İşte hedefleri vuran sistem Lantirn

Diyarbakır’daki 2’nci Hava Kuvveti Komutanlığı tarafından planlanan operasyonda, F-16 C/D ve F-4E 2020 Terminatör savaş uçakları tüm noktaları eş zamanlı vurdu. Gece ve kış şartlarında yapılan operasyonda başrolü LANTIRN (Low Altitude Navigation and Targeting InfraRed for Night-Gece için Alçak İrtifa Seyrüsefer ve Hedefleme Kızılötesi Işını) sistemi oynadı. F-16 uçaklarına takılan LANTIRN, özel bomba ve füzelerin hedefi 12’den vurmasını sağladı.

Pilotlara geceyi gündüz yapan, hedefi lazerle işaretleyen LANTIRN, iki ayrı pod olarak adlandırılan ekipmandan oluşuyor. Sistemlerden biri gece veya bozuk meteorolojik şartlarda bile pilota mükemmel bir görüş sunuyor. Alınan görüntüler pilotun önündeki ekrana yansıtılıyor. Diğeri de lazerle hedefi işaretliyor. Bu sayede çok hassas atış sağlanıyor.

Bu özel proje uçakların her türlü hava şartında atış yapması amacıyla 1980’de başlatıldı. Daha sonra F-16’ların da imalatçısı Lockheed ile birleşecek Martin Marietta şirketi ilk uçuş testlerini 1983’te yaptı. Özel olarak F-16’lar için geliştirilen sistem, Amerikan Hava Kuvvetleri’ne 31 Mart 1987’den itibaren teslim edilmeye başlandı. LANTIRN halen F-16’ların yanı sıra F-15E uçakları tarafından kullanılıyor.

ABD’DEN SONRA İKİNCİ ÜLKE

Türkiye, LANTIRN’i Amerikan Hava Kuvvetleri’nden sonra kullanan ikinci ülke. İlk sistem Şubat 1994’te Bandırma’daki 161’inci "Yarasa" Filo’nun F-16’larına takılmaya başlandı. Daha sonra Diyarbakır’daki 181’inci "Pars" Filo da LANTIRN sistemine kavuştu.

LANTIRN pilotları 161 Filo tarafından eğitiliyor. Özellikle F-16’da gece uçuş saati yüksek pilotlar tercih ediliyor. Akademik ve simülatör uçuşlarıyla önce yer eğitimi veriliyor. Daha sonra önce iki kişilik eğitim amaçlı kullanılan F-16D, ardından da tek kişilik F-16C uçaklarıyla orta ve alçak irtifada eğitim yapılıyor.

ÇOK ALÇAKTAN UÇUYOR

Eğitimde pilotlar zifiri karanlıkta yerden 100 feet’e yani 33 metreye kadar alçalıyor. Dağlar arasında sarp araziye uyarak kilometrelerce uçabiliyor. LANTIRN eğitiminde pilotlar AGM-65 Maverick füzesiyle lazer güdümlü atılan bombalar konusunda uzmanlaşıyor. Bu filoda görevli pilotların, gece şartlarında yansıma olmaması için uçuş tulumlarında taşıdıkları armalar bile diğer filolardaki gibi renkli değil. Armalar, tulumları gibi yeşil renk ağırlıklı.

TERMİNATÖRLER HEDEFİ ÖZEL RADARIYLA BULUYOR

Operasyona F-16’larla birlikte modernize edilen F-4E 2020 Terminatör uçakları da katıldı. Hava-yer görevlerinde çok etkin olan Terminatörler, Elta-2032 Atış Kontrol Radarı’na sahip. Bu sistem, yerdeki tank, bina, köprü, radar, füze bataryası gibi hedefleri çok uzak mesafeden görüntülüyor. F-4E 2020’nin taşıdığı Popeye, Maverick gibi güdümlü füzelere hedef bilgileri otomatik aktarılıp kitleme sağlanıyor. Türk Hava Kuvvetleri’nin elinde Eskişehir’deki 111 "Panter" ile Malatya’daki 171 "Korsan" filolarında Terminatör uçakları bulunuyor.

İKİ AYRI SİSTEMDEN OLUŞUYOR

LANTIRN, AN/AAQ-13 Navigasyon yani seyrüsefer ile AN/AAQ-14 hedefleme sistemlerinden oluşuyor. "Pod" olarak adlandırılan iki sistem, F-16’da hava girişinin altına takılıyor.

Seyrüsefer podunun ana vurucu gücü TFR olarak adlandırılan Mania Takip Radarı. F-16’nın uçtuğu tüm bölgeyi radar tarıyor. Dağ, tepe gibi mania bilgileri pilota aktarılıyor. Radar sis, yağmur veya düşman tarafından kamuflaj amaçlı oluşturulan dumandan etkilenmiyor. F-16’nın oto pilotu radardan gelen bilgiler doğrultusunda maniaların uçağın en az 100 feet yani 33 metre altında kalacak şekilde planlamasını yapıyor.

