Kokpit

Pilota daha iyi eğitimAlman Darmstadt Üniversitesi'nin yaptığı araştırmaya göre uçak kazalarının çoğu pilotların uçaklarını anlamamalarından kaynaklanıyor. Araştırmada Nakliye Pilot Lisansı (ATPL - Air Transport Pilot Licence) kurslarının yetersizliği gündeme getiriliyor ve pilotların modern havayolu eğitimi ile geliştirilmesi isteniyor. Yani pilot adayları için sadece üniversite mezunu olmak artık yeterli bulunmuyor.Pilotların sürekli okumaları ve gelişmeleri izlemeleri gerekiyor. Tıpkı doktorların yaptığı gibi bütün hayatları boyunca eğitimlerini sürdürmeleri isteniyor. Çok sık uçak tipi değişikliklerinden kaçınılması, belli bir uçak tipine adapte olan pilotun o uçak tipinde otorite haline gelmesi de hedefleniyor.Eğitimin yetersiz olduğu fikri ilk defa Alman (Vereinigung Cockpit-VC) ve İspanyol (Espanole de Pilotos-AEP) Pilotlar Dernekleri tarafından ortaya atıldı. VC ve AEP, ATPL eğitiminin 20 yıl geride kaldığını söyleyerek yeni bir çalışmayla geliştirilmiş eğitim programı yapılmasını istediler.Kazalarda ciddi artış varHavacılıkta pilot hatasından kaynaklanan kazalar H3 kategorisinde değerlendiriliyor. Son yıllarda havacılık teknolojisinin gelişmesiyle birlikte pilotaj hatasından oluşan kazalarda ciddi artış yaşanıyor. Özellikle 3'üncü nesil yolcu uçaklarının kokpitlerine hakim olan bilgisayarlarla birlikte kaza nedenlerinin önemli bir kısmını pilotaj oluşturmaya başladı. Bu durum Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu ICAO'nun raporlarında da yer alıyor. Gelişen teknolojiyle birlikte ortaya karmaşık sistemler çıkıyor. Ve giderek büyüyen uçakların imalatı ile birlikte aynı anda daha fazla insanın hayatının riske girmesiyle daha iyi eğitilmiş pilotlara ihtiyaç duyuluyor. ICAO raporunda yer alan insan faktörünün ağırlıkta olduğu kazalar şöyle sıralanıyor:Şubat 1996: Birgen Air'a ait Boeing 757 Dominik kazası.Aralık 1995: Amerikan Havayolları'nın Boeing 757 uçağının Kolombiya Cali'de dağa çakılması.Nisan 1994: Çin Havayolları'nın A300-600 uçağının Nagoya Japonya'daki kazası.Aslında bu üç kazadaki pilotaj hataları birbirinden farklı. Ama kaza sonuçları içinde pilotajın çok önemli bir yer aldığı gözleniyor. Örneğin Cali'deki kazada Uçuş Yönetim Sistemi (FMS) uçağı istenmeyen bir yöne doğru döndürdü. Bu işlemin sonrasında pilot uçağını kontrol altına alamadı ve CFIT olarak adlandırılan kontrollü uçuşta dağa çarpma meydana geldi. Diğer iki kazada da uçaklarda kontrol kaybı gerçekleşti. Kaza nedenleri arasında pilotajla birlikte uçağın sistemlerini ve oto pilotu tanımamak da yer aldı.Yeni nesil sistemlerAmerikan Sivil Havacılık Otoritesi FAA'nın yaptığı araştırmaya göre pilotlar yeni nesil uçakların sistemlerini tanımakta güçlük çekiyorlar. Uçak ve pilot arasındaki koordinasyonsuzluk kazalara davetiye çıkarıyor. FAA bu sorunu çözmek amacıyla özel eğitim sistemi hazırlanmasına karar verdi. Ve hemen bunu uygulamaya başladı. Pilot, uçak, yeni sistemler, mühendislik bilgisi dışında zor anlar ve uçağın hakimiyeti gibi konularda detaylı eğitim programları hazırlanıyor. Simülatör eğitimleri yeniden gözden geçiriliyor. Bu eğitimlerde bugüne kadar çok önemsenmeyen işlemler bir eğitim olarak gündeme getiriliyor.VC ve AEP'nin üzerinde durdukları konuların başında erken eğitim geliyor. Daha uçuş eğitimi sırasında pilot adaylarına, modern yolcu uçaklarında kullanılan tüm sistemlerin öğretilmeye başlanması isteniyor. Genellikle pilot adaylarının mutlaka mühendislik eğitimi almış olması birinci tercih nedeni olarak ortaya çıkıyor.Diğer bir yaklaşım ise üniversite sırasında alınacak uçuş eğitimi. Kuzey Dakota Üniversitesi'nde 1980'lerin sonunda özel bir program hazırlandı. Havacılık mühendisliği eğitimi alan öğrencilere uçuş dersleri de verildi. Yaklaşık 3-4 yıllık eğitim sonrasında yüksek kaliteli pilotlar yetiştirildi. Ancak böyle bir eğitimin maliyeti de yüksek oldu. Özellikle de uçuş eğitim maliyetlerini kendileri üstlenen öğrencilerden burs bulamayanlar, eğitim programından kopmak