Kara Şahin Düştü

Ünlü yönetmen Ridley Scott'un 'Black Hawk Down-Kara Şahin Düştü' filmi tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de büyük ilgi çekti. Son yılların en iyi savaş filmlerinden biri olan 'Kara Şahin Düştü', Amerika'nın 1993'te Somali'de gerçekleştirdiği ve başarısızlıkla sonuçlanan bir operasyonu anlatıyor. Philadelphia Inquirer Gazetesi'nin 20 yıllık savaş muhabiri Mark Bowden'ın çok satan romanından uyarlanan filmde oyuncular kadar Sikorsky tarafından tasarlanan savaş helikopteri UH-60 Black Hawk da önemli bir role sahip. Her ne kadar Somali'deki operasyonda düşman ateşiyle iki tanesi düşürülse de Black Hawk'lar Afganistan'dan Irak'a, Somali'den Türkiye'de Güneydoğu'ya kadar yüzlerce bölgedeki en ağır görevleri başarıyla yerine getirmeye devam ediyorlar.

1974'DE UÇTU

Vietnam Savaşı sonrasında savaş alanlarına asker indirmekte yetersiz kalan UH-1'lerin yerine yeni bir helikopter almak üzere çalışmalar başladı. Bu helikopter her türlü hava şartında 11 tam teçhizatlı askeri taşıyabilmeliydi. İhaleye Sikorsky YUH-60A ve Boeing de YUH-61A ile katıldı. İlk helikopterler 1974'te uçtu. Denemeler sonrasında dev ihaleyi 1976'da Sikorsky'nin kazandığı açıklandı. Envantere UH-60 olarak giren helikoptere Black Hawk adı verildi.

Teslimatlar 1978'de başladı. Sürekli geliştirilerek imal edilen Black Hawk'lar güçlü yapısı ve yüksek performansı ile çöllerden kutuplara en zorlu şartlarda görevlerini yapmaya devam ediyor. Halen Amerikan Ordusu Deniz ve Sahil Güvenlik Kuvvetleri'nde 1500, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 15 ülkede toplam 2500'e yakın Black Hawk bulunuyor. Sikorsky, 2003'te 25 yaşına girecek UH-60'lara özel bir modernizasyon projesi hazırladı. UH-60M olarak adlandırılan modelde Black Hawk'lara dijital kokpit, gece görüş sistemleri, özel avionik ile yeni ana rotorlar (helikopterin üzerindeki pervane) takılacak. UH-60M, 2025'e kadar görevde kalacak.

Kara Şahin'ler General Electric tarafından imal edilen T700 tipi motora sahip. Bu motorların her biri 1630 beygir gücünde. UH-60 saatte en fazla 300 kilometre hızla uçabiliyor. Helikopter tam güç dakikada bin metre tırmanacak performansa sahip. Seyir irtifası 5 bin 913 metre. Havada üç saat kalabiliyor. Menzili ise 1.296 kilometre.

TÜRKİYE MACERASI

Jandarma Genel Komutanlığı'nın ihtiyacını karşılamak üzere ilk altı adetlik Black Hawk alımı 1988 yılında gerçekleştirildi. Bunu Emniyet Genel Müdürlüğü'nün altı adetlik yeni siparişi izledi. S-70A-18 olarak adlandırılan bu yeni nesil helikopterlerin ikisi VIP donanımlı olarak gelmişti.

Özellikle Güneydoğu'da yapılan operasyonlarda Black Hawk'ların yüksek performans vermesi sonrasında 1992'de Sikorsky ile 45'i kesin, 50'si de opsiyon yani kesin siparişe çevrilebilir toplam 95 helikopter anlaşması yapıldı. Acil ihtiyaç nedeniyle bu helikopterlerden 45'i Amerika'da imal edilerek Kara, Jandarma ile Özel Kuvvetlere teslim edildi. Toplam 50 adetlik ikinci paketin ise Türk Havacılık ve Uzay Sanayi'nde (TAI) üretilmesi planlansa da bu proje hayata geçirilemedi.

İhtiyacın artmasıyla 1998'de 50 adetlik opsiyon paketi kesin siparişe çevrildi. İhtiyaç yine acil olduğu için Amerikadan direkt alım yapıldı. S-70A-28 olarak adlandırılan 50'lik pakette ilk 20 helikopter 'standart' olarak adlandırılan göstergeli kokpite sahipti. Geri kalan 30 adet ise 'glass cockpit' yani dijital göstergeliydi. İlk gelen 20 adet helikoptere TAI tarafından gerçekleştirilen modernizasyon ile 'glass cockpit' özelliği kazandırıldı. Yeni Black Hawk alımı için de çalışmalar sürüyor. Kara Kuvvetleri Komutanlığı için 50, Doğal Afet Taburu için de üç adet Black Hawk alımı projeler arasında.

DENİZ KUVVETLERİ

Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'nda artık hizmet ömürlerini tamamlamaya başlayan ve denizaltılara karşı kullanılan AB204 tipi helikopterlerin yerine kullanılmak üzere Sea Hawk (Deniz Şahini) helikopteri seçildi. Toplam 16 adet SH-60B helikopteri için Sikorsky ile anlaşma yapıldı. Halen test ve deneme uçuşları sürdürülen helikopterlerin Nisan ayında teslimatlarının başlaması planlanıyor. Çok gelişmiş radar ve sonar sistemlerine sahip bu helikopterler denizaltıları tespit ve yok etmekte kullanılıyor. Deniz Kuvvetleri için ayrıca gemiler arasında nakliyenin sağlanması amacıyla CH-60S olarak adlandırılan toplam altı adet helikopter satın alınması için de görüşmeler sürüyor.


