Boeing Türkiye’nin güçlü lideri

Öyle böyle kolay bir iş değil. Havacılığı hızla gelişen bir ülkede rakiplerle savaşmak. Yılmamak. Erkek egemen bir işkolunda lider kalabilmek. Üstelik bunu yıllarca yapabilmek. Ayşem Sargın, Boeing Türkiye’nin başında. Hem Türkiye, hem de Boeing havacılık alışverişinde çok titiz. Biraz mayın tarlasında iş yapılıyor. Ama Ayşem Hanım, hem ülkesine hem de bir dünya devine hizmet ederken bütün zamanların arabulucusu ve doğru pazarlayıcısı olmayı başardı. Başarı sistemi ayakta tuttu. Elbette lidere uzun yıllar çalışma olanağı verdi.

İşte Ayşem Hanım’la yaptığım sohbetin başlıkları ve cevaplar:

TOPARLANMA EVRESİ

Hangi sıklıkla uçuyorsunuz. Bindiğiniz uçağın Boeing olması sizi mutlu ediyor mu?

Pandemi öncesi iş için çok yoğun seyahat ediyordum. Bir yılda Amerika’ya 10-15 defa gittiğim oldu. Diğer yurtdışı seyahatleri ve iç hat uçuşlarını da eklediğinizde uçaklarda çok zamanım geçiyordu. Pandemi sonrası seyahatlerim azaldı, ama seyahatlerin artacağını da görebiliyorum.

Uçakla yolculuk benim için keyif. Bindiğim uçağın Boeing olup olmadığına hemen bakıyorum. Boeing olması beni mutlu ediyor. Uzun uçuşlar dışında uçaklarla ilgili sohbeti başlatan genelde ben olmuyorum, ama mutlaka yolcuların yorumlarına kulak kabartıyorum.

Uçak imalatçıları zor zamanlardan geçtiler. Pandemi üretimleri yavaşlattı. Şimdi yolcu trafiği ne durumda?

Havacılık sektörü COVID-19 salgınından en çok etkilenen sektörlerden biriydi. Bugüne geldiğimizde, sektörün toparlanma evresinde büyük aşama kaydettiğini görüyoruz. Yolcuların ve devletlerin hava yolculuğunun emniyetine ve sağlık koşullarına uygunluğuna duyduğu güven sayesinde yolcu trafiği geçtiğimiz iki yılda toparlandı. Küresel yolcu trafiğinde, bizim 2021’deki öngörülerimize paralel toparlanma sürüyor. Uzun mesafeli yolculuk trafiğinde artış gözlemlemeye devam ediyoruz, bu uçuşların 2023-2024 yıllarında salgın öncesine ulaşmasını bekliyoruz.

NASA İLE ORTAK PROJE

Boeing 777 ticari başarısı en fazla olan uçak. Şimdilerde katlanan kanadı ile ünlenen 777X sisteme hazırlanıyor. Bana bu uçağın, farklılıklarını anlatır mısınız?

Boeing 777, tüm zamanların en popüler ve ticari olarak da en başarılı çift koridorlu uçağı. 777X’e baktığımızda, en önemli ayrıştırıcı özelliğinin rakiplerine göre yüzde 10 daha az yakıt kullanımı ve karbon salımı olduğunu söyleyebiliriz. Bu da havayollarının işletme maliyetlerinde yüzde 10’luk azalma sağlayacak. 777X’i bu denli verimli kılan, yakıt verimliliği en yüksek ticari motor olan GE9X’i kullanması ve güç ve verimlilik sağlayan, dördüncü nesil tamamen yeni bir kompozit kanat tasarımının da aralarında bulunduğu son teknolojileri kullanması. Uçağın kanat açıklığı, katlanabilir ve eğimli kanat uçları yapısıyla 72 metreye (235 feet) çıkıyor. Katlanabilir kanat uçları ile genişleyen 777X kanat açıklığı, kanatların aerodinamik verimliliğini artırmanın yanı sıra daha az motor itme kuvveti ve yakıt kullanımı sağlıyor.