zorunda kaldılar.THY'de sivil pilotlarAmerika'da havayolları pilot alırken genellikle uçuş saatleri yüksek olanları tercih ediyor. Ancak bu saatlerin nerede doldurulduğu önemli değil. Avrupa'daki havayolları ise uçuş saatleri az ama kaliteli eğitim almış pilotları tercih ediyor. Ancak son yıllarda Amerika'daki havayolları daha iyi eğitilmiş ve uçuş saatleri az pilotları alma yoluna gitmeye başladı.Türk Hava Yolları uzun yıllar pilotlarını Türk Silahlı Kuvvetleri’nden aldı. Tıkanmalar meydana gelince yetenekli, üniversite mezunu gençler seçilerek Yugoslavya'da JAT tesislerinde eğitime gönderildi. JAT'ta yetişmiş pilotlar artık mesul kaptan pilot olarak RJ tipi uçaklarda uçabiliyorlar. Şirket kuralları gereği en hafif uçakta mesul kaptanlığa başlıyorlar. Ama yıllarca onlara 'Yugo'lar adı takıldı ve ilerlemeleri biraz ağır aksak gelişti. Daha sonra sivil havacılık okullarından mezun olmuş ya da yurt dışında pilot eğitimi almış gençler yetiştirildi. Hepsi çok iyi İngilizce bilen bu gençler uçuyorlar. Çoğu da başarılı oldu. THY geçtiğimiz aylarda yine ağırlıklı olarak mühendislik eğitimi görmüş, iyi İngilizce bilen gençler aldı. Bunların bir kısımını Amerika'daki Embry- Riddle Üniversitesi’ne göndererek pilot yetiştirecek. Bir kısmı ise Eskişehir'deki Sivil Havacılık Yüksek Okulu’nda eğitim görecek. Sonuçta THY sivil pilot eğitimine ağırlık veriyor. Kendi eğitim tesislerinde RJ100-70, B737-400 simulatörleri var. Yakında 737-800 simülatörü de gelecek. THY Eğitim Merkezi standartlara uygun eğitim hizmeti sunuyor.Havayolları ne istiyorAvrupa'nın önde gelen havayolu şirketlerinden Lufthansa ve British Airways'de pilot eğitimi konusunda değişik yaklaşımlar var. Lufthansa belirli süreler içinde pilotlarını 9 aylık yönetim kursu için Londra'ya yolluyor. Ama pilotlarını seçerken en titiz davranan ve işe aldıktan sonra sürekli eğitim veren Lufthansa artık bununla da yetinmiyor. Özellikle uçaklardaki yeni sistemler konusunda, sistemler daha kullanılmaya başlanmadan pilotlarına bilgi vermeye başlıyor.British Airways ise sürekli eğitim veren havayolu şirketlerinden. Klasik ve gelişmiş eğitimlerin yanısıra BA isteyen pilotlarına Londra Şehir Üniversitesi’nde havayolu yönetim kursu veriyor. BA'da bu eğitim zorunlu değil. Sadece isteyenler gidiyor. Eğitim giderlerini BA üstleniyor. Başta İngiltere olmak üzere bazı ülkelerde pilot eğitimi almak isteyenlerden devlet daha düşük vergi alıyor.Gelişen teknolojiyle birlikte artan kazalar karşısında havayolları ve uçak imalatçılarının önlem alması gerekiyor. Pilotların iyi, hızlı ve düşük maliyetli eğitimle uçuş emniyetinin hızla arttırılmasına ihtiyaç duyuluyor. Son derece pahalı olan pilot eğitimi için uçak imalatçılarının, havayolu şirketlerinin mali destekleri gerekiyor. Ayrıca havayollarının kendi bünyeleri içindeki eğitim merkezlerine daha fazla yatırım yapmaları vazgeçilmez hale geliyor. TAI, CASA'ları ihraç edecekToplam 50 adetlik İspanyol CASA Cn-235 uçaklarının imalatını tamamlayarak Türk Hava Kuvvetleri'ne teslim eden TAI, bu uçakları şimdi de Hırvatistan, Makedonya ve Pakistan'a satmaya çalışacak. Haftalık yayınlanan Aviation Week and Space Tegnology Dergisi’nde geniş yer ayrılan haberde TAI'nin İspanyol imalatı bu uçakları çevre ükeler için pazarlama ve üretim yetkisinin de bulunduğu belirtildi. TAI ayrıca Deniz Kuvvetleri'ne 6, Sahil Güvenlik Komutanlığı için de 3 adet Cn-235 imal edecek. Hırvatistan, Makedonya ve Pakistan'dan alınması beklenen siparişlerle birlikte Cn-235 üretim hattının daha uzun süre açık kalması planlanıyor. THY ile de görüşmelerini sürdüren TAI, Türkiye'de kurulacak iç hat şirketi için de Cn-235 uçaklarını öneriyor. Şu anda bu uçaklardan üçü Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın Ürdün'le yaptığı anlaşmayla uçuş ekibiyle birlikte 10 ay süreyle kiralandı. F-16 üretimi için 1987 yılında kurulan TAI şuana kadar Türk Hava Kuvvetleri'ne 200, Mısır Hava Kuvvetleri'ne de 46 adet F-16 uçağı teslim etti. F-16 üretiminin 199