Enflasyon indiriminde ciddi bir yöntem hatası var

Yıllık enflasyon toptan eşyada 1975 yılından bu yana, tüketicide ise 1976 yılından bu yana en düşük orana indi. TEFE en son 1975 yılında yüzde 11.4, TÜFE 1976 yılında yüzde 16.4 seviyesini görmüştü. Bunlar sevindirici gelişmeler...

2004 yılında, yüzde 12 olarak hedeflenen yıllık enflasyonun, yılın belli aylarında, bu oranın altına inmesi de sözkonusu...

ÇARPIK BİR ORAN

Bildiğimiz TEFE ve TÜFE'nin yanısıra halk arasında 'enflasyon indirimi' olarak adlandırılan, yasada nasıl hesaplanacağı da tanımlanan bir indirim oranı var. Vergilendirme işlemlerinde örneğin; Hazine Bonosu (HB) ve Devlet Tahvili (DT) faiz gelirlerinin ve diğer faizlerin vergilendirilmesinde, enflasyon indirimi düşüldükten sonra, vergi hesaplanıyor. İleride, banka mevduat faizi ve repo gelirleri beyana tabi olduğunda, bu gelirlere de 'enflasyon indirimi' uygulanacak.

Enflasyon indiriminin nasıl hesaplanacağı, Gelir Vergisi Kanunu'nun 76. maddesinde belirtiliyor. Buna göre, indirim oranı; yeniden değerleme oranının; Devlet tahvili Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranına bölünmesi suretiyle belirleniyor.

Örneğin, 2003 yılında bu oran 28,5 / 49,6 = 57,5 olarak belirlendi. Gelelim 2004 yılına;

Yeniden Değerleme Oranı : Kasım-Aralık 2003, Ocak-Ekim 2004 TEFE oranları ve bir önceki aynı dönem oranları esas alınarak bulunuyor (VUK Mük. Md. 298/10).

HB ve DT bileşik ortalama faizi de, Kasım-Aralık 2003, Ocak-Ekim 2004 oranları esas alınarak bulunuyor.

Buna göre, sözkonusu dönemde 2004 yılı için;

- Yeniden değerleme (YD) oranı : Yüzde 12

- HB ve DT bileşik faiz oranı : Yüzde 20

olursa, enflasyon indirimi yüzde 60 çıkacak.

- HB ve DT ihalelerinde ortalama faiz oranı 20 değil de, yüzde 15 olursa;

enflasyon indirimi 12/15 = yüzde 80 çıkacak.

- TEFE'ye göre bulunan YD oranı yüzde 12, HB ve DT ortalama faiz oranı da yüzde 12 olursa;

enflasyon indirimi 12/12 = yüzde 100 çıkacak.

Görüldüğü gibi, faiz oranları düştükçe, enflasyon indirimi oranı yüksek çıkıyor. İşte çarpıklık burada!...

HATA DÜZELTİLMELİ

Yasadaki formüle göre, faizler düştükçe, enflasyon indirimi oranı artıyor. Duruma göre, yüzde 100'ü bile aşabiliyor.

Örneğin, 2005 yılında TEFE'ye göre bulunan yeniden değerleme oranının yüzde 8, faiz oranları da yüzde 6 olduğunu varsayalım, buna göre enflasyon indirimi yüzde 133 çıkacak ve trilyonluk faiz gelirlerinin tamamı, beyana tabi olmayacak.

Özetle, enflasyon indiriminde, yasada yeralan hatalı bir tanım var. Bu hata düzeltilmezse, enflasyon yüzde 2 olsa bile, enflasyon indirimi yüzde 200 çıkabilir.

Enflasyon indirimi, yıllık TEFE oranına bağlanmalı ve enflasyon indiriminde yaşanan bu komediye son verilmeli...