Emperyalizm, en azından yumurta konusunda işe yaramış

Bu gelenek 1894'e, Çar ölünceye kadar sürdü. Daha sonra oğlu Çar II. Nicolas tahttan indirilinceye kadar annesi ve karısı için yumurta sipariş etmeyi sürdürdü. Böylece ortaya mücevher tarihinin en önemli eserlerinden olan 49 emperyal Faberge yumurtası çıktı.


Hıristiyan dünyası, şimdilerde paskalya yortusunu kutluyor. Geçen hafta Katolikler kutladılar, mayıs ayında da Ortodokslar kutlayacaklarmış. Hıristiyanların dini bayramları da bizim dini bayramlarımız gibi ay takvimine göre ayarlanıyor ve her sene değişen tarihlerde ama genellikle ilkbahara rastlayan aylarda kutlanıyor. Katolikler için Noel, Ortodokslar için ise paskalya daha önemli. Bunun sebebini sorduğum Ortodokslar, çarmıha gerilmiş olan İsa'nın ruhunun böylelikle yeniden doğduğunu kabul ettiklerini, dolayısıyla Paskalya'yı daha önemsediklerini ve bu olayı da ‘‘yumurta bayramı’’ şeklinde sembolleştirip birbirlerine boyalı yumurtalar hediye ederek kutladıklarını söylediler. Esasında İsa'nın kanıyla boyanmış sayıldığı için yalnızca kırmızı olması gereken yumurtalar şimdilerde her renkteler ve üzerlerine her türlü dekor yapılabiliyor.

FABERGE ATÖLYESİ

Gelelim Faberge yumurtalara... Faberge aslında Fransız olup Rusya'ya göç etmiş bir ailenin başlattığı bir kuyumcu atölyesidir. Atölyeyi o zamanki çarlık Rusyası'nın başkenti olan St. Petersburg'da 1842 senesinde Gustav Faberge başlatmıştır, fakat bugün dünya müzelerinin ve koleksiyonerlerinin peşinde koştukları sanat eserlerini oğul Carl Faberge geliştirmiştir. Bu firma ne yazık ki 1917'deki ihtilalden bir sene sonra, 1918'de Bolşevikler tarafından kapatıldı. Carl Faberge memleketinden kaçmaya zorlandı ve böylelikle de Ruslar bu güzel sanat eserlerinden mahrum kaldılar.

‘‘Emperyal yumurtalar’’, Carl Faberge'nin en önemli eserleri olarak tanınır. Bunlardan elli üç adet yapıldığı bilinmektedir ve sadece beş tanesinin varlığı tespit edilememiştir. Kırk dokuz adet Emperyal yumurtanın şimdi nerede oldukları ve şekilleri bellidir.

Ortodoks olan Ruslar için Paskalya yumurta bayramı çok önemlidir. Carl Faberge atölyesinin sanatını keşfeden Çar III. Alexander, karısı Çariçe Marie Feodorovna'ya hediye edilmek üzere bir yumurta sipariş eder ve böylece ilk ‘‘Emperyal Faberge yumurta’’ 1886'da doğmuş olur. Bu gelenek her sene Çar III. Alexander'ın kırk dokuz yaşında, vakitsiz ölümüne kadar devam eder. 1894'te ölen Çar'dan sonra tahta geçen oğlu II. Nicolas da bu geleneği devam ettirir ve bu sefer her paskalyada biri Ana Çariçe'ye biri de karısı Çariçe Alexandra Feodorovna'ya hediye edilmek üzere iki emperyal yumurta ısmarlar. Son yumurtalar 1916'da yapılır. Çar II. Nicolas, Çariçe Alexandra ve beş çocuğu Bolşevik ihtilalinde Sibirya'ya sürülür, bir çiftlik evinin bodrumunda kurşuna dizilirler. 300 senelik Romanof Hanedanı böyle kanlı bir şekilde son bulur ve bu, maalesef emperyal yumurtaların da sonu olur.

ÇOĞU AMERİKA’DA

Genelde kaz yumurtası büyüklüğündeki Faberge yumurtalarının özelliği mine ile işlenmiş olmaları ve her bir yumurtanın içinden bir sürpriz çıkmasıdır. İlk yumurta en sade olanıdır, açıldığında içinden yumurtlayan bir tavuk çıkar. Bunların sadece bir kısmı Kremlin Müzesi'nde, diğerleri ise özel koleksiyonerlerin elindedir. Hakikaten görülmeye değer olan işçilikleri ve zerafetleri vardır. Gittiğiniz ülkelerde eğer varsa, bu yumurtaları görmeye çalışın. Çoğu şimdi Amerika'daki özel koleksiyonlardadır.

II. ELİZABETH’İNKİLER

İkinci büyük Faberge koleksiyonu ise İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth'e aittir ve ona büyük babaannesi, Kral VII. Edward'ın eşi Kraliçe Alexandra'dan miras kalmıştır. Hálá kraliyet ailesinin elinde olan bu koleksiyon, yarı kıymetli kayalardan oyulmuş hayvanlardan oluşur. Bazıları kaya kristalinden yapılmış vazolar içindeki çiçekler şeklindedir. Kardeş olan Kraliçe Alexandra ve Çariçe Marie Feodorovna aslında Danimarka prensesleridirler. Kız kardeşini Rusya çariçesi iken ziyarete giden Kraliçe Alexandra bu kıymetli kayalardan oyulmuş hayvanları görünce çok beğenir, bir seri ısmarlar ve böylelikle en büyük Faberge hayvan koleksiyonunun sahibi olur.

Bizim televizyonlarda boyuna emperyalist fikirlerin tenkit edildiği tartışmaları dinliyoruz. Ama bakın, ‘‘emperyalist’’ olmakla suçlanan o kişiler dünya sanatı ve insanların estetik anlayışı için ne güzel çalışmış, ne hoş eserlerin yaratılmasını sağlamışlar.