Sosyal Güvenlik'te ne nasıl, deÄŸiÅŸti

Yasaya bütünüyle baktığımızda, vatandaş açısından "bardağın boş tarafının" daha fazla olduğunu görüyoruz. Özellikle yasa yürürlüğe girdikten sonra sigortalı olacaklar açısından ciddi kayıplar söz konusu. Mevcut sigortalıların da bazı sosyal haklarında gerileme oluyor.

Halk arasında kullanılan "Yediden yetmiÅŸe kadar herkese gerekli" diye bir söz var. Sosyal güvenlik olayı bunun da ötesinde "DoÄŸumdan ölüme hatta öldükten sonra da kalanlara" gerekli ve çok önemli.     Â

Olaya bu yönüyle baktığımızda, yeni yasa ile vatandaşa ilave avantajlar sağlamak yerine, devletin sosyal güvenlikle ilgili harcamaları azaltıp, tabloda belirtilen sosyal güvenlik açığını aşağı çekmenin amaçlandığı göze çarpıyor.

Bu yazı dizisinde, Sosyal Güvenlik Reformu’nun kime ne getirdiğini, ne götürdüğünü, ayrıntılı olarak açıklayacağız.

1 Mayıs 2008’den önce sigortalı olmanın avantajı

1 MAYIS 2008’den önce "1 gün dahi" sigortası bulunanlar için emeklilik yaşı veya prim ödeme gün sayısı değişmiyor. Halen, SSK; Bağ-Kur ve Emekli Sandığı Kanunlar’ına göre emeklilik yaşı kadın için 58, erkek için 60 olarak uygulanıyor. 1 Mayıs 2008 tarihine kadar 1 gün dahi sigortalı olanlar için emeklilik yaşı veya prim ödeme gün sayısında değişiklik olmayacak.

Emekli olabilmek için 1 Mayıs 2008 tarihine kadar işe başlayanlarda 7.000 gün olan süre, 1 Mayıs 2008’den itibaren sigortalı olanlarda, 7.200 güne çıkacak. Ayrıca emeklilik yaşı da yine kademeli olarak 65’e çıkacak.

1 Mayıs 2008’den önce sigortası olanların aylık bağlama oranı, ilk 10 yılın her yılı için yüzde 3 olacak.

Sağlık yardımı almak için 30 gün yetecek

SİGORTALININ kendisi, bakmakla yükümlü olduğu eşi ve çocukları ile ana ile babasının sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi için 30 gün prim ödemiş olması yeterli olacak. Mevcut düzenlemede sigortalının kendisi için 90 gün, eş ve çocukları ile ana ve babası için ise 120 gün prim ödemiş olması gerekiyordu. 60 günden az borcu bulunan Bağ-Kur’lu sağlık hizmeti alabilecek. İsteğe bağlı sigortalılar ile bakmakla yükümlü oldukları kişilerin ise sağlık hizmetlerinden yararlanabilmeleri için prim ve prime bağlı borcu bulunmaması gerekecek. Sigortalıların işsiz kaldığı tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler, işsiz kaldıkları tarihten itibaren 90 gün süreyle sağlık hizmeti alabilecekler. 90 gün prim ödemesi yoksa 10 gün süre ile sağlık hizmeti alınabilecek.

Emeklilik yaşı yükseliyor prim gün sayısı artıyor

EMEKLİLİK için şu anda kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan yaş sınırı, kademeli olarak artacak ve 2048 yılından itibaren, kadın ve erkek 65 yaşından itibaren emekli olabilecek. SSK’lılarda emeklilik için aranan prim ödeme gün sayısı, 7 bin günden 7 bin 200 güne çıkarıldı.

En çok sorulan soru:

Hemen emekli olmak gerekiyor mu

HÜRRİYET okurları, gönderdikleri e-posta ve fakslarda, en çok "Bu yıl emekli olmayı tavsiye eder misiniz?" diye soruyorlar. Yeni yasa nedeniyle, çok kişi telaşa kapılmış durumda.

Bir yere gidiyoruz, yanımıza yaklaşıp "Yeni yasanın yürürlüğe gireceği tarihten önce, emekli olmamızda fayda var mı?" diye soruyorlar. Üniversitede, öğrencilerin en çok sorduğu soru "Hocam, evdekiler şu soruyu size sormamızı istediler; hemen emekli olsunlar mı yoksa çalışmaya devam mı etsinler?"

