Gitmek mi zor dönmek mi?

3. Havalimanı 29 Ekim’de açılıyor. Bütün sistemin taşınması planlamalara göre 5-6 gün içinde tamamlanacak. Havalimanına ulaşım için taksi filosu da kuruldu. Ama daha şimdiden huzursuzluk başladı. Atatürk Havalimanı’nın da taksi sürücüsüne Ataköy ya da Kocasinan’a gideceğinizi söylediğinizde duyduğunuz ‘uflama-puflama’ sanki burada da uzun mesafe yüzünden olacak. Taksiciler sıralarını bekleyip bir müşteri aldıklarında ciddi uzun bir mesafe yol kat edecekler. Şehir içine girdiklerinde trafikte kalış sürelerine bakıldığında havalimanındaki duraktan çıkan bir taksi merkezine belki en az üç saatte geri dönecek. Bu da taksi sahibinin yeterli bir gelir elde etmesini engelleyecek. Günde bir iki seferle işi bitirecek. Şehre giden taksi çok az bir ihtimal, havalimanı yönüne müşteri bulamazsa boş dönecek. Bu durum daha şimdiden büyük bir memnuniyetsizliği ortaya koyuyor. Şehirden havalimanına yolcu götüren taksiler ise havalimanından yolcu alamayacakları için boş dönecekler. Bu yüzden tarife dışı pazarlıklar, memnuniyetsiz gidiş gelişleri olacak.

ÇÖZÜM İÇİN
Oysa uzmanlar şehrin belirli merkezlerinde havalimanından gelen taksilerin beklemeye girmesi ve bir aplikasyon üzerinden havalimanı için çağrı yapılmasının sorunu biraz azaltacağı yönünde. Yani havalimanından yolcu getiren taksiler şehrin belli kesimlerinde beklemede kalacaklar. Ya da şehir içi taşıma yapacaklar.

Bu arada havalimanı taksi için oluşturulmuş özel aplikasyona bir çağrı geldiğinde hemen şehir içindeki o bölgeye yakın taksi adrese yönlendirilerek boş dönüşlerin önüne geçilebilir. Böyle bir sistemin kurulmasının yararlı olacağı sanılıyor. Bu sistem şehir içindeki bazı taksi durakları ile anlaşma yapılarak da rahatlatılabilir. Yani belli taksi duraklarından havalimanı için çağrılan taksilerin havalimanından yolcu almalarına izin verilebilir. Şartlar aynen havalimanı taksilerine uygulanan şartlarla aynı olabilir.

METRO NE ZAMAN BİTECEK
Havalimanına gidecek metro hattının bitimi ile ilgili kesin bir tarih yok. Kimine göre 6 aydan önce, kimine göre bir yıldan önce bitmez. Böyle bir durumda sadece taksiyle gidildiğinde birçok hat uçak bilet ücretinden fazlası taksiye ödenecek. Yani havayolları yaptıkları kampanyalarda verdikleri fiyatı neredeyse iki kat düşünmek gerekiyor.

THY-TGS CİDDİ BİR OTOBÜS FİLOSU KURABİLİR
ELBETTE HAVAŞ gibi kuruluşların otobüs işletmeleri daha cazip olabilir. 2011’e kadar A grubu lisansıyla 30 şehir ve havalimanı arasında taşımacılık yapıldı. Çok da başarılı oldu. Sonra buna havayolu şirketlerinin otobüs işletmeleri de katıldı. Ama sonra başta İstanbul Büyükşehir Belediyesi bu hatlarda ruhsatları iptal etti. Saçma ruhsatlar verildi. Rekabet kuralları garip kullanıldı. Bu karara başka belediyelerde katıldı. Bir curcuna çıktı. Yeterliliği olmayan şirketlerde bu pazara bir yerlerden girdiler çok da başarısız oldu.

Havalimanlarına yolcu taşıma işi belediye otobüsleri ile yapılabilecek bir iş değil. Yolcunun bavulunun alınması, yüklenmesi gibi önemli bir iş de var. Ayrıca otobüslerin çok daha rahat ve konforlu olması gerekiyor. Klimalarının çalışması, şoförlerin fazla mesaiye zorlanmaması gerekiyor. Şehir içinde şehir dışına çıkıldığında oluşacak sürat farklılıklarının iyi yönetilmesi gerekiyor.

FİLO KURULMALI
En büyük taşıyıcı olan Türk Hava Yolları’na sanırım ciddi bir iş düşüyor.  TGS ile birlikte bir filo oluşturarak yolcuların 3. Havalimanı’na ulaşımlarını rahatlatabilir. Taksiler için yapılacak şehir içindeki çağrı merkezi ve iyi bir otobüs filosu, metro gelinceye kadar yükün büyük bir kısmını alabilir ve memnuniyeti artırabilir.