Boeing’in askeri kanadının gelirleri pandemi de sıkıntıları atlatmada çok faydalı oldu mu? Uzayla ilgili imalatlar Boeing yapısı içinde ciddi bir hacim sunuyor mu?

Ticari uçaklar, savunma ve uzayın dahil olduğu faaliyetlerimizdeki portföy çeşitliliği Boeing’i güçlü kılıyor. ABD’nin faaliyetleri ve ticari uzay sanayiindeki pozitif trendlerin sonucu olarak, savunma portföyümüz güçlü ve istikrarlı talep görmeye devam ediyor. Savunma, Uzay ve Güvenlik iş kolumuzun geliri, 2021 yılında 26.5 milyar dolar düzeyindeydi. Küresel gelişmeler ve pek çok farklı gösterge, bu alanın büyümeye devam edeceğini işaret ediyor. Küresel uzay sanayi iş hacminin 2040 yılına kadar yıllık 1 trilyon dolara ulaşacağı bekleniyor. Uzay alanında NASA ile çalıştığımız projeler var. Boeing, dünyanın yer çekimini yenme doğrultusunda ABD’nin yürüttüğü tüm büyük girişimlere destek veriyor. NASA, ABD’nin yeni nesil, insanlı uçuşa uygun roketinin temel ve üst aşamalarının geliştirilmesi, aviyonik takımların tasarımı, test edilmesi ve üretimi için Boeing’i tercih etti. 702X teknolojimizle, uydu alanındaki dijital dönüşüme öncülük ediyoruz.

Fazla teknik konulara boğmak istemiyorum. Türkiye gibi zor bir pazarda Boeing’i temsil ediyorsunuz. Böyle bir yeri kazanmanız ne kadar zor oldu?

Ben Türkiye’yi tanımlarken havacılık sektörü açısından büyük ve yükselen pazar olma özelliğine odaklanıyorum. Ülkemizin savunma ve havacılıkta imalattan mühendislik kabiliyetine, havayolu taşımacılığından uçak servisine kadar her alanda biriktirdiği tecrübesi ve özel coğrafi konumu, bizim sektörümüz için son derece kıymetli. Türkiye’deki işimizin görünen tarafı uçaklarımız olsa da Türkiye bizim için aynı zamanda çok değerli bir kaynak ülke ve işbirliği alanlarımız çok geniş. Türk sanayisi ile yakın çalışıyoruz: Yeni nesil ticari uçaklarımızda Türkiye’de üretilmiş parçalar var. Türkiye’de her geçen gün tedarikçi sayımızı arttırıyoruz. İstanbul’daki mühendislik merkezimiz, buradan dünyadaki mühendislik faaliyetlerimizi destekliyor. Kişisel olarak geldiğim noktayı hem ülkemi iyi tanımamın hem de uzun yıllar uluslararası ortamlardaki iş tecrübemin bir sonucu olarak görüyorum.

DETAYLI ŞARTNAME TESLİMATI ETKİLİYOR

Türkiye Boeing 787 teslimatları konusunda sıkıntılı. Gecikmeler var. 787 de neredeyse 777 gibi önemli bir ticari başarı yakalamak üzere. Gecikmelerin ana nedenleri nedir?