Özetle, herkes bu sorunun yanıtını arıyor. Yeni yasa ile birlikte işçi, memur, esnaf, sanatkar ve daha birçok kişi emeklilik yaşının uzayacağı ve gelecek yıllarda, emekli aylığının düşeceği endişesi içinde...

YANIT: Emekli olmaya hak kazanmış olanların, emekli olma telaşına düşmelerine gerek yok. Çünkü, emekliliğe hak kazananlar yasadan olumsuz etkilenmeyecekler.

Yeni yasa yürürlüğe girmeden önce TC Emekli Sandığı, SSK ya da Bağ-Kur sigortalısı olup, emekliliğe hak kazananların, prim ödeme gün sayıları ve emekliye ayrılma yaşı değişmeyecek.

Yeni yasa, geç emekliliğe teşvik ediyor. Emekliliğe hak kazanmış olanların, yasa yürürlüğe girdikten sonra çalışmaya devam etmeleri durumunda, eskisine oranla daha yüksek aylık almaları söz konusu.

Memurun ölüm aylığı 1800 güne indirildi

SOSYAL Güvenlik Yasası ile ölüm aylığına hak kazanma koşulları yeniden düzenlendi. Devlet memurları açısından ölüm aylığına hak kazanmada gerekli olan prim gün sayısı 3 bin 600 günden 1800 güne indirildi. SSK’lılarda ise her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıllık sigortalılık süresi ve 900 prim günüyle ölüm aylığı bağlanabilecek. Bağ-Kur’lularda ise mevcut 1800 gün prim ödemiş olmak koşulu değişmedi.

Aylık bağlama oranı düşecek

SİGORTALILARA ilk 10 yılda her yıl için yüzde 3,5 olarak uygulanan aylık bağlama oranı, ilk yıldan itibaren yüzde 2 olarak uygulanacak. Buna göre, 30 Nisan 2008 tarihinden sonra işe başlayan işçilere, 10 puan daha düşük aylık bağlanacak. Örneğin 25 yıl prim ödeyip emekli olacak bir işçiye yüzde 60 yerine, yüzde 50 oranında aylık bağlanacak.

Doğum yapan kadına 4 yıl borçlanma hakkı

SİGORTALI kadınlara, ücretsiz doğum ya da analık izin süreleri ile doğum yaptıkları tarihten itibaren çalışmadıkları iki yıllık süreyi borçlanma hakkı verildi. Bu hak en çok iki çocuk için kullanılabilecek. Böylece kadınlara, doğumdan sonraki çalışmadıkları dönemi dört yılı geçmemek üzere borçlanarak emekliliğe saydırma imkanı tanınmış oldu.

Yeşil kart kalkıyor dul aylığı düşecek

YENİ yasayla yeşil kart uygulaması, 2 yıl sonra bitecek. Çalışan dul eşe bağlanacak olan aylık, yüzde 75’ten yüzde 50’ye inecek.

Bağ-Kur’lu da borçlanabilecek

BAĞ-KUR sigortalılığı niteliği taşıdığı halde Sosyal Güvenlik Kanunu’nun yürürlüğe gireceği tarihe kadar Bağ-Kur kayıt ve tescillerini yaptırmayanların hak ve yükümlülüğü, kanunun yürürlük tarihinden itibaren başlayacak. Ancak Bağ-Kur sigortalılığı, kanunun yürürlük tarihinden itibaren başlatılanlar, 4.10.2000 tarihi ile sigortalılıklarının başlatıldığı tarih arasındaki vergi mükellefi oldukları süreleri borçlanabilecekler.

Çalışan emeklinin aylığı kesilecek mevcut aynı kalacak

YASANIN yürürlüğe girmesinin ardındansigortalı olanlar, emekli olduktan sonra çalışırlarsa, emekli aylıkları kesilecek. Yasa yürürlüğe girmeden önce sigortalı olanlar, emekli olduklarında destek primi ödeyerek, başka bir işte çalışabilecekler.

Mevcut emeklilerin telaş etmesine gerek yok. Almış oldukları aylıkta herhangi bir düşüş olmayacak.