2003 yılı borsa kazancının vergisi

Vergilendirme olayında, hisse senedi sahipleri, duruma göre 'iki ayrı kazanç' elde etmiş sayılıyorlar. Bu kazanç;

1) Hisse senedinin, 'alım-satımdan' elde edilen kazanç,

2) Hisse senedinin 'temettü' gelirinden elde edilen kazançdır.

Bunlardan; birincisi 'Diğer Kazanç ve İratlar', ikincisi ise 'menkul sermaye iradı' kapsamında vergilendiriliyor.

ALIM-SATIM KAZANCI

Hisse senetlerinin, iktisap (yani edinme) tarihinden itibaren 'üç ay içinde satılması halinde', elde edilen kazanç, 10 milyar lirayı aşarsa, aşan kısım gelir vergisine tabi olacağı için, 2004 yılı Mart ayında beyan edilecek. Üç aylık süre geçtikten sonra satılırsa, elde edilen kazanç, tutarı ne olursa olsun vergiye tabi olmuyor.

Borsada, hisse senedini üç ay içinde satanların, kazancı şu şekilde hesaplanıyor;

İktisap (yani hisse senedini edinme) bedeli, elden çıkartılan ay hariç olmak üzere DİE tarafından belirlenen TEFE artış oranına göre endekslenir. Böylece, hisse senedinin bir anlamda gerçek maliyet bedeli bulunur.

Maliyet bedeli, satış tutarı ile kıyaslanır.

Aradaki fark, 10 milyar TL.'yi aşıyorsa, aşan kısım Mart 2004'te beyan edilir ve fon payı dahil yüzde 22-49.5 arasında değişen bir orana göre vergilendirilir. Buradaki 10 milyar TL.'lik istisna, her satışa değil, yıl içinde yapılan toplam satışa uygulanır.

Borsa kazancına, 2002 yılında 'enflasyon indirimi' uygulanıyordu. 2003 yılı ve sonraki yılların borsa kazancına enflasyon indirimi uygulanmayacak.

Yıl içinde ortaya çıkan alım-satım zararları, alım-satım kárından mahsup edilecek.

TEMETTÜ GELİRİ

- Temettü gelirlerinin 1/2'si gelir vergisine tabi değil. Örneğin, 2003 yılında elde edilen 200 milyar TL. temettü gelirinin, 100 milyar TL.'si gelir vergisine tabi değil.

- Temettü gelirlerinin, kalan yarısı 12 milyar TL.'yi aşmıyorsa, beyan edilmeyecek. Aşıyorsa, tamamı beyan edilecek. Hemen belirtelim, bu durumda toplam temettü gelirinin yarısı beyan edilecek. Örneğin, 20 milyar TL. temettü gelirinin, yarısı 12 milyar TL.'yi aşmadığı için, beyan edilmeyecek.

Mükellefin, işyeri kira geliri ve beyana tabi diğer menkul sermaye iradı varsa, bunların tamamının 12 milyar TL.'yi aşıp aşmadığına bakılacak.

Temettü gelirlerinin beyanını örnekle açıklamak gerekirse; 2003 yılında 120 milyar TL. temettü geliri elde eden bir kişi, bunun 60 milyar TL.'sini beyan edecek. 60 milyar TL.'nin gelir vergisi 18 milyar 950 milyon TL.'dir. Bundan, 120 milyar TL. temettü gelirine isabet eden yüzde 10 stopaj tutarı olan 12 milyar TL. mahsup edilecek, kalan 6 milyar 950 milyon TL.'de Mart ve Temmuz 2003'te iki eşit taksitte ödenecek.

Yukarıdaki açıklamalardan da farkedileceği gibi, borsadan hisse senedi alanların, elde ettikleri gelire bağlı olarak, 'iki ayrı türden gelir' elde etmeleri ve buna bağlı olarak da, gelir vergisi ödemeleri sözkonusu. Beyan sınırının üzerinde temettü geliri elde etmeyenler ya da borsa kazancı olmayanlar veya üç aylık süre geçtikten sonra kazanç elde edenler, beyanname vermeyecekleri gibi, vergi de ödemeyecekler.