarar görmelerine kadar farklı görüşler var. Sigara yasağı yüzünden uçak yolcularında kayıplar olduğu da gerçek. İstanbul'dan Amerika'ya gidecek tiryaki zorunlu olarak uçağa biniyor ama kısa hatlarda karayolunu tercih ediyor. Bu gerçek uçak imalatçılarını ve havayolu şirketlerini düşündürmeye başladı. Bazı şirketler uçak imalatçılarından kabinde sigara içilen tamamen kapalı ve ayrı bir havalandırma sistemi ile beslenen özel bölümler yapılması için çalışma istediler.