C-17 yeni pazarlara uçuyor

İlk uçuşunu 1991’de yapan dört motorlu, 77.5 ton kargo kapasiteli C-17, hizmete girdiği 1995’ten bu yana Amerikan Hava Kuvvetleri’nin joker uçağı oldu. Tam yükle 7 bin 700 kilometrelik uzun menzile sahip C-17, havadan yakıt ikmaliyle dünyada istenilen noktaya ulaşabiliyor. En son Irak operasyonunda kullanılan C-17’ler, bölgedeki Amerikan askerinin ve malzemenin yüzde 70’ini taşıdı. Amerikan Hava Kuvvetleri’nden aldığı 180 adetlik C-17 siparişinin 135’ini teslim eden Boeing, imalat hattını 2014’e kadar yeni satışlarla açık tutmayı hedefliyor.

SİVİL MODEL

Boeing, uçağın askeri amaçlı imal edilmesine rağmen sivil pazarda ciddi şansı olduğuna inanıyor. BC-17X olarak adlandırılan model, yarı hazırlanmış kısa pistlere sahip havaalanlarına iniş-kalkış ve büyük hacimli yüklerin kargo bölümünde rahatlıkla taşınabilmesi gibi özelliklerini düşük operasyon maliyetleriyle birleştiriyor. C-17’de birçok sivil amaçlı geliştirilen sistem ve ekipman yer alıyor. Örneğin C-17’deki PW2040 motorları aynı zamanda Boeing’in 757 yolcu uçaklarında da kullanılıyor.

C-17 Programı’ndan sorumlu Başkan Dave Bowmann’a göre sivil pazarda uçağın en az 60 adetlik satış şansı var. Halen bu pazarı Rus Antonov imalatı An-120’lerin tuttuğunu belirten Bowmann, C-17’nin rakibinden daha yüksek performansla daha ucuza her türlü piste inip kalkabileceğini belirtiyor. Boeing, BC-17X kesin siparişinin alınmasıyla uçağın iki yıl içinde tüm sivil modifikasyonlarının tamamlanarak havacılık otoritelerinden sertifikasyon alınması hedefleniyor. Uçakla ilgili olarak halen yatırım şirketiyle görüşmeler sürüyor. BC-17X’in liste fiyatının 160 milyon dolar civarında olacağı tahmin ediliyor. Boeing, C-17’nin askeri pazarda da satış başarısı yakalayacağına inanıyor. Artık bir çok ülke kısılan askeri bütçeleri nedeniyle uçak alımına sıcak bakmıyor. Eldeki uçakların modernizasyonunun kapasiteyi karşılamakta yetersiz olduğunu belirten Başkan Bowmann, ülkelerin sadece askeri operasyonlarda değil tusanami, deprem gibi doğal afetlerde de bu tür uçaklara ihtiyaç duyduğuna dikkat çekiyor.

SAATİ 30 BİN DOLAR

Havayolu sektöründe olduğu gibi C-17’yle ilgilenen hava kuvvetlerine Boeing leasing yani finansal kiralama yöntemini öneriyor. Ülkeler isterlerse wet lease yani ekipleriyle birlikte C-17’yi saat başına ücret ödeyerek de kiralayabiliyor.

Halen İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde 4 adet C-17, 2001’den bu yana bu yöntemle kullanılıyor. Boeing İngiltere’ye uçuş saati başına 30 bin dolara bakım, ekip ve yakıt giderleri dahil uçuruyor.
Tolga ÖZBEK

Long Beach / CALIFORNIA

Öztürk Avrupa turnesinde

Türk Sivil Havacılığı’nın tek gösteri pilotu Ali İsmet Öztürk, Avrupa’da akrobasi uçuş turnesine başladı. ‘Mor Menekşe’ adını verdiği özel yapım Pitts tipi uçağıyla yedi ülkede 30 gösteri gerçekleştirecek Öztürk, eylül sonunda Türkiye’ye geri dönecek. Ali İsmet Öztürk, ilk defa geçen yıl GA Buyer Dergisi’nin sponsorluğunda yurtdışında iki gösteri uçuşu gerçekleştirmişti. Büyük ilgi gören organizasyon sonrasında sponsorunun isteğiyle Öztürk akrobasi gösterilerini bu yıl bütün yaz sezonuna yayma kararı aldı.

