Biletlere yakıt zammı

Zor durumda kalan havayolları yakıt fiyatlarını yavaş yavaş yolculara yansıtmaya başladı. Uzmanlar, petrol fiyatlarının böyle devam etmesi durumunda bilet fiyatlarının önümüzdeki günlerde 20 ila 40 dolar arasında artacağına dikkat çekiyor.

Geçen yıl 27-28 dolar seviyelerindeki petrolün varil fiyatı neredeyse 45 dolara ulaştı. Son 30 yılın zirvesinde dolaşan fiyatlar tüm ulaşım sektöründe olduğu gibi havayollarına da darbe vurdu. Yeni yeni toparlanmaya başlayan sektör ciddi bir ikilem yaşıyor. Ya artışı bilete yansıtıp yolcu kaybedecek ya da zararın bir kısmını üstlenip yoluna devam edecek.

Havayollarının en önemli maliyet kalemleri arasında yakıt giderleri geliyor. Geçmişte toplam maliyetin yüzde 15’ini oluşturan yakıt harcamaları son artışlarla yüzde 25’e ulaşmış durumda. İç hat gibi kısa mesafeli uçuşlarda ise bu oran yüzde 30’u aşıyor.

FİYAT GARANTİSİ

Amerika ve Avrupa’daki büyük havayolları yakıt fiyatlarındaki dalgalanmadan etkilenmemek için ‘heaging’ olarak adlandırılan anlaşmalar yapıyor. Yakıt şirketleri ile pazarlığa oturan havayolları, bir yıllık alım toplamının ortalama yüzde 10’unu banka hesabına yatırıyor. Tüm yıl için sabit bir fiyat belirleniyor. Şirketler petrol fiyatlarının düşmesi veya çıkmasından etkilenmiyor. Dalgalanmalar oluşturulan fondan karşılanıyor. Ancak heaging dünyada ciddi mali güce sahip büyük havayolları tarafından yapılabiliyor. Türkiye’deki kanunlar ve sektörün finansal yapısı heaging yapılmasını engelliyor. Bu nedenle Türk şirketleri yakıt fiyatlarındaki dalgalanmalardan ciddi olarak etkileniyor.

Her yıl eylül ayında yakıt şirketleri havayolları ile heaging anlaşmalarını yenilemek üzere masaya oturuyor. Uzmanlar bu yıl yakıt fiyatlarında ciddi artış yaşanması nedeniyle anlaşma maliyetlerinin çok yüksek olacağına dikkat çekiyor. Bu nedenle tırmanışın bilet fiyatlarına yansıyacağı tahmin ediliyor. Anlaşmaların yenileneceği dönem olan eylülde bilet fiyatlarının Avrupa içi uçuşlarda ortalama 20, uzun mesafeli uçuşlarda ise 40 dolar artacağını öngörüyor. Bu artışın talebi nasıl etkileyeceği merakla bekleniyor.

THY BEKLEMEDE

Türk Hava Yolları şu an gelişmeleri yakından izliyor. Dolar-euro paritesi nedeniyle finansal açıdan güçlenen THY, pazar payını kaybetmemek için şu anlık fiyatlarına herhangi bir artışa gitmedi. Ancak petrol fiyatlarının yüksek seviyede kalması durumunda bilet fiyatlarına zam kaçınılmaz gözüküyor.

Charter yani tarifesiz sefer yapan havayolları ise yaptıkları anlaşmaların içeriğine göre artışların bir kısmını tur operatörlerine yansıtmaya başladılar. Ancak asıl etkiler kasım ayında yeni sezon pazarlıkları sırasında ortaya çıkacak. Petrol fiyatlarının böyle gitmesi durumunda tur fiyatlarının gelecek sezon ciddi artacağı tahmin ediliyor. Kısa vadede ise özel şirketler fiyatlarını artırmak için THY’nin harekete geçmesini bekliyor. Tolga ÖZBEK

Zarar 100 milyon dolar

Türkiye Özel Sektör Havacılık İşletmeleri Derneği (TÖSHİD) Başkanı ve aynı zamanda Onur Havayolları Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Şehabettin Bolukçu, özel sektöre artan yakıt fiyatlarının 100 milyon dolarlık ek maliyet oluşturduğunu söyledi. TÖSHİD’e üye havayolları, Türkiye’ye daha fazla turist getirmek için devletten yakıt konusunda destek istiyor.

Bir başka sıkıntı ise iç hatlarda yaşanıyor. Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın iç hatları önlerine açtığına dikkat çeken Bolukçu, petrol fiyatlarının böyle gitmesi durumunda uçamaz hale gelmelerinden korktuklarını belirtiyor.

TÖSHİD önümüzdeki dönemde Türkiye’deki şirketlerin yakıt fiyatlarındaki dalgalanmadan en az etkilenmeleri için ‘heaging’ konusunda çalışmalara başladı. TÖSHİD ve üye birkaç havayolunun bir araya gelmesiyle pazarlık şansının artacağına inanan Bolukçu, bu konuda altyapının tamamlanması için çalışmalar sürdür-düklerini belirtti.

Dikkat promosyon

Emirates Dubai merkezli Emirates Havayolları 15 Eylül’e kadar Maritius ve Maldiv’de ekonomi sınıfı uçak bileti, oda-kahvaltı otel ve transferler dahil özel bir kampanya düzenliyor. Fiyatlar Mauritiuas’da iki kişilik oda kişi başına 1126, Maldiv’de de 1066 dolardan başlıyor.

