SAĞLIĞIMIZ ROBOTLARA MI EMANET?

Da Vinci robotu ilk defa 2000 yılında NASA ve ABD Savunma Bakanlığı’nın ortak projesi olarak, aslında gerektiğinde astronotların uzayda ameliyat yapılabilmesi amacıyla geliştirilmiş ve daha sonra ABD’de, başta üroloji olmak üzere tıbbın jinekoloji, genel cerrahi, kalp damar cerrahisi ve kulak burun boğaz alanlarında kullanılmıştır. Ülkemizde ise ilk kez 2007 yılında İstanbul Ümraniye Eğitim Araştırma Hastanesi’nde Üroloji ve Kadın doğum bölümü tarafından kanser ameliyatlarında kullanılmaya başlanmış olup, günümüzde genel cerrahi, kalp damar cerrahisi ve şimdilerde kulak burun boğaz cerrahisi alanında da kullanılmaya devam etmektedir.
Geçen hafta da yazdığım gibi bugünkü konuğumuz, Da Vinci’yi kulak burun boğaz ameliyatlarında ilk kez kullanan hekimlerden biri olan Prof. Dr. Murat Karaşen. Adı “Da Vinci” olan bu robot nedir? Gerçekten ameliyatları robot mu yapıyor? Avantajları nelerdir? Diğer geleneksel ameliyatlara üstünlüğü nedir? Acaba gelecekte ameliyatları tamamen robotlar mı yapacak? Bir hafta boyunca bana mail yoluyla ulaştırdığınız soruları derleyerek, Prof. Dr. Karaşen ile kulak burun boğaz ameliyatlarında Robotik Cerrahi’nin kullanımını konuştuk.
 
Hocam son yıllarda çok popüler olan ve birçok ameliyatta kullanılan bu “Da Vinci Robotu” nedir? Tıbbın hangi alanlarında ve ne zamandan beri kullanılmaya başlanmıştır?

Da Vinci robotik sistem, cerrahi ekipman olarak 3 ana bölümden oluşan, bilgisayar temeline dayanan minimal invaziv, yani dokuya en az düzeyde zarar veren cerrahinin hastaya uygulanmasını sağlayan sistemdir. 2000’li yıllardan beri ABD’de üroloji, kadın doğum, genel cerrahi, kalp damar cerrahisi ve kulak burun boğaz ameliyatlarında kullanılmaktadır. Ülkemizde ise daha çok yeni -yaklaşık 5 yıldır- kullanılan bu yöntem, kulak burun boğaz alanında da ise son 1 yıldır kullanılıyor.

Peki “Robotik Cerrahi” nedir?

Robotik Cerrahi tıp dünyasında gelinen son teknolojik gelişmelerden birisidir. Derin yerleşimli kitleleri çevre dokulara zarar vermeden cerrahlara geniş manipulasyon (el becerisi) imkanı sağlayan, çok hassas fonksiyon gören kolları sayesinde 3 boyutlu yüksek çözünülürlüğe sahip kamera görüntüsü eşliğinde dokuya en az düzeyde zarar veren minimal invazif cerrahi ile müdahale yöntemidir. Yüksek uzay teknolojisinden yola çıkılarak tıp bilim dünyasına kazandırılmış bu yöntem sayesinde üroloji, kadın doğum, genel cerrahi, kalp damar cerrahisi ve göğüs cerrahisi ile beraber kulak burun boğaz alanında da çok önemli bir çığır açmıştır.

Avantajları nelerdir? Diğer geleneksel ameliyat yöntemlerine üstünlüğü var mıdır?

Robotun kolları sayesinde hem tümöre ulaşmak çok daha kolaydır hem de sağlam ve tümörlü doku robotun hassas neşteriyle birbirinden daha dikkatli bir şekilde ayrılabilir. Geleneksel açık cerrahiye göre anatomik yapılar korunarak daha az komplikasyon gelişmekte ve robotun dokuyu büyütme özelliği sayesinde Robotik Cerrahi’de görüş mükemmel olduğundan kitle bütün halde çıkartılarak kanserli dokunun kontrolü çok daha etkin bir şekilde yapılabilmektedir. Açık cerrahiye göre daha az yan etki ve enfeksiyon riski oluşturur. Ayrıca az kan kaybı dolayısı ile de daha az kan nakli gerektirir. Bu yüzden Da Vinci robotuyla gerçekleştirilen ameliyatlarda hasta kısa sürede ayağa kalkabilir.
 

Peki Kulak Burun Boğaz’ın hangi alanlarında Robotik Cerrahi kullanılır?

