İnceleme sürerken hakkınız ne?

VERGİ incelemesinin başlangıcı, devamı ve bitiminde, mükelleflere tanınan çok sayıda haklar var.
Bunlardan önemli olanlar aşağıda sıralanmıştır.
İnceleme elemanına kimliğini sorma hakkı, (Vergi Usul Kanunu Md.136)
İnceleme konusu ve kapsamını öğrenme hakkı, (VUK. Md.140/1)
İncelemenin dairede değil, iş yerinde yapılmasını isteyebilme, (VUK. Md.139/1)
Defter ve belgeleri ibraz etmek için süre isteme hakkı, (VUK. Md.14)
İş yerinde, çalışma saati dışında inceleme yapılmamasını talep edebilme, (VUK. Md.140/3)
İncelemenin her aşamasında bilgi alabilme hakkı,
İnceleme sırasında mali müşavir ve/ veya avukat bulundurma hakkı,
Vergi inceleme tutanaklarına itiraz ve görüşlerinin yazılmasını isteme hakkı, (VUK. Md. 145)
Tutanaktan bir nüsha isteme hakkı, (VUK. Md.141)
Hakkında yapılan ihbarın doğru çıkmaması durumunda, özellikle aramalı incelemede muhbirin adını isteme hakkı. (VUK. Md.142)

İNCELEMENİN SÜRECİ

Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, “en geç 30 gün içinde” incelemeye başlayacaklar. Bu aşamada bir de “incelemeye başlama tutanağı” düzenlenecek. Tutanağın düzenlenmesi için mükellefe durumu bildiren bir yazı göndererek en az 15 gün süre verecek.
İnceleme, esas itibariyle “iş yerinde” yapılacak. İş yeri müsait olmazsa defter ve belgelerin daireye getirilmesi istenecek. Verilen süreye rağmen mazeretsiz olarak getirilmediği takdirde, 18 aydan 3 yıla kadar “hapis cezası” uygulanabilecek (VUK. Md. 359/a-2).
Vergi müfettişleri; vergi kanunları ile ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere aykırı vergi inceleme raporu düzenleyemez (VUK Md. 140).
- Raporda yazılı olanlar doğruda olabilir yanlış da.
- Vergi daireleri rapora istinaden işlem yapar.
- Rapor gelince, deneyimli bir mali müşavir veya hukukçuya inceletilmeli. Yıllara yaygın inşaat işleri hariç, 5 yıldan öncesine ait örneğin 2008 ve önceki yılların defter ve belgeleri incelenemez.
Vergi incelemesi sonucu düzenlenen vergi inceleme raporuna istinaden tebliğ olunan vergi ve cezaya karşı “vergi mahkemesinde dava açılınca” dava sonuçlanıncaya kadar tahsilat işlemleri durur (İYUK Md.27/3). Daha açık bir anlatımla, dava açılması halinde vergi ve cezayı ödeme mecburiyeti yok.

ARAMALI VERGİ İNCELEMESİ

İstisnai durumlarda başvurulan bir inceleme yöntemidir.
Aramalı incelemedeki süreç normal vergi incelemesinden farklı. İhbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla, bir mükellefin vergi kaçırdığına ilişkin deliller varsa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahıslar üzerinde, sulh yargıcından alınan gerekçeli bir arama kararı ile arama yapılabilir.
Arama, vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından kolluk kuvvetlerinden de yardım alınarak, haber vermeden ansızın, gündüz ve çalışma saatleri içinde yapılır. Ancak, gündüz ve çalışma saatlerinde başlamış bir aramanın tutanaklarının düzenlenmesine, el konulan ve incelemede yararlı olacağı düşünülen defter, belge ve eşyanın güvenliklerinin sağlanmasına ilişkin iş ve işlemlere gece de devam edilebilir.
Aramada ele geçirilen defter ve belgelerin incelenmesi en geç 3 ay içinde sonuçlandırılır. Alınan defter ve belgelerden suç delili teşkil etmeyenler, mükellefe bir tutanakla geri verilir. Haklı sebeplerin varlığı halinde, üç aylık süre sulh yargıcının kararı üzerine uzatılabilir. İncelemenin sona ermesi ile birlikte, tutanaklar müştereken imzalanır ve birer örneği de mükellefe verilir.

HAPİS CEZASI

Yapılan vergi incelemeleri ile ilgili tabloya baktığımızda, özellikle Gelir Vergisi, KDV ve ÖTV incelemelerinde, “kaçakçılık suçu” uygulanan raporların çokluğu dikkati çekiyor.
Normalde “verginin bir katı kadar” vergi ziyaı cezası kesilirken, kaçakçılık suçunun tespit edildiği fiillerde, “üç kat vergi ziyaı cezası” kesiliyor.
Ayrıca; sahte belge düzenleme ve kullanma 3 yıldan 5 yıla, kapsamı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezasını gerektiriyor (Bkz. Prof.Dr. Şükrü KIZILOT – Av. Zuhal KIZILOT, Kaçakçılık Suçları ve Naylon Fatura İhtilafları, 4. Baskı).
Hapis cezası ile ilgili süreçte, olayın Cumhuriyet Savcılığı’na intikali ve savcının “takipsizlik kararı” veya “dava açması” önemli. Gerek savcılık sürecindeki gerekse dava aşamasındaki savunmalar ve ortaya konulacak belgeler önemlidir.

YARIN: VERGİ VE CEZALARDAN NASIL KURTULABİLİRSİNİZ?