’Harcamların kaynağı ne’ diye sorulup vergi alınacak

Görkemli düğünler yapıp, havaya dolarları saçanlara, tantanalı partiler düzenleyenlere, sık sık yurtdışına çıkanlar, bir giydiğini bir daha giymeyip ona buna hava atanlara, kredi kartı hesabından yüksek tutarda para harcayanlara "Arkadaş, bu harcamaların kaynağı nereden geliyor. Kimsin, necisin, ne kadar vergi ödedin?" diye sorulacak.

Yeni uygulamada; Maliye Bakanlığı’nca yapılan tespitler ya da yapılan ihbarlar değerlendirilip, yüksek seviyede harcama yapan kişiler çağrılacak ve kendilerinden "Yıllık özel gider bildirimi" istenecek. Bu bildirimde, gelir ve giderlerini ayrıntılı olarak belirtmeleri istenecek. Harcamaları ile gelirleri arasında tutarsızlık bulunanlar, vergi incelemesine alınacak.

Ardından, duruma göre bunlara, vergi ve cezalar kesilecek.

PROFESÖRÜN FRANSA’DAKİ EŞİ

Bir profesörün karısı, eşinin görevi nedeniyle gittiği Fransa’da bazı harcamalar yapmış. Harcamaları 5 ay boyunca devam edince, kadın vergi dairesine çağrılmış. Kendisine;

"Siz şu tarihte Fransa’ya geldiniz. Aradan 5 ay geçti. 5 aylık geliriniz şu kadar Euro. Buna karşılık, aynı dönemde yaptığınız harcamalar, gelirinizin çok üstünde. Bu nasıl oluyor, bizce bilinmeyen bir geliriniz mi var?" diye sormuşlar.

1 Haziran 2005 tarihli Hürriyet’te yazdığımız bu olayı anlatan, Maliye Bakanı Unakıtan;

"Türkiye’de böyle bir olay yok. Adamın geliri 100, harcaması 1500. ’Değirmenin suyu nereden geliyor?’ diye sorulmuyor. Bundan sonra, harcamaların izahı istenecek. Adamı çağırıp soracağız ’Arkadaş, senin gelirin şu, harcamaların ise gelirinden çok fazla. Bize aradaki farkı açıkla’ diyeceğiz. Fransa’da profesörün eşine sordukları gibi, biz de burada soracağız"demişti.

1.5 yıl önce, geleceğini duyurduğumuz bu uygulama, 2007 yılından itibaren başlatılacak. Yakında Meclis’e sevk edilecek olan Gelir Vergisi Kanunu ile ilgili değişiklik maddeleri arasında, bu da yer alıyor (Tasarının gerekçeli tam metnine "www.yaklasim.com"dan ulaşabilirsiniz).

UYGULAMA ESASLARI

Gelir Vergisi Kanunu’na 93. madde olarak eklenen "Özel Gider Bildirimi Esası"na göre;

- Bu bildirim, mükelleflerin, her yıl vermek zorunda oldukları bir bildirim değil.

- Düşük gelir beyan eden ya da herhangi bir geliri olmadığı halde, yüksek seviyede harcama yaptığı tespit edilenlerden "Özel gider bildirimi" istenecek.

- Bu bildirim, harcaması yüksek olan herkesten mutlaka istenmeyecek. Örneğin, geliri, harcamalarını karşılayabilecek düzeyde olanlardan, istenmeyecek.

- Özel gider bildiriminde, bildirim istenen kişinin; yıl içinde yaptığı harcamalar ile harcamalarının kaynağını oluşturan gelir unsurlarına yer vermesi gerekiyor.

- Yapılan harcamaların (gıda, giyecek, yakacak, eğlence, seyahat vb) ana harcama unsurları itibariyle, gelirin de aynı şekilde türleri itibariyle (Ücret, kar payı, temettü, kira geliri, serbest meslek kazancı, ticari kazanç vb) gruplandırılarak bildirilmesi mümkün olacak.

- Bildirim istenildiği halde vermeyenlere, birincide 580-2.580, ikinci süreye rağmen vermeyenlere de 1.450-5.450 YTL özel usulsüzlük cezası kesilecek.

ŞİMDİ NE OLACAK?

Yasa çıkınca, herkes harcamaları ile orantılı gelir göstermek zorunda olacak. Uygulama, 2007 öncesini kapsamayacak. Bu uygulama ile tasarrufun teşviki de amaçlanıyor. Tasarrufa (gayrimenkul, hisse senedi, tahvil vb) sorgulama olmayacak.

Düzenlemenin bir de "yumuşak karnı" var. Harcamaların nakit ve belgesiz yapılması halinde, saptanması ve sorgulanması mümkün değil. Babacan’ın "Maalesef kayıtdışılığı önleyemedik" itirafının ardından, bu düzenleme, kayıtdışılığa prim vermesi ve tasarrufları sorgulamaması yönüyle, "bulanık bir fotoğraf" görüntüsünde...