Marka pilotlar emekli oldu


Onlar Türk Hava Yolları'nın en ünlü pilotlarıydı. Çok uzun yıllar şirkette hızlı gelişimin içinde yer aldılar. Çeşitli uçak tiplerinde uçtular. Küçük uçaklardan, büyüyen, okyanus aşan uçaklara transfer oldular.

Hayatlarının büyük kısmını sürekli eğitimle geçirdiler. Renkli kişilikleri, her birinin ilginç hikayeleri vardı. Çoğu değil belki de tamamı, hiç bir kaza yapmadan bugüne ulaştılar. Yaşları dolduğu için emekli oldular.

Erşen Kaptan, Güngör Gedikoğlu, Konedralı, Gıyas ya da Kerrar Kaptan gibi hepsi birer efasane pilottu. Kokpitteki yerlerini gençlere bırakan marka pilotlar, Türk Sivil Havacılığı'nın da en uzun görev yapmış pilotları olarak adlarını tarihe geçirdiler. Çünkü yakın gelecekte uçuculuk yaşı 60'la sınırlanıyor.


TÖRENLE UĞURLANDILAR


THY'de hizmet süresini tamamlayarak emekli olan 27 kaptan pilot düzenlenen törenle uğurlandı. Florya'da THY Uçuş Eğitim Merkezi'ndeki törende Genel Müdür Yusuf Bolayırlı ve Yönetim Kurulu Üyesi Murat Demirci emekli olan pilotlara şilt ve sertifika verdi. Emekli olan pilotların THY'nin bugünlere gelmesinde büyük katkılarının olduğunu söyleyen Bolayırlı 'Eseriniz dimdik ayakta ve yetiştirdiğiniz insanlarla daha da ileriye doğru gidecek.' dedi. A340 ve A310 tipi uçaklarda görev yapan 27 kaptan pilotun arasında en eskisi 35 yıldır THY'de uçan Erşen Gürkaya’ydı. Erşen Kaptan THY tarihinde 'En uzun görev yapan pilot' ünvanını aldı.


VEDA EDEN PİLOTLAR


Turan Türker, Nevzat Karadeniz, Yalçın Aksoy, Mehmet Konedralı, Mustafa Kolko, Oktay Öztekin, Önder Ünlü, Erşen Gürkaya, Özcan Demirel, Kayhan Aykurt, Kıyas Kılıç, Vecihi Serim, Güngör Gedikoğlu, Metin İnce, Yılmaz Aytekin, Metin İkizoğlu, Adnan Çağlayan, Ziya Turdağ, Erol Tuncel, Cengiz Çırpanoğlu, Güney Kayar, Akın Giray, Ünal Ertem, Kerrar Karagözoğlu, Mehmet Termiyeci, Nurettin Çoknaz, Şükrü Kılıç, Nuri Çobanoğlu, Devrim Orbey.


İŞTE YENİ YÖNETİCİLER


Zafer Baysal


Oktay Öztekin'in yerine Uçuş İşletmeden Sorumlu Genel Müdür Yardımcılığı'na atanan Zafer Baysal, 1967 yılında Hava Harp Okulu'ndan Teğmen olarak mezun oldu. Uçuş eğitimini tamamladıktan sonra F-84F, F-5, F-102 son olarak da bir yılı Alman Hava Kuvvetleri'nde olmak üzere 14 yıl F-104 tipi savaş uçağında uçtu. 1987 yılı Aralık ayında THY'ye geçti. Airbus A310, DC-9'dan sonra Boeing 737 filosuna atandı. Halen 737-800 uçaklarında Kaptan Pilot olarak görev yapıyor. Baysal 1988'den bu yana pilotluğunun yanı sıra yöneticilik görevlerinde de bulundu. Uçuş Plan Performans Şefi (1989-1993), Akaryakıt Başkanlığı (1993-1999) ve Uçuş Eğitim ve Standartlar Başkanlığı yaptı. Toplam uçuşu 15 bin saat.




İlhami Usluay


Mustafa Kolko'dan boşalan Uçuş İşletme Başkanlığı'na İlhami Usluay atandı. 1964 yılında Hava Harp Okulu'ndan Teğmen olarak mezun olan Usluay, sırasıyla F-84, F-100, C-47 ve Vc-7 Viscount uçaklarında görev yaptı. THY'ye 1983 yılında girdi. Usluay Boeing 727, DC-9, Airbus A310 uçaklarında uçtu. 1993'ten bu yana A340'ta görev yapıyor. Toplam uçuş saati 20 bin. İlhami Usluay daha önce THY'nin Baş Pilotuydu.


Erkan Filiz


Zafer Baysal'ın Uçuş İşletmeden Sorumlu Genel Müdür Yardımcılığı'na atanmasıyla boşalan Uçuş Eğitim ve Standartlar Başkanlığı'na Erkan Filiz atandı. 1968'de uçuşa başlayan Filiz, Şubat 1990'a kadar Hava Kuvvetleri'nde C-130 uçaklarında görev yaptı. THY'de A310 ve A340'ta uçan Filiz 1994'te Boeing 737 filosuna atandı. Yer Dersi-Uçuş Öğretmenliği ve Kontrol Pilotluğu yaptı. 2000 yılında Uçuş Standartları Müdürlüğü'ne atandı.


Savaş muhabiri Mark Bowden'ın romanından uyarlanan 'Kara Şahin Düştü', son yılların en iyi savaş filmleri arasında yer aldı. Ridley Scott'un yönettiği filmin çekimleri için Amerikan Ordusu'ndan dört adet Black Hawk helikopteri kiralandı.