Jumbolar yangın söndürecek

Amerikan Evergreen şirketi tarafından yapılan modifikasyonla yangın söndürme uçağı haline getirilecek 747’ler, 44.5 ton özel söndürme sıvısı ile geniş alanlı yangınlarla savaşacak.

Dünyada artan oranda orman yangınları çevre felaketini de yanında getiriyor. Küresel ısınma nedeniyle her geçen yıl daha fazla orman yok oluyor. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu çok sayıda ülke, orman yangınları ile savaşa milyarlarca dolar harcıyor. Yangının hızlı söndürülmesinde havadan yapılacak müdahale önemli rol oynuyor. Bu nedenle uçaklar ve helikopterler havadan söndürme operasyonlarında kullanılıyor.

Artan yangınlar için hükümetler ve özel şirketler uçak arayışlarını sürdürüyor. Söndürme uçakları genellikle eski askeri veya pervaneli kargo uçakları arasından seçiliyor. Gövde ömrü göz önüne alınarak uçaklara özel söndürme sıvısının konulacağı depolar ve püskürtme sistemi takılıyor. Orman yangınları için Amerikan hükümetine helikopter kiralayan Evergreen’in aynı zamanda filosu 747 ve DC9’lardan oluşan hava kargo şirketi de var. Şirket, filosundaki eski nesil Boeing 747-200F kargo uçaklarını yangın görevlerinde kullanmak üzere çalışmalara geçen yıl başladı. Yapılan mühendislik hesaplamaları sonucu uçağın 44.5 ton söndürme sıvısı taşıyabileceği ortaya çıktı. Bu miktar halen yangın söndürmede kullanılan en büyük uçak olan dört motorlu P-3’ten tam 5 kat daha fazla. Uçağın kargo taşıyan gövdesi tadil edilerek söndürme tankları yerleştirildi. Proje ve modifikasyon dahil ilk uçak 20 bin adam/saatlik çalışma ile tamamlandı. Jumbo Jet’in bu modeline ‘süper tanker’ adı verildi. Uçak yapılan testlerden sonra 9 Haziran’da Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi FAA’in onayını aldı.

BOŞALTMA SİSTEMİ

Boeing 747, çok alçaktan uçabilecek şekilde tasarlanmadığı için yangına müdahaleyi 60 metre yerine 300 metreden gerçekleştirecek. Herhangi bir hedef sapmasını önlemek için uçağa özel atış sistemi takıldı. Bilgisayar yardımı ile yangının en uygun noktasını tespit eden atış sistemi pilotun doğru açı ve hızla yaklaşmasını sağlıyor. Süper tanker, söndürme sıvısını saatte 260 kilometre hızla uçarken atacak. Bu uçağın stall yani süratsiz kalma hızının sadece yüzde 30 fazlası. Pilot istenilen miktarda sıvıyı alevlerin üzerine attıktan sonra oluşan hafiflemeyle birlikte uçağın gövde ve kanatlarına en az zarar vererek tekrar yükselecek. Pilot isterse 44.5 tonun tamamını tek bir noktaya veya istediği kadarını farklı noktalara atabilecek.

Orman yangınları için mücadele eden Evergreen şirketine ait süper tanker 747’ler, saatte 950 kilometre hızı ile acil bir durumda istenilen noktaya çok seri olarak kaydırılabilecek. Bir günde maksimum sefer yapabilecek şekilde tasarlanan uçak, hızlı dolum sistemi sayesinde 15 dakika içinde yeniden havalanabiliyor.

Jumbo Jetlerin ‘hörgüç’ olarak adlandırılan ikinci katında ise 5 kişilik özel bir ekip görev yapabiliyor. Bu ekip, yangın bölgesinin havadan takibi, planlama, koordinasyon gibi görevleri gerçekleştirecek. Uzağın normal görevler dışında yangın bölgesine malzeme taşıması gibi görevlerde de kullanılabilecek.

