Enflasyon sabit gelirliyi vuruyor

Enflasyondan en fazla sabit gelirliler etkilenir. Kamu çalışanları bir şekilde pozitif ayrımcılık korumasına alındı. En düşük devlet memuru maaşının 33.000 TL olacağı açıklandı. Özel sektör ücretlileri, gecikmeyle de olsa sonradan telafi zammını alabiliyor. Geçenlerde İSO-500 büyük şirket verileri açıklandı. 2021 yılında bahse konu şirketlerde çalışanların ortalama ücreti ortalama 11.000 TL mertebelerindeyken, 2022 yılında yüzde 78 artışla 20.000 TL’lere yükselmiş. Aynı dönemde asgari ücret 2.800 TL’lerden 8.500, bugün için 11.500 TL’lere çıkarıldı. Asgari ücretin ortalama ücretten oransal olarak çok daha fazla artması, özel sektör ücret makasının daralması anlamına gelir. Bu durum galiba “fedakârlıkta eşitleme” sürecinin özel kesim ücretlileri için de geçerli olmaya başladığını göstermektedir.
Sabit gelirliler grubunda durumu en vahim olan “emekli”ler. En düşük emekli maaşının 7.500 TL olması, asgari ücret 11.500 TL iken, hele kamuda 33.000 TL’lerden söz edilirken tam bir “dram”dır. Bu noktada “enflasyon-ücret artışı” sarmalının az konuşulan bir yönüne de işaret etmek gerekiyor. Enflasyona göre ücret artışı alanlar, bu sınırlı gelirlerini harcamaya dönüştürerek, ilave talep oluşturuyor, bu durum yine enflasyonu körüklüyor. Bu sebeple beslenen enflasyon, kollanan ücretliler sebebiyle maaşı 7.500 TL’de kalmış emekliyi bir kere daha eziyor, nefes alamaz hale getiriyor.
Emekliyi rahatlatmak mümkün mü? Halen merkezi bütçeden %5 mertebelerinde sigorta sistemine aktarım yapılıyor. Aksi halde emekli maaşları ödenemiyor. Normalde “çalışan-emekli” dengesi 4’e 1 olmalıdır. Bizde, popülist EYT uygulaması ile bu oran giderek bozularak 1,58-1 seviyesine gerilemiştir. Türkiye’de halen emeklilik primi ödeyen sayısı 24,2 milyon kişi iken, takribi 16 milyon emekli vardır. Sayı artarken emekli için hesaplanan havuz giderek daha fazla kişiye bölünüyor. Mevcut haliyle bile SGK aktüerya dengesi çökme noktasına geldiğinden emekliler mecburen kaderlerine terkedilmektedir. 9 milyon civarında emekli maaşına temmuz 2023’te hiç zam yapılmamıştır. Bu durum kısa dönemde kolay düzelmez. Hele yerel seçimlerden sonra OVP sıkılaşması ile enflasyon kontrolü öncelik alınacağından, sabit gelirlileri en az iki, üç yıl boyunca daha da zor günler beklemesi mukadder gözküyor.