Belirttiğiniz gibi 787 uçaklarımız için bir yandan FAA, tedarikçilerimiz ve müşterilerimizle görüşmelerimizi sürdürüyoruz, diğer yandan da üretim süreci ve tedarik zincirindeki kapsamlı kontrollerimize devam ediyoruz. Her bir uçağımızın detaylı şartnamemize tam uyum sağlaması için çalışıyoruz. Bu çalışmalar Türkiye de dahil teslimatlarımızı etkiliyor, ancak kaliteyi korumak ve 787 programını uzun vadede doğru şekilde konumlandırmak üzere doğru olanı yaptığımıza inanıyoruz. 787 programı Türkiye için de önemli bir program. Yıllardır Boeing uçakları için binlerce parça ve komponent teslimatı gerçekleştiren TUSAŞ, bugün 787 Dreamliner irtifa dümeni, kargo paneli ve kuyruk yatay hücum kenarı üretiyor. Ayrıca, yeni tedarik sözleşmesi ile HMS Makina, Boeing’in doğrudan tedarikçilerinden biri oldu. Şirket, 737 programının yanı sıra 787 Dreamliner uçakları için çeşitli parçalar üretiyor. 

Boeing’in sizi tercih etmesinin ana nedenlerini birkaç maddede söyler misiniz? Boeing Türkiye’de kaç yıl oldu. Yetki alanınıza giren başka ülkeler de var mı?

Türkiye’yi iyi tanımamın, ülke hedeflerine ve şirketin önceliklerine uygun iş stratejileri geliştirebilmemin bu göreve gelmemde rol oynadığına inanıyorum. Malum, küresel şirketlerin oyun alanı çok geniş. Farklı ülkelerde bu doğru yakalayabildikleri ölçüde rekabetçiliklerini koruyabiliyorlar. Bu konu özellikle de stratejik sektörler için önemli, ki havacılık böyle bir sektör.  Ben 6 yıldır Boeing Türkiye’nin Genel Müdürü olarak görev yapıyorum. Bu yıl Türkiye’nin yanı sıra Afrika Bölgesi de bana bağlandı.

Yoğun bir iş hayatınız var. Ağırlıklı erkeklerin hâkim olduğu sektörde çalışıyorsunuz. Onları ikna etmekte zorlanıyor musunuz?

Aslında iş hayatında erkek yoğun olmayan bir ortam neredeyse yok, özellikle de yönetici seviyesine çıktıkça kadın sayısı daha da azalıyor. Ben tüm profesyonellerin ikna olma eşiğinin karşı tarafa güven ve saygıdan geçtiğini düşünüyorum. Bugüne kadar bu ortamı yarattığım sürece iknada sorun yaşamadım. Bilakis, Boeing gibi bir şirketi bir Türk insanının temsil etmesi Türkiye’de hep çok olumlu karşılandı. Özel sektör tarafında tecrübem de çok olumlu. Biliyorsunuz, 3 yıldır Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED’in Başkanlığı görevini yürütüyorum. Bence bu, “erkek egemen” iş dünyamızın kadınlara desteğine güzel bir örnek teşkil ediyor.

RUSYA’DA FAALİYETLER DURDU

Gelelim Rusya konusuna. Şimdiler ambargo var. Türkiye’nin durumu farklı? Boeing o pazarda ne tedbirler aldı?

Boeing olarak Moskova’daki ana faaliyetlerimizi durdurduk ve Kiev’deki operasyonları da geçici olarak kapattık. Ayrıca, Rusya’daki müşterilere teslimatları, parça, bakım ve teknik destek hizmetlerini askıya aldık. Bunlara ek olarak, Rusya’dan titanyum alımını da durdurduk. Hem Amerikan hukukuna hem uluslararası hukuka uygun tedbirlerin eksiksiz uygulanması için tüm adımları atıyoruz. Çatışmalardan etkilenen bölgeler için yardım programlarına destek veriyoruz. Ukrayna ve komşu ülkelerdeki yerinden edilmiş, yardıma muhtaç topluluklara yiyecek, su, tıbbi malzeme tedariki sağlayan ve aralarında Amerikan Kızılhaçı, CARE, Americares’in bulunduğu kuruluşlara 2 milyar dolar destekte bulunduk. 

Bildiğim kadarı ile bir çocuğunuz var. Ona yeterince zaman ayırabiliyor musunuz? Onun da uçaklara merakı var mı?

