Köpek ırklarındaki çeşitliliğin sebepleri

Günümüzde hiçbir canlı, köpek ırklarında olduğu kadar tip ve davranış değişikliğine sahip değildir. Günümüzde 350’nin üzerinde saflaştırılmış, değişik fiziksel yapıya ve karakter yapısına sahip köpek ırkı bulunmaktadır. Bu ırklar içerisinde bireyler şaşırılacak derecede birbirlerinden çok farklı ağırlıklara, ortopedik yapılara ve davranış biçimlerine sahiptirler.
* * *
Yapılan araştırmalar; evcil köpek, kurt, çakal, koyot, tilki, rakun ve Afrika vahşi köpeğinin de dahil olduğu 30’un üstünde türün “canidae” (köpekgiller)ailesinin mensubu olduğunu kanıtlamaktadır. Her ne kadar köpek ırklarındaki çeşitliliğin oluşumunda bu türlerin katkısı olduğu düşünülse de, son dönem araştırmalar köpeğin köken aldığı atasının gri kurt olduğunu antropolojik, morfolojik ve genetik çalışmaların sonucu olarak net bir biçimde ispatlamıştır.
* * *
Peki atası geçmişten günümüze kadar büyük bir değişime uğramadan gelen köpek, neden bu denli bir çeşitlilik oluşturarak evrimleşmiştir? 80 kilogramın üstünde ağırlığı olan, omuz yüksekliği bir metreye yaklaşan danua ile ağırlığı 1 kilogramın altında olan chihuahua birbirlerinden bu kadar farklı özelliklere sahipken ikisi de köpek olarak adlandırılabiliyorsa, bu farklılık nereden kaynaklanmaktadır? Bu soruların cevabını araştırdığımızda karşımıza insan eliyle oluşturulmuş yapay seleksiyon çıkmaktadır.
* * *
1600’lü yılların başından itibaren işlevselliği açısından yetiştirilen köpekler, fiziksel özellikleri ve güzellikleri için de insan tarafından üretilmeye başlandılar. Beğeniler ve beklentiler, yapılan melezleme ve melezler üzerinden yapılan saflaştırma çalışmalarıyla birçok köpek ırkının oluşmasına sebep olmuştur. Cüsseli ve koruyucu nitelikli köpekleri sevenler en büyükleri kendi aralarında çiftleştirerek daha büyüğünü elde etmeye çalışmış, küçük ve sevimli olanları sevenler de en küçükleri kendi aralarında çiftleştirerek daha küçük ırkları şekillendirmiştir.
* * *
İşte insan manipülasyonu sonucunda aynı kromozom sayısına sahip, kendi aralarında çiftleştiklerinde yavru verebilen ve birbirlerinden elmayla armut kadar farklı fiziksel özelliklere sahip köpek ırkları yapay seleksiyonla şekillendirilmiştir. Son dönemlerde ABD’de yapılan araştırmalarda aynı kromozom sayısına sahip olan köpek ırklarının özellikle büyüklük farklılıklarının sebebinin IGF-1(Insulin-like Growth Factor 1) geniyle alakalı olduğu ispatlanmıştır. Bu gen büyüme hormonunun fonksiyonlarını etkileyen gendir ve küçük ırklarda bu hormonun salınımını azaltarak köpeğin iskelet yapısının küçük kalmasına neden olurken büyük ırklarda da tam tersi etkiye sebep olmaktadır. Bu kadar büyük farklılıklara bir tane genin neden olduğu artık biliniyor olsa da köpek ırklarındaki çeşitliliğin sorumlusunun yapay seleksiyonu tetikleyen insan olması en önemli gerçektir.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?

Ana vatanı Macaristan olan çok eski yıllardan beri koyun sürülerinin korunması ve zaman zaman güdülmesinde kullanılan “puli” ırkı köpekler, değişik tüy yapıları nedeniyle oldukça dikkat çekicidirler. Adeta rastayı andıran tüyleri doğal akışına bırakıldığında köpeğin bir paspası andıran görüntüye bürünmesine neden olur.