Ne? Domatesle salatalığı bir arada yemeyecek miymişiz?

Türkiye'de salatalarımızın özellikle yaz aylarındaki güzelleri, diyetlerde sabah kahvaltılarının çoğunlukla 'sınırsız' maddesi domates ve salatalığı bir arada yemenin zararlı olduğunu biliyor muydunuz?

Şimdi diyeceksiniz ki, "İcat çıkarma Sevin, 40 yıllık domatesi salatalığı da senden öğrenecek değiliz". Haklı olabilirsiniz ama bunu söyleyen de ben değilim, kökleri MÖ 5000'li yıllara dayanan Ayurveda prensipleri.

Böyle bir güzellik zararlı olabilir mi ya? Canım benim, maşallah!

Öncelikle Ayurveda ne, ona bir bakalım. Hint asıllı ABD'li ünlü hekim ve alternatif tıp uzmanı Deepak Chopra'dan aktarayım: Hintçe "hayat bilgisi/bilimi" anlamına gelen Ayurveda, hem fiziksel hem de zihinsel anlamda bütünsel sağlığa ulaşmayı amaçlayan bir yaklaşım.

İki temel düsturu var: Birincisi bedenimiz ve zihnimiz birbirlerine ayrılamaz biçimde bağlılar. İkincisi de bedenimizi iyileştirmek ve dönüştürmek için elimizdeki en güçlü araç zihnimiz. Hastalıklardan kurtulmak için önce zihnimizi temizlememiz, bilincimizi meditasyon gibi yollarla dengeye oturtmamız gerekiyor. Bunu başardıktan sonra ikinci aşamada bu dengeyi bedenimizi de kapsayacak biçimde genişletiyoruz.

Bu aşamada bedenimize destek olabilmek için almamız gereken bazı önlemler da var tabii. Öncelikle vücut tipimizi yani dosha'mızı belirlememiz gerekiyor. (İnternette bunun için bazı testler var, oradan yardım alabilirsiniz. Birini buraya bırakıyorum.) Sonra da bu dosha'ya uygun beslenmeli, her gün bol bol uyuyarak dinlenmeli, hayatı akışına bırakmayı öğrenmeli, doğa ile uyum içinde yaşamalı, egzersiz yapmalı ve sindirim ateşimizi güçlendirmeliyiz.

Bendeniz bildiğiniz üzere bu köşede yeme-içme işleriyle uğraştığımdan, bu yazıda da "sindirim ateşini güçlendirme" konusuna odaklanacağım. Yoksa Ayurveda öyle bir-iki sayfada anlatılabilecek bir şey değil. Bununla birlikte, işte size Ayurveda prensiplerine göre sindirimi kuvvetlendirecek birkaç tavsiye:

- Yemeği her zaman sofrada yiyin (Bilgisayar ya da TV başında veya araba kullanırken yemek yok!)

- Yemek yiyeceğiniz zaman sakin olun, mutsuzken yemek yemeyin

- Çok acıkmadan yemeyin

- Çok hızlı ya da çok yavaş yemeyin

- Çiğ yiyeceklerden kaçının (Çünkü sindirimi daha zor)

- Her yemekte mutlaka 6 lezzeti de yiyin (Söz konusu 6 lezzet tatlı, tuzlu, ekşi, keskin kokulu, acı ve buruk.)

- Gün içinde zencefilli sıcak su için

- Düzenli olarak hafif egzersizler yapın

- Kendi beden tipinize uygun bir bitkisel yağla her gün masaj yapın

- Her gün meditasyon yapın

- Zerdeçal, zencefil, ashwagandha, triphala gibi arındırıcı baharatlar kullanın

"Bunların hepsi tamam da başlıktaki domates-salatalık konusu nereden çıktı?" diyecekseniz, o da şöyle efendim: Ayurveda prensipleri doğrultusunda sindirim süreleri farklı olan gıdaları, (özellikle çiğ yiyorsak) aynı anda tüketmememiz gerekiyor. Çünkü bu durumda yiyeceklerden biri daha midedeyken öbürü bağırsaklara geçmiş oluyor. Bu durum bütün vücudu zehirleyebilecek bir fermantasyon sürecini tetikleyebiliyor. Dahası şeker ve nişasta gibi yiyeceklerin sindirimini de yavaşlatıyor. Fermantasyon sonucu ise gaz, şişkinlik, karın ağrısı gibi istenmeyen durumlar ortaya çıkabiliyor.

Peki domates ve salatalık dışında neleri karıştırmayacakmışız?

- Yemekle meyve: Meyvelerin sindirimi zor ve uzun süre midede kalmamaları gerekiyor. Yemekten sonra ya da yemek sırasında meyve yemek, reflüye ve diğer sindirim sorunlarına neden oluyor.

- Makarna ile peynir ya da makarna ile et: Çünkü nişasta ile proteinin sindirim süreleri farklı. İkisini bir arada yemek, fermantasyona davet demek.

- Peynir ve et: İki proteini birbirine karıştırmaktan kaçınmak gerek.

- Ekmek ya da makarna ile portakal suyu: Portakal suyunun asidi, proteinin sindiriminden sorumlu enzimleri yok ediyor.

- Sebzeler ve peynir: İkisinin bir arada yenmesi şişkinlik sebebi.

- Kavun ve karpuz: Bunları sofraya tek başlarına koyun, diğer yiyeceklerle karıştırmayın.

- Süt ve muz: Bu kombinasyon sindirimi yavaşlatıyor.

- Meyveler ve yoğurt: Sindirimi yavaşlatıp bağırsak florasına zarar veriyor.

Bu maalesef İngilizce ama neyse ki resimli grafik yiyecekleri gruplara ayırıyor. Diyor ki, "Eğer iki grup arasında siyah çizgiler üzerinden bir temas varsa onlar bir arada yenebilir". Eğer temas yoksa bu yiyecekler birbirlerinden uzak tutulmalıymış.