Evet,18 yaşında bir oğlum var, adı Emre. Bundan önceki dönemde iş yoğunluğum nedeniyle ona istediğim kadar vakit ayıramadığım zamanlar oldu, ama geldiği yaş itibarıyla şimdi o bana zaman ayıramaz hale geldi. Emre endüstriyel tasarımla ve uçaklarla da ilgileniyor. O da seyahati çok seviyor, yemek yapmaktan keyif alıyor, iddialı bir sporcu ve iyi bir şef. 

Uçmayı denediniz mi? Paraşütlere atlama gibi bir merakınız var mı?

Ben uçmayı isterdim ama simulatörlerden öteye bir deneyimim olmadı şimdiye kadar. Seattle’da simülatörlerle uçuşu denedim. İlk denemeler beklediğimden daha zordu, sonra alıştım ve bir ilerleme kaydettim. Maalesef bu konuda iyi olduğumu söyleyemiyorum.

TÜRKİYE’DE MESAİ BİTİYOR SEATTLE’DA BAŞLIYOR

Ayşem Sargın, ‘Bana bir iş gününüzü anlatır mısınız?’ sorusuna şu yanıtı verdi: “İş günlerim genelde uzun. Seattle ile 10 saat fark çalışma saatlerimi etkiliyor. Türkiye’de mesai bitiminde Seattle’da mesai başlıyor. Günümün neredeyse tamamı toplantılarla geçiyor. Ben Türkiye’deki tüm Boeing operasyonundan sorumluyum. Ticari uçaklar, servis ve savunma iş kollarımızın ötesinde Türkiye’deki sanayi işbirliğimiz, mühendislik çalışmalarımız, sanayi ve üniversite ortaklıklarımız üzerinde çalışıyorum. Bu konuların merkezle koordine edilmesi için gün içinde ağırlıklı olarak Amerika ile de görüşmelerimiz oluyor. Bildiğiniz gibi bir de YASED Başkanlığı görevim var. “

AYŞEM SARGIN’IN HİKÂYESİ

Ankara Koleji ve sonra ODTÜ İktisat Bölümü’nden mezun oldu. İş hayatına Türk Eximbank’da başladı. Daha sonra ABD Büyükelçiliğinde Türkiye-ABD yatırım ve ticaret ilişkileri üzerine çalıştı. Özel sektöre geçişi BP ile oldu, şirketin Kurumsal İlişkiler Yöneticisi olarak görev yaptı. Sonrasında General Electric’te Kamu İlişkileri ve Politika Direktörü olarak çalıştı. GE’nin farklı iş kolları ve Türkiye’deki ortaklıkları da onun için önemli bir tecrübe oldu. 2016’nın başından bu yana Boeing’in Türkiye’deki Genel Müdürü olarak görev yapıyor. Bu dönemde Boeing Türkiye Milli Havacılık Planı’nı hayata geçirdi. Üzerinde çalıştığı yeni projeleri var ancak netleşmeden açıklama yapmıyor.

MAX ARTIK ÇOK GÜVENİLİR UÇAK

İki hafta önce 737 MAX ile bir yurtdışı uçuşu yaptım ve çok memnun kaldım. Üzerinde yapılan detaylı çalışmalar sonucu MAX’in uçuş emniyeti ile ilgili hiçbir soruya yer kalmadı. Uçakların hizmete dönüşünün FAA tarafından onaylandığı 2020 yılı Kasım ayından bu yana, 737 MAX uçakları 500 binden fazla ticari uçuşu güvenli bir şekilde tamamladı, 1.2 milyonun üzerinde uçuş saatine ulaştı ve yüzde 99’un üzerinde güvenilirlik oranı kaydetti. 195 ülkenin 190’ı 737 MAX uçaklarının hizmete dönüşünü onayladı. Şu anda 40’ın üzerinde havayolu şirketinde 600’den fazla 737 MAX uçağı ticari uçuşlarını sürdürüyor.