Seyrüsefer podunda ayrıca kızıl ötesi görüntü alan ve bunu HUD olarak adlandırılan pilotun önündeki ekrana yansıtan özel sistem de yer alıyor. Pilot tercihine göre görüntüleri yanılmamak için yeşil tonlarından veya siyah beyaz seyredebiliyor. Podun ağırlığı 211.5 kg, boyu ise 199 santimetre.

Hedefleme podunda lazerle işaretleme yapılıyor. Bomba veya füzeler lazerden gelen yansımaları izleyerek hedefini buluyor. Hareketli hedefler için podun başlığı sağa-sola, yukarı-aşağı hareket ederek takip yapılabiliyor. Lazer sayesinde aynı zamanda hedefin tam uzaklığı da ölçülüyor. Hedefleme podunun ağırlığı 211.5 kg, boyu da 251 santimetre. Tek bir sistemin fiyatı, 3.2 milyonu hedefleme olmak üzere 4 milyon 580 bin Amerikan Doları. Tolga ÖZBEK

Dreamliner 31 Mart’ta uçacak

Boeing, yeni yolcu uçağı 787 Dreamliner’ın ilk uçuşunun 31 Mart 2008 tarihinde planlandığını açıklayarak spekülasyonlara nokta koydu. İmalatı 8 Temmuz’da tamamlanarak fabrikadan çıkartılan 787’nin önce eylül, daha sonra da aralık ayında uçacağı açıklanmış ancak yaşanan sorunlar gecikmelere neden olmuştu. Boeing tarihinde 31 Mart’ın farklı bir anlamı var. Şirketin ilk çift motorlu geniş gövdeli uçağı 767-200, 31 Mart 1981’de uçmuştu.

Gökyüzünde 50 yıl

Amerikan Aloha Havayolları’nda tam 50 yıl kabin memuru olarak görev yapan Patti Smart (solda), düzenlenen törenle emekliye ayrıldı. 18 yaşındayken pervaneli, 24 yolcu kapasiteli DC-3 yolcu uçaklarında çalışmaya başlayan Smart, son gününe kadar kesintisiz görev yaptı. Şirket çalışanları ve yolcuların "Aloha’nın Kraliçesi" adını taktıkları Patti Smart, Boeing 737’lerde kabin amirliği yapıyordu. Smart, aradan geçen 50 yılda teknolojik gelişmeler dışında kabin memurluğunun özünün hep aynı olduğuna dikkat çekerek "50 yıl önce de, 50 yıl sonra da kabin memurları yolculara hep gülümseyecek, onlara içten davranıp emniyetleri için burada olduklarını hatırlatacak" dedi.

Havaş’tan Hopa’ya terminal

Gürcistan’da TAV tarafından işletilen Batum Havalimanı’nın Türk yolculara iç hat hizmeti verebilmesi için Hopa sınır kapısına yolcu terminali açıldı. TAV Havalimanı Holding’e ait şirketlerden Havaş tarafından işletilen terminalde, yolcuların tüm check-in işlemleri yapılıyor. Hopa Terminali’nde bagajlarını Havaş’a teslim eden yolcular, Batum Uluslararası Havalimanı’ndan iç hat uçuşu statüsünde kimlikleri ve uçuş kartlarıyla Türkiye’ye uçabiliyor. Yolcular Hopa’dan Batum’a Havaş otobüsleriyle yarım saatte ulaşıyor.

TAV Havalimanları Holding İcra Kurulu Başkanı ve CEO’su Sani Şener, Batum Uluslararası Havalimanı’nı kullanarak Türkiye’deki herhangi bir havalimanına iç hat statüsünde gidecek ya da uluslararası yolculuk yapacak yolcuların geçiş noktası olacak Hopa Terminali’nin iki ülke arasındaki ticari ilişkilere de ivme kazandırmasını beklediklerini belirtti. Şener, "Gürcistan, Kafkasya bölgesinin en stratejik ve en gelişmiş ülkelerinin başında geliyor ve hava taşımacılığında çok önemli bir merkez olma yolunda hızla ilerliyor. Havacılık sektöründe edindiğimiz know-how ile Hopa Terminali’nde üstlendiğimiz görevi, yer hizmetleri veren Havaş şirketimiz aracılığıyla başarılı bir şekilde yürüteceğiz" diye konuştu.

A340’larda cep telefonu çalışacak

Türk Hava Yolları Teknik, Airbus A340’larda uçuş sırasında cep telefonuyla görüşme yapılmasını sağlayan sistemin takılması için AeroMobile şirketiyle anlaşma imzaladı. Önümüzdeki ay başlayacak çalışmayla, THY Teknik ilk A340’a sistemi takarak testlere başlayacak. İlk etapta yolcular cep telefonlarıyla mesaj gönderip alabilecek veya Blackberry kullanarak elektronik postalarına bakabilecek. İlerleyen aşamalarda ise yolcuların cep telefonlarından konuşmalarına izin verilecek.

Halen Avustralya’nın Qantas Havayolları tarafından sürdürülen testlerde uçakta yolcular cep telefonlarını kullanarak mesaj atabiliyor. AeroMobil’in verdiği bilgiye göre nisan ayında başlayan uygulamada Boeing 767’ye takılan sistemle 15 bine yakın yolcu bu hizmetten yararlandı.