Tolga ÖZBEK

Kaybolan şans S-2 projesi

Amerika’da yangın söndürmede çok eski uçaklar kullanılıyor. 1950’lerin, 60’ların uçakları tadil edilerek söndürme uçağı haline getiriliyor. Türkiye’de ise tam tersi bir durum yaşanıyor. Bu yıl kiralamak için yeterli sayıda uçak ve helikopter bulamadığını açıklayan Orman Bakanlığı, geçtiğimiz yıllarda çok önemli bir fırsatı kaybetmişti. Orman Bakanlığı’na sunulan projede TAI, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’ndan hizmet dışına çıkan S-2E Tracker uçaklarının motor ve gövdesi yenilenerek yangın söndürme uçağı haline getirilmesini önermişti. Hatta ilk uçak TAI’nin kendi kaynaklarıyla modifiye edilmiş ve performansını 1999’da İzmit’teki Rafineli yangınında göstermişti. Proje ne yazık ki ilgi görmedi. Tadil edilen tek uçak Kaliforniya Orman İdaresi’ne satılmak zorunda kalındı. Tadilat için ayrılan uçabilir durumdaki 16 S-2E uçağı ise kullanılamayacağı için hurda değerinde Makine Kimya Endüstrisi’ne parçalanmak üzere satıldı. Türkiye orman yangınlarıyla mücadelede çok önemli bir fırsatı kaybetmiş oldu.

Polise yeni helikopter

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün hafif helikopter ihalesini kazanan MD600N helikopterlerinden ilk ikisi teslim edildi. Ankara Esenboğa Havalimanı’na kargo uçağı ile getirilen helikopterler, montajı tamamlandıktan sonra Gölbaşı’ndaki Ufuk Danişment Polis Heliportu’na uçarak götürüldü. Yeni MD600N’ler, 1981 yılında hizmete giren emektar Fransız SA-318C Alouette helikopterlerinin yerini alacak. Yıl sonuna kadar Emniyet Genel Müdürlüğü Havacılık Daire Başkanlığı’na toplam 10 MD600N teslim edilecek. Kuyruk rotorsuz yani kuyruğunda pervane olmayan MD600N helikopterleri NOTAR sistemi ile özellikle şehir üzerinde sessiz uçuş yapabiliyor. Hizmete 1997’de giren MD600N, saatte 252 kilometre hızla uçabiliyor. Toplam menzili 704 kilometre olan helikopter 3505 metre yüksekliğe tırmanabiliyor. MD600N’in koltuk kapasitesi 6. Arama-kurtarma, devriye ve VIP görevlerinde kullanılacak helikopterde otomatik haritalama, GPS, kamera ve arama ışıkları bulunacak. Helikopter filosunu güçlendirmeyi hedefleyen Emniyet teşkilatı orta sınıfta 6 helikopter için teklife çağrı yayınladı.

Katar, İstanbul’a uçuyor

Katar Havayolları (Qatar Airways), 30 Haziran’da İstanbul-Doha seferlerine başlıyor. Pazartesi, çarşamba ve cuma günleri karşılıklı yapılacak seferler 12’si business toplam 144 koltuklu Airbus A320 tipi uçaklarla gerçekleştirilecek.

Doha’dan yerel saatle 11.35’te kalkacak uçak saat 15.25’te İstanbul Atatürk Havalimanı’na inecek. Aynı uçak 16.15’te havalanıp 19.55’te Doha’ya dönecek.

İlk uçuşa Katar Havayolları’nın CEO’su Akbar Al Baker ve üst düzey yöneticiler katılacak. Körfez ülkeleri, petrol dışında ticaret ve turizmi geliştirmek üzere ciddi yatırımlar yapıyor.

Daha fazla turist gelmesi için iyi bir havayolu şirketine sahip olmayı hedefleyen ülkeler Dubai modelini örnek alıyor.

Katar’a işadamı ve turist getirmek üzere havayolu 10 yıl önce kuruldu. Hızla büyüyen şirketin filosunda halen 32 uçak bulunuyor. A320/321, A330-200 ve A340-500-600 tipi uçaklar kullanan şirket, 2007’den itibaren filosuna 500 koltuklu, iki katlı Airbus A380’leri katmaya başlayacak.

Türkiye’nin Katar için çok önemli bir nokta olduğunu belirten havayolunun Türkiye-Yunanistan Bölge Müdürü Rola Obeid, amaçlarının Doha’nın yanı sıra başta Uzakdoğu olmak üzere Maldiv ve Hindistan’a yolcu taşımak olduğunu söyledi.