Acromach adına gösteri yapan Öztürk’ün Pitts uçağı, Avrupa’yı özel tasarlanan TIR’la dolaşacak. Uçak treylere kanatları sökülerek yerleştiriyor. Treylerde uçağın her türlü bakımını yapabilecek teknik ekip ve ekipman bulunuyor.

Avrupa’da gösteri yapmanın kendisine büyük onur verdiğini söyleyen Öztürk, ‘Geçen yıl denemesini

yaptığımız gösterileri bu yıl tüm Avrupa’ya yaydık. Büyük ilgi gören akrobasi uçuşları aynı zamanda Türkiye’nin tanıtımına da önemli katkıda bulunuyor’ diye konuştu.

Ali İsmet Öztürk, her gösterisinde yaklaşık 25 dakika havada kalıyor. Motor gücü 400 beygir olan özel imalat kısa kanatlı Pitts uçağıyla birbirinden zorlu akrobasi hareketleri gösterisinde başarıyla gerçekleştiriyor. Uçağın motorundan çıkan duman, uçağın izleyiciler tarafından daha rahat takibini sağlıyor. Öztürk Pitts için ‘Bu uçağın limiti pilotun limitidir’ diyor. Yıllardır dünya şampiyonu akrobasi pilotlarının gözetiminde çalışmalarını sürdüren Ali İsmet Öztürk, birbirinden zor akrobasi hareketleri sırasında vücuduna yer çekiminin 9 katı yük biniyor. Dört yıldır profesyonel olarak akrobasiyle uğraşan Öztürk’ün toplam uçuş tecrübesi 5 bin saat. Türkiye’nin ilk ticari helikopter pilot lisansına da sahip olan Öztürk aynı zamanda İstanbul Hezarfen Havaalanı’nda açtığı uçuş okuluyla akrobasi eğitimi de veriyor.

İŞTE ÖZEL GÖSTERİLER

28 Mayıs: Flugtag 2005, Almanya

4-5 Haziran: Air Picnick, Goraszka Polonya

11-12 Haziran: KZ Clup Fly-In, Danimarka

19 Haziran: Air Show Karup, Danimarka

25-26 Haziran: Phalsbourg Meeting Alat, Fransa

2-3 Temmuz: Aerolix Air Show, Fransa

10 Temmuz: Den Helder Air Show, Hollanda

15-17 Temmuz: Air Tattoo, İngiltere

23-24 Temmuz: Thannhausen, Almanya

30-31 Temmuz: Flugplatzsfest LSG Müncberg, Almanya

7 Ağustos: Sanicole Air Show, Belçika

13-14 Ağustos: Westflug Festival, Aachen, Almanya

20-21 Ağustos: Roskilde 2005 Air Show, Danimarka

27 Ağustos: Groningen Air Show, Hollanda

3-4 Eylül: Biggin Hill Int. Air Show, İngiltere

10-11 Eylül: Duxford Air Show, İngiltere

Hurda uçak, pencere doğraması olacak

Atatürk Havalimanı’nda hizmet ömrünü doldurarak hurdaya ayrılan Airbus A300, on kişilik ekip tarafından iki haftada parçalanabildi. Uçağın yaklaşık 100 tonluk hurdası alüminyum pencere ve kapı doğraması yapan imalatçılar tarafından satın alındı.

İmalat hattında tonlarca metal, kompozit ve kablo gökyüzünün maviliklerinde mutluluğa kanat açmak için bir araya gelir. Gidilecek yol uzun, taşınacak yolcu ve kargo çoktur. Yıllar geçer. Binlerce saat uçulur. Buna binlerce iniş-kalkış eklenir. Uçaklar el değiştirir. Farklı bayraklar altında hizmetine devam eder. Ve her şeyde olduğu gibi bir sona gelinir. Artık uçağın son uçuş noktası hurdalıktır.

Geçen hafta İstanbul Atatürk Havalimanı’nda bir yolcu uçağı tarihe veda etti. Uzun yıllar Fly Havayolları’nda kullanılan 1976 model TC-FLG tescilli Airbus A300B2 yolcu uçağı iki haftalık çalışmayla ‘kesildi’.

