52 yıllık sır uçak Mehmetcik

1952 yılında başlanan proje eğer hayata geçebilseydi Türk tasarımı ilk jet uçağı olacaktı.

Sokakta insanlara Türkiye'nin ürettiği uçak hangisi diye bir soru sorsanız büyük çoğunlukla F-16 cevabını alırsınız. Aslında lisans altında TAI tarafından üretilen F-16'nın dışında bundan tam 52 yıl önce tasarlanmış ama ne yazık ki sadece kağıt üzerinde kalmış bir proje vardı. Önce Türk Hava Kurumu (THK) Uçak Fabrikası tarafından tasarlanan daha sonra Makina Kimya Endüstrisi (MKE) Fabrikaları'nda devam ettirilmek istenen projenin adı 'Mehmetçik'ti.

1940'ların başında kurulan THK Uçak Fabrikası savaş nedeniyle ülkelerinden kaçan Polonyalı uçak mühendislerinin yardımıyla ciddi yol almıştı. Yerli imkanlarla tasarlanan uçak ve planörler THK'nın yanı sıra Hava Kuvvetleri tarafından da kullanılıyordu. Fabrikanın tasarladığı 16 değişik uçak ve planör dizaynından belki de en ilginci jet motorlu THK-16 olarak adlandırılan Mehmetçik'ti. Hazırlanan projeler arasında 16'ncı sırada yer aldığı içinde bu modele THK-16 denilmişti.

EĞİTİM UÇAĞI

Yüksek Mühendis Selahattin Belen başkanlığındaki ekip tarafından tasarlanan uçak, Türk Hava Kuvvetleri'nin envanterine girmeye başlayan jetlerde görev yapacak pilotların eğitiminde kullanılacaktı. Tamamen metal gövdeye sahip uçağın kokpitinde pilotlar tandem yani önde öğrenci, arkada öğretmen pilot uçacak şekilde tasarlanmıştı. Kesinleşmeyen bilgilere göre öğrenci ve öğretmen pilotun yan yana oturduğu bir modelin de tasarımı planlanmıştı.

Motorlar ise ilk jet savaş ve eğitim uçaklarında olduğu gibi kanatların altında yer alacaktı. Uçakta Fransız Turbomeca imalatı Pimene jet motorları kullanılacak, istenirse yine aynı şirketin Palas tipi jet motoru da takılabilecekti.

Yeterli sayıda uçak siparişi alamayan THK Uçak ve Ankara Gazi Çiftliği'ndeki Motor Fabrikası krize girmişti. THK, 5 Nisan 1952'de yapılan anlaşma ile Uçak ve Motor Fabrikası'nı 4 milyon lira karşılığında MKE'ye sattı. Yavuz Kansu müdürlüğünde yeniden yapılan fabrika, THK'nın geliştirdiği 6 ayrı modeli imal etme kararı aldı. Bunlardan biri de Model 3 olarak yeniden adlandırılan Mehmetçik'ti.

PROJE DURDU

Ancak Mehmetçik imalata geçemedi. Aynı dönemde Amerikan yardımları ile Hava Kuvvetleri'ne hibe edilen Lockheed T-33 jet eğitim uçakları nedeniyle proje sona erdi. MKE'nin imal ettiği uçaklar günün teknolojisinden geri kalmaya başlayınca uçak imalatı 1957'de durduruldu. Fabrika 1957'den sonra uçak yerine traktör ve çeşitli makine parçaları üretmeye başladı. Türk Uçak Sanayii, 1970'lerin sonunda Kayseri'de Hava İkmal Bakım Merkezi tarafından üretilen Mavi Işık ilaçlama uçağı ve portföyünde TAI, TEI gibi şirketleri bulunduran TUSAŞ'ın kurulmasına kadar sessiz kalacaktı.

Aradan 52 yıl geçti. Belki o günlerde başarıyla yürütülecek bir Mehmetçik Projesi Türkiye'de uçak sanayiinin daha hızlı gelişmesine ve yerli tasarım uçakların yapılmasına imkan sağlayabilecekti.