İlk havacılık hukuk bürosu

Türkiye’nin ilk havacılık hukuk bürosu S&A Net Hukuk Bürosu faaliyetlerine başladı. Havayolu, hava taksi, yer hizmetleri gibi sektörde farklı dallarda faaliyet gösteren şirketlere hizmet vermeyi hedefleyen büro, bu konuda ciddi bir eksikliği kapatmayı planlıyor. Uzun yıllar Türk Hava Yolları’nda çalışan Berna Salman ve Ümit Albayrak tarafından kurulan hukuk bürosu, havacılık şirketlerine vereceği hizmetle hukuk altyapısını sağlayacak. Özellikle leasing yani finansal kiralama anlaşmalarında özel havayollarının ciddi sorunlar yaşadığını belirten Avukat Ümit Albayrak, danışılmadan yapılan anlaşmaların önemli miktarda maddi zararların yanı sıra uluslararası hukuki sorunlara da yol açtığını söyledi.

Onur yurtdışına tarifeli uçuyor

Kuruluşunun 12’nci yılını geçen ay kutlayan Onur Havayolları, İstanbul-Viyana arasında tarifeli seferlere başladı. Bu hatta Türk Hava Yolları ve Avusturya Havayolları’ndan sonra tarifeli uçan üçüncü şirket olan Onur Air, salı ve perşembe günleri karşılıklı uçacak.

Onur Air Avusturya Müdürü Uçal Dalgıç, seferlerin büyük ilgi gördüğünü söyleyerek fiyatların tek yön 99 Euro’dan başladığını açıkladı.

Airbus’ta cep telefonu çalışacak

Avrupalı uçak imalatçısı Airbus, cep telefonlarının yolcu uçaklarının uçuş sistemlerine zarar vermesini önlemek amacıyla özel bir sistem geliştiriyor. 2006’dan itibaren hizmete girecek sistem, yolcuların cep telefonlarını uçakta açıp konuşmalarını sağlayacak.

Sistem, kabine konulacak özel bir anten ile çalışacak. GSM sinyalleri özel anten ile uyduya iletilecek. Sinyaller kesinlikle uçuş sistemlerine zarar vermeyecek.

Birçok yolcunun kendi telefonları ile konuşmayı tercih ettiğini belirten Airbus yetkilileri, konuşma ücretlerinin uluslararası dolaşım tarifesinden sadece yüzde 10 daha pahalı olacağını söyledi.

USAŞ büyüyor

Havayolu uçaklarına ikram veren, havalimanlarında restoran işleten USAŞ, faaliyet alanını alışveriş merkezleri, stadyum, askeri tesisler, hastaneler gibi yerleri de kapsayacak şekilde genişletme kararı aldı. Kalitesini ikram ve işletmede farklı alanlara kaydırmak isteyen USAŞ, yeni bir şirket kurmak üzere çalışmalara başladı.

ETAM’da Türkiye ikinci

İspanya’nın Zaragoza kentinde yapılan Avrupa Taktik Hava Ulaştırma Yarışmaları ETAM’da Türkiye 3 puan farkla ikinci oldu. Türkiye’nin yanı sıra Amerika, İspanya, Fransa, Almanya, İtalya ve Hollanda Hava Kuvvetleri’nden ekiplerin katıldığı yarışma, belirli alanda seyrüsefer uçuşu, yük/malzeme/personel atma, yükleme, belirlenen noktaya iniş, hedef keşfi konularında yapıldı.

Türkiye’yi ETAM’da Etimesgut 11’inci Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanlığı’nda konuşlu 211’inci Filo’nun bir CN-235 uçağı ve 18 personelle temsil etti. 5 dalda 3 birincilik elde eden ekibimiz, şampiyonluğu 3 puan farkla İspanya’ya kaptırdı. Türkiye yarışmalarda 2003 ve 2001’de birinci, 2002’de de ikinci olmuştu.

ETAM, uluslararası kuralların öğrenilmesi, gelişmiş uçak teknolojilerinin görülmesi, geliştirilen taktik ve teknik konularda bilgi alışverişi yapılması ve ulaştırma harekatı için ortak kriterlerin ortaya konulmasını hedefliyor.