Büyük ihtimalle yolcuların büyük kısmı havalimanına kendi araçları ile gitmeyi tercih etmeyebilirler. Hem park ücreti hem yakıt hesap edildiğinde doğru bir toplu taşıma sistemi daha ilginç gelebilir.

Eğer böyle çok kanallı bir uygulama olmazsa 3. Havalimanına gidip gelmek gerçekten bir işkence olacak.

KABİN İÇİ EĞLENCE SİSTEMİ YERLİ OLACAK
Türk Hava Yolları, Havelsan’la bir ortaklık kurarak kabin içi eğlence sistemi yapımına başlıyor. Tümüyle yerli bir yazılımla hazırlanacak sistem bugüne kadar olan sistemlerden çok daha iyi bir tasarıma sahip olacak.

Kabin içi eğlence istemleri genellikle kumandası çok karmaşık oluyor. Birçok yolcu kısa sürede istediği filme ya da uçuş bilgisine ulaşamıyor. Havelsan’la yapılacak sistemde her yolcunun rahatça kullanabileceği kolay başlıklarla bir yazılım oluşturulacak.

THY-Havelsan ortaklığı ile gerçekleştirilecek yazılım başka havayollarına satılacak. Genellikle Thales, Panasonic gibi kuruluşların tekelinde olan bu sistem pazara girecek yeni oyuncu ile belki de çok daha ucuzlayacak. Ayrıca bu tip yazılımlarda pazara geç girilmesinin bir avantajı da daha basit ve kolay kullanım imkânı veriyor. Diğer şirketlerin yapıp yüzlerce uçağa konulmuş sistemlerdeki hatalar iyi gözlendiği için şimdi daha sorunsuz bir yazılım yapmak mümkün. THY-Havelsan ortaklığı hızlı bir çalışma ile ilk yazılımı piyasaya sürdüğünde ya da hemen THY uçaklarında kullanıma alındığında mutlaka ciddi bir pazar yakalayacak gibi görünüyor.

ÇİN UÇAĞINA 815 SİPARİŞ
Çin devletine bağlı Comac şirketinin imalatı olan C919 uçağı ilk uçuşunu başarı ile yaptı. Hemen tüm testlerde ciddi bir sorunla karşılaşılmadı. Amerikan General Electric ve Fransız Snecma ortaklığındaki Leap 1 motorlar ile uçağın Airbus 320 ve Boeing 737 ailesi satışlarını yakın gelecekte etkileyebilecek gibi görünüyor. Fiyatı 50 milyon dolar olarak belirlenen uçak rakiplerinin fiyatının neredeyse yarısından az. Sürat ve menzil açısından tek koridorlu, orta kapasite bir uçak olan C919 başlangıçta doğal olarak Çin ve sonra da Afrika pazarında ağırlıklı olarak tercih edilecek. Hem Çin’de hem de Afrika’da birçok havayolu için gerekli kesin bildirimleri yaptılar. Çinli uçak kiralama firmaları da ciddi sayıda sipariş gerçekleştirdiler. 10 yıllık bir yapım süresi geçiren tek koridorlu uçak 160 yolcu kapasitesine sahip. Bu uçağın 2014 yılından bu yana çeşitli teknik nedenlerle uçuşları ertelenmişti. Geçtiğimiz günler de Pudong Uluslararası Havalimanı’ndan gerçekleşen kalkışı binlerce Çinli sevinç gösterileri arasında takip etti. Uçuş sorunsuz olarak tamamlandı.

631 ‘GALLEY’LİK SİPARİŞ
THY’nin Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TAI) ile ortak galley yani uçak mutfağı üreten TCI (Turkish Cabin Interior-Kabin İçi Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.) adlı bir şirketi sipariş rekoru kırdı. Airbus’ın Toulouse ve Boeing Seattle Renton merkezindeki show salonunda da gördüğüm mutfak kusursuz. Sürekli birçok havayolunda sipariş alıyor. Hem tasarımı hem de hafifliği ile tercih ediliyor. Yönetim Kurulu Başkanlığını Abdülkerim Çay, Genel Müdürlüğünü ise Boeing’den transfer edilen çok başarılı bir genç Muhammed Hanifi Turter’in yaptığı TCI şirketi, Türk Hava Yolları’nın kabin için imalat yapan önemli bir kuruluşu haline geldi. Uluslararası pazara açılan şirket, toplam 631 adet gibi çok ciddi bir sipariş aldı. Müşterileri arasında Hintli SpiceJet, Azerbaycan Havayolları ve Çinli Donghai var. Dar gövde için yapılan galley’leri A330’lar için yapılan imalatlar izledi.