Gökyüzü elektriklendi

ELEKTRİKLE gökyüzünde dünyanın en hızlı uçağı olma yolunda en ciddi adım atıldı. Rolls-Royce’un Spirit of Innovation uçağı hız rekorunu kırmak için neredeyse bütün hazırlıkları tamamlandı. 500 beygir elektrikli güç aktarma grubundan aldığı ivme ile pistte hareket eden uçak yeni nesil kentsel hava hareketliliği konseptine olanak sağlamak için geliştirildi. İleri enerji depolama teknolojisine sahip uçak gökyüzüne ve çevresine hiçbir zaman zarar vermeyecek. Hız için hedef ise saatte 500 kilometreye ulaşmak. Rolls-Royce’nin ACCEL projesinin lideri Matheu Parr sorularımı şöyle cevapladı:

Rolls-Royce’un ilk elektrikli uçağının ardındaki hikâye ve projenin hedefleri nedir?

Sürdürülebilir gelecek yaratma konusunda, dünyanın önde gelen endüstriyel teknoloji şirketlerinden biri olarak, önemli bir görev üstlendiğimize inanıyoruz. Sürdürülebilirlik yaklaşımımız, toplum ve çevre üzerindeki etkilerimizi anlama üzerine şekilleniyor. Sürdürülebilir bir geleceğe yönelik yapabileceğimiz en önemli katkı, ürün portföyümüzün karbon etkisini azaltarak, faaliyet gösterdiğimiz sektörlerin sıfır karbonlu geleceğe geçiş sürecini hızlandırmak olacak. Dünyanın en hızlı ve tamamen elektrikli uçağını geliştirmek, stratejik planımızın önemli bir halkasını oluşturuyor. Bu uçak, 2018 yılında Farnborough Air Show’da lansmanı yapılan “Accelerating the Electrification of Flight” yani ACCEL adlı girişimimizin bir parçası olarak hayata geçiriliyor.

TEK ŞARJLA 200 MİL

Belirlediğimiz elektrifikasyon stratejimizle dünyanın en hızlı tam elektrikli uçağı olan “Spirit of Innovation”ı geliştirmek, havacılıkta devrim niteliği taşıyor. Bu uçak dünya rekoru girişimi için önemli bir adım. Ayrıca bu proje düşük karbonlu küresel ekonomiye geçişi sağlamada önemli rol oynayarak teknoloji geliştirme konusunda da ön saflarda yer almamızı sağlayacak. Elbette böylesine kritik bir projede başarıya ulaşmak için destekleyecek güçlü ortaklara da ihtiyacınız var. Son derece uzmanlık gerektiren bu zorlu göreve liderlik etmekten mutluluk duyuyoruz. Bir örnekle açıklamak gerekirse, Spirit of Innovation uçağı 250 eve yakıt temin edebilecek ya da tek bir şarjla 200 mil uçuş gerçekleştirebilecek kapasitede olacak. Şimdiye kadar bir uçağa monte edilmiş en güçlü bataryaya sahip olacak, sıfır emisyonlu Spirit of Innovation uçağımızın bu yıl içerisinde 300 mil/saati aşkın hedef hıza ulaşarak rekor kitaplarına girmesi bekleniyor.

Elektrikli Spirit of Innovation uçağının beklenen hız rekoru, sivil havacılık endüstrisinin geleceği için ne anlama geliyor?

Her yıl havayolu ile seyahat eden yolcu sayısı arttıkça kullanımdaki uçakların sayısı da artıyor. Bu da daha fazla karbon emisyonu anlamına geliyor. Yıllık hava yolcusu sayısının 2030 yılına kadar 6 milyara ulaşması bekleniyor. Bilimsel bir anlayışla, karbon emisyonunu azaltmanın ve küresel ısınmayla mücadelenin yeni yollarını bulmak için çaba sarf ediyoruz. Düşük karbonlu küresel ekonomiye geçişte aktif rol üstleniyoruz. İklim değişikliğiyle mücadeleye katkı sunma sorumluluğumuz var. Gaz türbinini daha verimli hâle getirmek, Sürdürülebilir Havacılık Yakıtı’nın (SAF) kullanılmasını desteklemek ve sürdürülebilir güç sistemlerine öncülük etmek için elektrifikasyon gibi yeni teknolojiler yaratma konusunda üç temelli sürdürülebilirlik yaklaşımını benimsiyoruz. Havacılık sektöründe tam elektrikli ve hibrit elektrikli tahrik ve güç sistemlerinin lider tedarikçisi olmak ana hedefimiz. Dolayısıyla ACCEL programı bizim için çok önemli.

YENİ BİR DÖNEM

Yeni nesil kentsel hava hareketliliği konseptlerinin ortaya çıkmasına olanak sağlayacak olan Spirit of Innovation uçağımız, 500 beygir (400kw) elektrikli güç aktarma grubundan aldığı ivme ve dünya hız rekorları kırmak için geliştirilen ileri enerji depolama teknolojisiyle kısa süre önce piste çıktı. Yaz mevsimi başında ilk uçuşu planlanan Spirit of Innovation uçağının pistte ilk kez taksi yapması, havacılık endüstrisinde heyecan verici yeni bir dönemin başlangıcını oluşturuyor. “Hava taksiler” için geliştirilen bataryaların gereksinim duyduğu teknik özellikler, rekor hızlara ulaşabilmesi adına “Spirit of Innovation” için geliştirilenlerle benzerlik gösteriyor. Bu bağlamda ACCEL projesindeki teknolojiyi piyasaya sunulacak ürünlerde de uygulamayı hedefliyoruz.

