Susurluk modeli fiş

Susurluk modeli iki fiş görmüş ve tepesi atmış. İkisinin de taranmış kopyasını bize göndermiş. Ayrıca, iletebileceği bir makamın arayışı içinde...
YAŞANMIŞ BİR OLAY
İzmir’den İstanbul’a araç teslimi için giderken, Susurluk’ta mola verip yemek yemiş ve karşılığında fişini de almışlar. Fişe baktığınızda her şey normal gözüküyor; firma amblemi, tarihi, No’su, alınan ürünler, her birinin bedeli, ayrıca KDV’si ve düzenlendiği saat...
Buraya kadar her şey normal gibi ancak fişin en alt kısmına bakıyorsunuz “Mali değeri yoktur” yazıyor. Ancak, vatandaşın bunu anlaması pek mümkün değil. İnsanlar, çok nadiren fişin bütün ayrıntılarına dikkat ederler. Genellikle “Almadığımız bir ürün var mı?” diye gözucuyla şöyle bir bakıp hesabı öderler. Fişi de ceplerine koyarlar ya da çıkışta uygun bir yere atarlar.
HANGİ BİRİSİ
Okuyucumuzun Susurluk’tan aldığı fişin benzeri uygulamalar o kadar yaygın ve çok ki...
Fıkrayı bilirsiniz; Temel yurtdışında araç kullanırken, otobanda ters yola girmiş. Trafiği havadan denetleyen görevli de helikopterden anons etmiş;
- Dikkat... Dikkat... Aracın biri otobanda ters yola girdi!.. Dikkat... dikkat...
Temel, ters yola girenin kendisi olduğunun farkında değil. Karşıdan çok sayıda araç geldiğini görünce, kafasını yukarı kaldırarak seslenmiş;
- Hanci birisu... Hanci birisu... Bir sürü, bir sürü...
Fıkrada olduğu gibi, hangi birisi.Başta İstanbul olmak üzere neredeyse bütün illerde, özellikle tatil yörelerinde, yapılan ödemenin karşılığında yazarkasa fişine benzeyen ama yasal bir yazarkasa fişi olmayan fiş veriliyor. Çok kişi o fişi incelemiyor, incelese de farkına varmaz. Ancak ödeme kartla yapılırsa, yazarkasa fişi veriliyor.
Geçen pazar Ortaköy’de deniz kenarında iyi bir mekânda kahvaltı ettik. Hesapla beraber, yazarkasa fişinin taklit edilmiş şekliyle bir fiş geldi. Özetle olay o kadar yaygın ki...
Hep beraber yaşıyoruz; alış-verişlerde, indirim talep ettiğinizde “Nakit ödeme imkanınız varsa, yüzde 10 (veya 15) indirim yapabiliriz” denilip, fiş verilmiyor.
VERGİ İADESİ KALKINCA
İşin doğrusu önce emekliler, sonra da ücretlilerde “vergi iadesi” kaldırıldığından beri vatandaş fiş-fatura istemez oldu.
Bu da kayıt dışılığı artırıyor. Alınmayan fişin KDV’si, satıcının cebine gidiyor. Satıcı gelirlerinin büyük kısmını deftere yazmadığı için, kazancı üzerinden “sembolik bir vergi” ödüyor.
Vergi iadesinin tekrar getirileceğine ihtimal vermiyoruz. Ancak daha önce önerdiğimiz Çin’de uygulanan “kazı-kazanlı fiş” Türkiye’de uygulanıp; kazıyanlara para, ev, otomobil, beyaz eşya vs. çıkarsa, halkımız toto-loto, piyango, iddia ve kazı-kazan gibi şans oyunlarına çok meraklı, iddia ediyoruz, herkes fiş ister ve vergi gelirlerinde de patlama olur, kayıt dışılık da büyük ölçüde önlenir.
Bir “pilot bölge” seçilip, denenmesinde yarar var...