Vücudun fabrikası karaciğer

Sevgili okurlar, bu hafta konumuz karaciğer nakli.
Karaciğer, vücudumuzun en önemli organlarından biridir. Karnımızın sağ üst tarafında bulunur ve metabolizma, yapım, yıkım, depolama, kanın temizlenmesi gibi birçok fonksiyonu vardır. ‘Vücudun fabrikası’ diyebileceğimiz bu organın işlevsiz hale gelmesi, ‘karaciğer yetmezliği’yle sonuçlanır. Bu durumda tedavi, ‘karaciğer nakli’dir.
Bu hafta köşemizde karaciğer nakli ile ilgili Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi doktorlarından Doç. Dr. Deniz Balcı ile sizlerden gelen sorular doğrultusunda konuştuk:

- Öncelikle karaciğeri nakil gerektiren duruma getirebilecek en önemli sebepler nelerdir?
- Karaciğerin geriye dönüşümsüz olarak yapısının bozulması olarak tanımlanan siroz hastalığında ortaya çıkan şikayetlerin ve bulguların kalıcı olarak tek tedavisi karaciğer naklidir. Ülkemizde erişkinlerde en sık siroz hastalığına yol açan nedenler arasında Hepatit B ve Hepatit C virüs enfeksiyonları, karaciğer kanserleri, alkol bağımlılığı, ileri düzeyde karaciğer yağlanması görülürken; nadir olarak ta doğumsal metabolik ve yapısal hastalıklar neden olmaktadır.

- Karaciğer nakillerinin ülkemizde görülme sıklığı nedir?
- Karaciğer hastalıkları toplumlarda her geçen gün daha fazla görülmekte olup; karaciğer yetmezliği ile sonuçlanan hastalıklarda son dönemde yapılan karaciğer nakli böbrek naklinden sonra en sık 2. organ nakil türüdür. Ülkemiz geçen sene itibari ile dünyada en çok canlı vericili karaciğer nakli yapılan ülkelerden biri olmuştur. 2013 yılı içerisinde ülkemizde yaklaşık bin 250 kişiye karaciğer nakli gerçekleştirilmiştir. Bunlardan bin kişisine canlı vericiden, yaklaşık 250 kişiye ise kadavradan bağışlanan organlarla karaciğer nakli gerçekleştirilmiştir.

EŞ ZAMANLI İKİ BÜYÜK AMELİYAT

- Peki, karaciğer nakli nasıl yapılmaktadır?
- Karaciğer nakli için organ verici ve organ alıcı olmak üzere iki ayrı büyük ameliyat eş zamanlı yapılmaktadır. Karaciğer nakil operasyonunda hasta, karaciğer vücuttan çıkarılırken onun yerine, sağlıklı yeni karaciğer vericiden alınır ve yerleştirilir. Karaciğer, canlı vericiden veya kadavradan olmak üzere iki ayrı kaynaktan temin edilebilmektedir. Kadavra karaciğer nakli, beyin ölümü gerçekleşen bir kişinin ailesinin organlarını bağışlaması sonucu, kadavradan karaciğerin alınarak, nakledilecek kişide çıkarılan hasta karaciğerin yerine bu karaciğerin yerleştirilmesi ile yapılan oldukça karmaşık bir nakil işlemidir.

- Karaciğer nakli kimlere uygulanamaz?
- Karaciğer nakli, vücudunda yaygın ve kontrol altında olmayan enfeksiyon bulunan, yaygın karaciğer dışı kanser hastalığı olan, ciddi kalp ve akciğer yetmezliği bulunan, aktif HIV enfeksiyonu olan ve hala aktif alkol kullanan kişilere yapılmamaktadır.

AKIL VE BEDEN SAĞLIĞI YERİNDE OLMALI

- Karaciğer vericisi olabilmek için gerekli şartlar nelerdir?
- Bir kişinin karaciğer vericisi olması için; 18-60 yaş arası, akıl sağlığı ve beden sağlığı yerinde olmalıdır. Organ nakline engel teşkil edecek devamlı bir hastalığı bulunmamalıdır. Ayrıca, Türk vatandaşı olan organ vericilerinin alıcıyla kanunen 4. dereceye kadar akraba olması gerekmektedir. Akraba olmayanlar için ise; etik kurul adı verilen, Sağlık Bakanlığı bünyesindeki doktor, avukat, koordinatörlerden oluşan bir kurul onayıyla mümkün olmaktadır.

- Son olarak, organ bağışı konusunda ne durumdayız?

- Ülkemizde kadavra karaciğer nakli milyon nüfus başına 5 kişi kadardır. Bu oran, Avrupa’da 20 kişi, ABD’de 25 kişi civarında olup; ülkemizde organ bağışının yetersiz olması nedeniyle her yıl organ beklerken yüzlerce karaciğer hastası hayatını yitirmektedir. Canlı vericili karaciğer nakli, hastanın karaciğerinin yerine, sağlıklı bir bireyden alınan karaciğerin bir kısmının nakli işlemidir. Burada esas olan, vericinin tamamen sağlıklı bir birey ve gönüllü bir bağışçı olması nedeniyle, onunla ilgili riski minimum tutup alıcı için yeterli karaciğer miktarını nakletmektir.

KISACA DENİZ BALCI

Doktor Deniz Balcı, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinde okudu ve genel cerrahi ihtisasını tamamladı. Sonrasında İstanbul Florence Nightingale Organ Nakli Ünitesi’nde çalıştı. 2009 yılında ABD’de Mayo Clinic’de ve 2010 yılında New York MountSinai Üniversitesi’nde organ nakli üst ihtisasını yaptı. 2011 ‘de G. Kore Seul’de Asan Tıp Merkezi’nde canlı vericili karaciğer nakli ve karaciğer safra yolu pankreas cerrahisi eğitimi alarak Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki görevine döndü. Dr. Balcı 2013 yılından itibaren Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanelerinde Karaciğer Nakli Sorumlusu olarak çalışmaktadır.

ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA KONUMUZ ‘MEME REKONSTRÜKSİYONU’

Sevgili okurlar önümüzdeki hafta konumuz ‘meme rekonstrüksiyonu’ yani mastektomi (meme alınması) sonucu yeniden meme yapılması olacak.
Bu önemli konu hakkında Gazi Universitesi Tip Fakültesi Plastik Cerrahi Anabilimdali doktorlarından Prof. Dr. Sühan Ayhan’la konuşacağız. Merak ettiklerinizi bana hafta boyunca skalyoncu@hotmail.com adresinden ulaştırabilirsiniz.