KISA MESAFE UÇUŞ

Kısa mesafe yani ‘commuter’ adlı uçuşlarla ilgili çalışmalarımız var. Uçak gövdesi üreticisi İtalyan Tecnam ve İskandinavya’nın en büyük bölgesel havayolu şirketi Widerøe ile kısa mesafe uçuş pazarı için 2026’da hizmete hazır hâle gelecek, tam elektrikli yolcu uçağı çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Proje, Rolls-Royce ile Widerøe’in sürdürülebilir havacılıkla ilgili birlikte yürüttükleri başarılı bir araştırma programına dönüştü. Bu proje aynı zamanda tam elektrikli P-Volt uçağına güç sağlamak üzere Rolls-Royce ile Tecnam arasındaki mevcut ortaklık altında yürütülüyor. Bu girişim bize, kısa mesafe pazarına yönelik tamamen elektrikli bir yolcu uçağı geliştirmek için gereksinimlerin neler olduğunu araştırma fırsatı verecek. Rolls-Royce olarak bu projede tahrik ve güç sistemlerindeki uzmanlığımızı kullanacağız. Tecnam da uçak tasarımı, üretimi ve sertifikasyonu konusundaki yeteneklerini ortaya koyacak. Widerøe ise bir havayolu işletmecisi olarak uçağın 2026 yılında hizmete girmesi için tüm yetkinlikleri ve gereksinimleri sağlamakla görevli. Elektrifikasyon stratejisinin bir parçası olarak Rolls-Royce, genel havacılık, kentsel hava hareketliliği ve kısa mesafe uçak sektörleri için motor, güç elektroniği ve bataryalardan oluşan bir portföy sunacak.

CO2 emisyonlarının ve gürültü kirliliğinin azaltılması açısından bu elektrifikasyon hedefleri için geleceğe dönük tahminler neler?

Elektrifikasyon, Rolls-Royce olarak sürdürülebilirlik ve net sıfır karbon hedefine ulaşmamızda önemli rol oynayacak. Rolls-Royce, havacılık, taşımacılık, demiryolu ve elektrik üretimi de dâhil olmak üzere kritik sektörlerin 2050’ye kadar net sıfır karbona ulaşmasına öncülük edecek. İklim değişikliği sorununa karşı çok daha etkin ürün ve çözüm arayışı için Ar-Ge’ye yatırım yapmaya devam edeceğiz. İnanıyoruz ki, bu proje, savunma ve güç sistemleri pazarlarında sahip olduğumuz elektrik kabiliyetimizin daha görünür olmasını sağlayacak. Diğer deyişle kentsel hava hareketliliği, küçük pervaneli uçak, kısa mesafe uçak ve savunma platformlarında elde ettiğimiz teknolojik gelişmeleri herkesle paylaşabileceğiz.

DAHA AZ GÜRÜLTÜ

Rekor denemesi için ACCEL programında, İngiliz elektrikli motor şirketi YASA tarafından üretilen üç adet 750R hafif e-motor kullanılacak. Bu güçlü motorlar bir araya getirildiğinde geleneksel bir uçağa göre daha düşük devir sayısında, pervaneye 500 beygirden daha fazla güç sağlayacak. Bu sayede daha fazla stabilite ve daha az gürültü sağlanacak. Daha sessiz olan bu motorlar, ek bir faydayı da beraberinde getirecek. Elektrikli uçakların kullanımı ne kadar yaygın hâle gelirse, gürültü kirliliği de o kadar azalacak.

Uzun menzilli uçuşlarda tamamen elektrikli uçaklar ne zaman kullanılmaya başlar ve yaygınlaşmaları ne kadar zaman alır?

Elektrikli uçaklara geçiş kademeli bir şekilde gerçekleşecek, ancak sonunda bir devrim niteliğinde olacak. Havacılık sektöründe farklı segmentler farklı şekillerde elektrikliye geçiş sağlayacak. Elektrikli uçaklar için en büyük sorun ağırlık. Benzinle çalışan motorlar ve gaz türbinleri üstün bir güç-ağırlık oranına sahipken, ağırlıkları azalmayan bataryalar daha basit ancak daha ağır bir yapıya sahip. Bu ağırlık sorunları uzun mesafeli uçuşlar için bazı kısıtlamalara neden olabiliyor. Kısa vadede, uzun mesafeli hava taşımacılığında gaz türbini kullanılmaya devam edilecek. Bu motorlar ayrıca yakında çıkacak olan UltraFan gibi her zamankinden çok daha verimli tasarımlardan yararlanabilecek. Havacılık endüstrisi için önemli bir dönüm noktasındayız. Her zaman daha temiz, daha emniyetli ve daha rekabetçi bir güç elde etmek için çalışıyoruz. Bugün hizmet verdiğimiz pazarların büyüklüğü ve etkisi, bu görevi her zamankinden daha önemli bir hâle getiriyor. Şu an bizler için en önemli şey, bu gelişmelerin dünyamızın geleceğini nasıl etkileyeceği. Gelecek nesillere daha iyi bir dünya bırakmamıza yardımcı olacaksa, diğer tüm zorlukların üstesinden gelinebilir.