Genellikle yolcu uçaklarının ekonomik ömürleri 25-30 yıl arasında değişiyor. Bazen ekonomik krizler, yüksek yakıt harcayan uçakların daha erken emekli olmalarına neden oluyor. Hızlı büyümelerde ise pazarda yeterli uçak olmaması nedeniyle eskilerin ömürleri birkaç yıl daha uzuyor. Büyük arıza, kaza gibi durumlar dışında genellikle yolcu uçakları son büyük gövde bakım saati doluncaya kadar kullanılıyor. Büyük bakım maliyeti uçağın fiyatını aştığı durumlarda yolcu uçağına hurdalık yolu gözüküyor. Öncelikle uçabilecek durumdaysa hemen motorlar sökülüyor ve diğer uçaklarda yedek parça olarak kullanılmak üzere ayrılıyor. Genellikle eski uçakların motorlarının fiyatı, gövdeden daha pahalı olabiliyor. Diğer kullanılan parçalar arasında uçağın elektronik ekipmanları, harici güç ünitesi (APU) ve iniş takımları geriyor. Zaten bunlar söküldükten sonra geriye metal ve kompozit yığını kalıyor.

100 TON METAL

Hurdaya ayrılmasıyla sivil havacılık tescilinden düşen A300 uçağını Muammer Ayvalı satın aldı. Binadan gemiye her türlü hurdayı değerlendiren Ayvalı için uçak ilk tecrübesiydi. Toplam 10 kişilik ekip hemen çalışmalara başladı. A300’ün yüksek dayanıklılığa sahip gövdesinin kesiminde ısıtma yöntemi kullanıldı. Kompozit parçalar ise balta ve keskilerle parçalandı. Yaklaşık 100 ton hurdanın çıktığı uçak iki haftada kesildi.

Her ne kadar hüzünlü olsa da, kesim işlemiyle birlikte zaten sıkışık olan Atatürk Havalimanı’nda bir uçaklık daha park yeri açılmış oldu. Halen Özel Hangarlar Bölgesi’nde kesilmeyi beklenen Onur Air’in iki, MNG’nin de bir A300’ü bulunuyor. Mahkemeleri devam eden Bosphorus European Havayolları’nın üç A300’ü ile CAT Kargo’nun Antonov 12 tipi uçakları ise karar bekliyor. THY’nin hizmetten çıkardığı 727 kargo ile Top Air’e ait 727’nin birleştirilerek tek uçak yapılması planlanıyor.

THY Onur’dan pilot kiralıyor

Türk Hava Yolları, yaz aylarında artan pilot ihtiyacını Onur Air’den kiralayacağı 10 ikinci pilotla karşılamayı hedefliyor. Sezon boyunca Airbus A320 ve A321 uçaklarında görev yapacak ikinci pilotlar, şirket içi eğitimlerini THY Eğitim Merkezi’nde tamamladı. Sivil pilot alımlarına da hız veren THY, Türk Hava Kurumu’na (THK) ikinci parti 20 mühendislik eğitimi almış pilot adayını eğitim için temmuz ayında gönderecek. Halen THY pilot adayları THK’nın yanı sıra Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksek Okulu’nda eğitimlerini sürdürüyor.

MNG uçuş okulu açıyor

MNG Havayolları, artan pilot ihtiyacını kendi bünyesinde kuracağı uçuş okuluyla karşılamak üzere çalışmalara başladı. Sektördeki hareketlilik nedeniyle bu kararı alan MNG sınavla öğrenci alarak burslu eğitim verecek. Ticari pilot eğitimlerini tamamladıktan sonra MNG’nin yetiştirdiği adaylar önce yurtiçi kargo uçuşlarında kullanılan Fokker F27 tipi pervaneli uçaklarda görev yapacak. Tecrübe kazandıkça pilotların diğer uçak tiplerinde görevlendirilecek. MNG Uçuş Okulu’nda ilerleyen yıllarda diğer havayolu şirketlerinin adaylarına da hizmet vermeyi hedefliyor.

777 kargo taşıyacak

Boeing’in en iyi satan yolcu uçaklarından biri olan çift motorlu 777’den geliştirilen özel kargo modeli 777 ‘Freighter’ın ilk müşterisi Fransız Havayolları Air France oldu. Şirket bu uçakları Boeing 747-200F’lerin yerine kullanacak.