Tolga ÖZBEK

Almanya’da ortaya çıktı

Münih Havalimanı Uçuş Koordinatörü olan Tuncay Deniz uzun yıllardır Türk Havacılık Sanayii hakkında araştırma yapıyor. Kitap hazırlığında olan Deniz, Mehmetçik ile ilgili bilgi toplamak amacıyla önce MKE'ye başvurdu. Ankara'da Levent Başara ile sürdürdüğü çalışmalarında MKE Deniz'e bir Alman askeri diş hekiminin yıllar önce Türkiye'deki uçak fabrikaları ile ilgili çizimler, istatistikler ve resimlerden oluşan tüm belgeleri araştırma yapmak için aldığı daha sonra geri getirmediği cevabını verdi. Hatta birçok belgenin atık kağıt olarak SEKA'ya gittiği de tahmin ediliyor.

Tuncay Deniz belgelerin Almanya'da peşine düştü. Mehmetçik'ten kalanların Berlin'deki Alman Havacılık Müzesi'nde olduğunu tespit ederek başvurdu. İncelemek amacıyla istediği bu belgelerden ancak çok azı Tuncay Deniz'e verildi. Geriye kalan belgeler ne yazık ki gösterilmedi. Daha sonra yapılan yazışmalara Alman Havacılık Müzesi cevap vermedi.

Uçağın illüstrasyonları bilgisayarda Özkan Türker tarafından çizildi. Ödüllü modelci olan Türker, illüstrasyonları hazırlarken uçağın elde kalan çizimlerinden ve dönemin uçaklarında kullanılan sistemlerden yararlandı. Özkan Türker Mehmetçik uçağının 1/48 ölçekte plastik modelini hazırlamayı da planlıyor.

TEKNİK ÖZELLİKLERİ

Görev: Jet eğitim

Mürettebat: 2

Motor: 2 adet Turbomeca Pimene

Azami Hız: 430 km/saat

Maksimum Yükseklik: 12 bin metre

Menzil: 710 km

Boş Ağırlık: 510 kilogram

Kalkış Ağırlığı: 1.100 kg

Kanat Açıklığı: 10 metre

Kanat Alanı: 14 metre kare

Gövde Uzunluğu: 7 metre

Yerden yükseklik: 1.8 metre

Şaraplara cam mantar

Lufthansa, uçaklarda sunulan şaraplarda ilk defa cam mantar kullanan havayolu şirketi oldu. Alman Lufthansa Havayolları tarafından şarap üreticileri ile ortak geliştirilen cam mantar, herhangi bir tat farkına neden olmadan şarabın kalitesini koruyor. Şarapla ilgili olarak yolcu şikayetlerinin başında metal vidalı kapaklı şişeler geliyor. Tat farkı nedeniyle yolcular vidalı kapaklı küçük şişelerdeki şaraplardan içmek istemiyor. Bu nedenle havayolları büyük şişe şarap yüklemek zorunda kalıyor. Şişedeki mantarların kesici ve delici alet kategorisine giren tirbuşonla açılması uçuş emniyetini de tehdit ediyor. Yeni tasarımda kabin memurları servisten önce yolcunun önünde hiç bir alet kullanmadan şarap şişesi ağzındaki cam kapağı açıyor. Camın üzerinde özel bir alüminyum koruyucu kapak bulunuyor. Şarap mönüsünü bu yıl tamamen yenileyen Lufthansa, Uluslararası Uçuş İkram Birliği IFCA'nın özel ödülünü kazandı. Dünyaca ünlü degüstatör yani şarap tadımcısı Markus Del-Monego'nun hazırladığı mönüde Fransız ve Alman şaraplarının yanı sıra Güney Afrika, Şili gibi farklı bölge şarapları da bulunuyor.