Lufthansa Lufthansa Alman Havayolları İnternet sitesinde ‘Olimpiyat Maratonu’ adlı bir oyun başlattı. Yarışmacılar www.lufthansa.com.tr adresine girerek ücretsiz olarak online oyuna katılabiliyor. Atina olimpiyatlarının bitiş tarihi olan 29 Ağustos’a kadar devam edecek on-line oyunda en çok puanı toplayan üç kişi Lufthansa’dan bedava uçak bileti kazanacak.

AlItalıa 1-30 Eylül tarihleri arasında Boston, Şikago, Miami ve Washington’a uçacak yolcuların biletlerini ağustosta almaları durumunda vergiler hariç ekonomi sınıfı 530 dolardan başlayan fiyatlar sunuluyor. Eğer yolculuğunuzu ekim ayı içinde yapacaksanız biletinizi yine ağustosta almanız durumunda Boston, Şikago, Miami, Washington’un yanı sıra New York 450 dolardan başlıyor.

AIr France 1 Ekim-15 Aralık tarihleri arasında Air France New York, Boston, Philadelphia, Şikago, Washington ve Miami’ye 449, Toronto ve Montreal’e 470, Atlanta ve Houston’a 549, San Francisco ve Los Angeles’a da 649 dolardan başlayan fiyatlarla uçuyor. 15 Eylül’e kadar Pekin 690, Şanghay 730, Johannesburg 650, Cape Town 700 ve Sao Paulo ise 740 dolardan başlıyor. Ekonomi sınıfı biletlere vergiler dahil değil.

Müzenin yeni uçakları

Dünyanın en zengin hava aracı koleksiyonlarından birine sahip olan İstanbul Yeşilköy’deki Havacılık Müzesi’ne iki yeni uçak geldi. C-160D Transall askeri nakliye ve RT-33A tipi keşif uçağı müzenin açık alanında sergilenmeye başladı.

Alman-Fransız ortak imalatı C-160D Transall uçakları Türk Hava Kuvvetleri envanterine 1971 yılında girdi. Kıbrıs Barış Harekatı’nda da kullanılan C-160’lar, 93 yolcu veya 61 paraşütçü taşıyabiliyor. Ekonomik hizmet ömürlerini tamamlamaya başlayan C-160’lar önümüzdeki yıllarda imalatçıları arasında Türkiye’nin de bulunduğu Avrupa’nın ortak nakliye uçağı A400M ile değiştirilecek. Müzede sergilenen 69-022 kuyruk numaralı, 221’inci Filoya ait C-160 İstanbul’a uçarak geldi.

RT-33 tipi tek motorlu keşif uçağı ise envantere 1954 yılında girdi. Türk Hava Kuvvetleri’nin ilk jeti olan ve eğitim amaçlı kullanılan T-33’ün keşif modeli RT-33, burnundaki üç kamera ile havadan fotoğraf çekebiliyor. Normalde iki kişilik olan uçağın kokpitinin arka bölümünde kamera sistemleri yer alıyor. En son Diyarbakır’daki 184’üncü Filo’da kullanılan RT-33’ler 1993 yılında hizmet dışına çıkartıldı.

Yeşilköy’de sahil yolunun kenarında bulunan Havacılık Müzesi pazartesi ve salı hariç hafta içi 09.00-16.30, hafta sonları da 11.00-19.00 saatleri arasında açık. Müzede kapalı ve açık alanda toplam 58 hava aracı yer alıyor. Müzeyi gezmek için tam bilet 2 milyon, öğrenci bileti 500 bin lira.

MNG olimpiyat atlarını taşıdı

Atina Olimpatları’nda yarışan toplam 260 at, MNG Havayolları tarafından taşındı. Luton ve Münster-Osnabrück’ten Airbus A300 tipi kargo uçakları ile yapılan seferlerde atlar ve ekipmanlar özel konteynerler içinde Atina’ya götürüldü. MNG, 19 Ağustos’tan itibaren yarışların sona ermesi ile atları Luton ve Münster-Osnabrück’e geri götürecek.

USAŞ plaja indi

Havayolu ikram ve havalimanı restoran işletmeciliğinde hizmet veren Gate Gourmet USAŞ, Antalya Lara Plajı’nda içinde 2 restoran ve 3 plajın yer aldığı Port Lara’yı hizmete açtı. Toplam 2.5 milyon dolarlık yatırım yapan USAŞ’ın yeni tesisinde ‘Tike’ ve ‘Zarifi’ adlı 2 restoran da bulunuyor. Tesislerde yaz kış hizmet verilmesi planlanıyor. Port Lara’yı farklı bir bakışla hizmete soktuklarını belirten Gate Gourmet USAŞ Murahhas Müdürü Mohammed Hammam, ‘Havacılık şirketlerinin kriz sonrasında maliyetleri kısmı bizi de etkiledi. Amacımız farklı yatırımlarla kárlılığımızı sürdürmek’ diye konuştu.
Göksel YAPAR /ANTALYA (DHA)

SunExpress’ten kár

Türk Hava Yolları ve Condor’un ortak şirketi Antalya merkezli SunExpress Havayolları, yılın ilk altı ayını 2.5 milyon euro kár ile kapadı. Taşıdığı yolcu sayısını yüzde 33.2 artırarak 561 bine ulaştıran şirket yıl sonunda rekor kár hedefliyor. Geçen yılın savaş ve SARS nedeniyle zorlu geçtiğini belirten Genel Müdür Paul Schwaiger, 2004’te tüm yaraların sarıldığını söyledi. Frankfurt, Münih, Zürih’ten sonra Moskova’ya tarifeli uçmaya başlayan şirket gelecek yıl filosuna katacağı Boeing 737-800 ile uçak sayısını 9’a çıkaracak.