Mavi Akım’da tahkim sorunu

Bütün belgelere sahip CHP, konuyu Meclis gündemine taşıdığında her şey daha iyi görülecektir; ancak bugün Batı’dan gelen gazın da Mavi Akım’ın da fiyatı, formül değişikliği yapılan 19 Kasım 2003 gününe oranla daha yüksek ve artış duracak gibi değil.

‘Batı gazının fiyatı ve toplam alım miktarı düşürülerek kára geçildi’ savı da sübjektif.

Çünkü, Batı’dan iki hattan gelen toplam 16 milyar metreküp kapasiteli gazın alım süresi; birinci hatta 2011’de, ikincide 2021’de bitiyor.

Mavi Akım ise 2025 yılında bitiyor ve 2003’te 6 milyar metreküple başlayan akış, 2010’dan itibaren 16 milyar metreküple devam edecek.

Süre, miktar ve fiyat eşit olmadığına göre, kárlılık nasıl sağlandı diye sormak gerek.

TÜRKİYE HAKLI RAPORLARI

Ancak asıl sorunlu konu, formül değişikliğinin tahkime gidilmeden kabul edilmesi.

BOTAŞ, 1 Nisan 2003’te Avşar Hukuk Bürosu’ndan, 14 Nisan 2003’te de Kuntalp-Arkan/Pekgüçlü-Işıkyıldız Hukuk Bürosu’ndan Rus tarafının formül değişikliği talebi konusunda görüş alıyor ve her iki büro da ‘Türkiye haklı’ diye rapor veriyor.

Rus tarafından yanıt, 23 Nisan 2003 günü Purvin-Gertz Enerji (Hukuk değil) Danışmanlık Bürosu’nun ‘Tahkime gidilirse Rus tarafı kesin kazanır’ görüşü ile geliyor.

Yazışmalar sürüp giderken Gazexport, 23 Mayıs 2003 günü tahkime gitme bildirimini yapıyor, resti gören BOTAŞ da üç gün sonra resmi tahkim bildirimi istiyor.

BOTAŞ Yönetim Kurulu da 5 Haziran’da Genel Müdür’e tahkim için yetki veriyor.

Beş gün sonra ise Gazexport, tahkim restini çeken kendisi değil gibi bütün hatlarda, tek fiyat ve gaz miktarında indirim için görüşme öneriyor.

ERSÜMER VE GÜLER

Bu öneriden sonra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, 10 Temmuz’da Gazprom Başkanı A. Miller’le 30 Temmuz’da da yardımcısı Y. Kamarov ile Ankara’da görüşüyor.

Miller’le görüşme sonrası tahkim sürecinin işlediğini açıklayan Güler, Kamarov’la buluşmanın ardından, ‘Tahkim süreci askıya alındı’ diyor.

BOTAŞ’ın kararı ortadan kalkmadan Güler’in tahkim sürecinin askıya alındığını açıklaması sürece vurulan siyasi damgayı ortaya koyuyor.

Oysa uzmanlara göre, sıkıntıyı önleyecek tutum tahkim sürecini işletmekti.

‘Tahkim, Rusya ve Mavi Akım inşaatını finanse eden İtalya ile ilişkileri zedelerdi’ görüşüne de rağbet etmeyen uzmanlar, ‘İnşaat için yatırılan 3 milyar dolar Türkiye’nin vazgeçilmezliği konusunda elini güçlendiren önemli bir kozdu’ diyorlar.

Burada, döneminde, Turusgaz’dan alınan doğalgazda, aynı formül değişikliği yapıldı diye Enerji eski Bakanı Cumhur Ersümer’in devleti 257 milyon dolar zarara uğrattı diye Yüce Divan’a gönderildiğini anımsatmak gerekiyor.

O zaman da, tahkime gitmeden formül değiştirmeyi, Ersümer’in haklılığına mı, çifte standarda mı; yoksa ‘Güler’i de benzer akıbet bekliyor’a mı yormalı.