Q400 İstanbul'da

Kanadalı uçak imalatçısı Bombardier yeni nesil turboprop uçağı Dash 8 Q400’ü Türk Hava Yolları'na tanıtmak üzere İstanbul Atatürk Havalimanı'na getirdi. THY Genel Müdürü Abdurrahman Gündoğdu ve üst düzey yetkililere demo uçuşu yapan Q400, Türkiye'de bölgesel uçak pazarından pay almayı hedefliyor.

Koltuk kapasitesi 70 ila 78 arasında değişen Dash 8 Q400, saatte 667 kilometrelik hızıyla 1.5 saate kadar olan seferlerde jetlerle aynı sürede uçuyor. Yolcuların pervaneli uçaklarda en fazla şikayet ettiği ses ve titreşim kabinde özel bir sistem tarafından minimize ediliyor. Düşük uçuş maliyetlerine sahip uçak, İstanbul çıkışlı Londra, Kahire ve Tahran'a kadar rahatlıkla uçabiliyor.

Apron’a kurşun yağıyor

İstanbul Atatürk Havalimanı Genel Havacılık Apronu sınırında bulunan Şükrü Balcı Polis Meslek Yüksekokulu Atış Poligonu'ndan seken mermiler uçuş emniyetini tehdit ediyor. Poligondan seken mermi çekirdeklerinin aprona düştüğünü tespit eden havacılık şirketlerinin çalışanları durumu Polis Meslek Yüksekokulu'nun yanı sıra Havalimanı Mülki İdare Amirliği ve Başmüdürlüğe bildirdi. Valilik konuyla ilgili rapor tutarken, uzmanlar mermi çekirdeklerinin çalışan uçak motorları tarafından emilip büyük hasarlara neden olabileceğine dikkat çektiler.

Helikopter satıldı

Türk Hava Yolları, VIP uçuşları için aldığı Bell 430 tipi çift motorlu helikopteri 3 milyon 700 bin dolara sattı. Kuveytli bir iş adamı tarafından alınan helikopterin teslimatı ay sonunda yapılacak. THY'nin uzun süredir satmaya çalıştığı helikopter 1998'de Mesut Yılmaz'ın başbakanlığı döneminde alınmıştı.

26 purser yere

THY'de 26 purser yani geniş gövdeli uçaklardaki kabin amiri emekli oluyor veya yer görevine geçiyor. Ağırlıklı olarak açılacak çağrı merkezinde görev yapacak olan purserlar için alınan kararın Özelleştirme İdaresi'nden onay gelmesi ile 1 Nisan'dan sonra yürürlüğe girmesi bekliniyor.

TASSA büyüyor

Türk Hava Yolları Kabin Memurları Derneği TASSA, sadece THY değil diğer havayollarında görev yapan kabin memurlarının da üye olabileceği bir dernek haline geliyor. Adını Havayolu Kabin Memurları Derneği olarak değiştirmeyi planlayan TASSA, nisan sonunda seçime giderek yeni tüzüğü oylayacak. Amaçlarının tüm kabin memurlarını bir araya getirecek yapıya kavuşmak olduğunu belirten dernek başkanı Berna Tanyolaç, yönetim kurulunun havayolu şirketlerin kabin memuru sayısına göre dağılacağını söyledi.

NATO’yu THY taşıyacak

NATO'nun yeniden yapılanması sürecinde İzmir'e kaydırılan Avrupa Müttefik Komutanlık Karargahı SHAPE Hava Birimi'nin personel ve kargo taşıma ihalesini Türk Hava Yolları kazandı. İtalya içinda Alitalia tarafından taşınacak personel Roma'dan İstanbul aktarmalı İzmir'e yapacağı uçuşlarda THY uçaklarını kullanacak. Merkez Brüksel'den yapılacak olan personel ve kargo taşınması için de THY ile NATO arasında pazarlıklar sürüyor.

Düzeltme

14 Mart 2004'te yayınlanan 'Ne bekliyorsunuz' haberinde, son 10 yılda pistten çıkan uçaklar listesinde yer alan 27 Ağustos 1994 tarihinde THY'nin Boeing 737-400 uçağı 18-36 pisti değil 06-24 pistinden çıkmıştır. Düzeltir, özür dileriz.