Bazı baş boyun kitleleri derin yerleşimlidir. Bu tür durumlarda klasik yöntemle o kitleye ulaşmak hem zordur hem de çeneye dışarıdan müdahale edilmesi, boyunda kesi yapılması veya boğazın delinmesi gibi hasta için çok travmatik ve zor uygulamaları gerektirir. Robotik Cerrahi ile bu durumlarda çeneye ve boyuna zarar vermeden, boğazı delmeye gerek kalmadan ağız içinden girerek başarılı bir şekilde o kitle çıkarılabilir. Bu sayede vücut bütünlüğü azami seviyede korunduğu gibi, ameliyat sonrası çok daha konforlu ve hızlı iyileşme imkanı sağlanır. Bademcik, yutak ve gırtlağın üst bölgelerinde derin yerleşimli tüm kitle ve tümörler çok daha kolay bir şekilde ameliyat edilebilmektedir.

Acaba Robotik Cerrahi’nin guatr ameliyatlarında da kullanılması mümkün müdür? Avantajları nelerdir?

Guatr ameliyatı en sık yapılan operasyonlardan birisidir. Klasik açık ameliyat, boyunda açılan bir kesi ile yapılmaktadır ancak dış görünüm açısından özellikle bayan hastalarda bu kesinin oluşturduğu iz kabus haline gelebilmektedir. Robotik Cerrahi ile boyuna hiç dokunmadan ve iz bırakmadan koltuk altından girerek guatr ameliyatı da yapmak mümkündür. Kozmetik açıdan çok avantajlı olan bu ameliyatın herhangi bir zorluğu da söz konusu değildir. Kanama kontrolü çok daha iyi yapılabildiğinden iyileşme süresi çok kısalmakta ve hasta erkenden taburcu edilebilmektedir.

Ankara’da Robotik Cerrahi yapılıyor mu?

Ankara’da 3 merkezde robot bulunmaktadır. Tüm dünyada hızla yaygınlaşan robotik cerrahi alanında Ankara’da oldukça önemli çalışmalar yapılmaktadır. Başkent’te ilk kez Kulak Burun Boğaz Robotik Cerrahisi bu yıl tarafımdan gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Bu arada geçen ay Ankara’ da ilk defa boyunda iz bırakmayan koltuk altından guatr ameliyatını yine ekibimle birlikte başarıyla gerçekleştirmiş bulunuyoruz.

Hocam özel ve son bir soru; sizce gelecekte bu veya daha gelişmiş robotlar, ameliyatları cerrahsız yani bizler olmadan yapabilecekler mi?

Hayır, kesinlikle böyle bir şey olacağını düşünmüyorum. Belki bu cihazlar daha da geliştirilebilir ve cerrahlara kolaylık sağlayabilir ancak asla operatörün yani ameliyatı gerçekleştiren esas doktorun yerini alamazlar.

Kanama riskinden çekiniyorum

Çocuğuma bademcik ve geniz eti ameliyatı önerildi, kanama riskinden çok çekiniyorum. Acaba bu Robotik Cerrahi ile çocuğumu bademcik ameliyatı olabilir mi? Bu yöntemle kanama riski daha mı az oluyor?
Sevgi E.

Robotik Cerrahi yüksek teknoloji ürünü ve seçilmiş olgularda yapılan çok pahalı bir yöntemdir. Dolayısı ile ancak belli şartlarda Sosyal Güvenlik Kurumu bu ameliyatı karşılayabilmektedir. Ancak tüm masraflarını karşıladığınız takdirde bademcik ameliyatı isteğiniz üzerine yapılabilir fakat geniz eti ameliyatı robot ile mümkün değildir. Ayrıca artık yüksek teknolojiden faydalanılarak ve tecrübeli bir cerrah tarafından yapılan bademcik veya geniz eti ameliyatlarında kanama riski çok azalmıştır bu kadar endişe edecek durum söz konusu değildir. Rahatlıkla çocuğunuzu klasik yöntemle ameliyat ettirebilirsiniz. Şu an için bu tür basit ameliyatlarda Da Vinci robotunu kullanmaya gerek yoktur.

Kısaca Murat Karaşen

1990’da Hacettepe Tıp Fakültesi’nden mezun olan Murat Karaşen, 1995 yılında KBB uzmanı, 1999 yılında doçent, 2005 yılında ise profesör oldu. Almanya Hannover Tıp Fakültesi’nde kulak hastalıkları konusunda, ABD Pitthsburgh Üniveristesi’nde baş boyun cerrahisi ve fasiyal plastik cerrahisi, yine ABD Pensilvanya Üniveristesi’nde trans-oral Robotik Cerrahi ve Güney Kore Yonsei Üniverisitesin de ise trans-aksiller tiroidektomi (koltuk altından guatr ameliyatı) eğitimleri aldı. Yurtdışı, yurt içi bir çok bilimsel toplantıya aktif olarak katıldı, 150’nin üzerinde eseri olan Prof. Dr. R. Murat Karaşen’in uluslararası
dergilerde yayınlamış 60’a yakın makalesine, yine uluslararası dergilerde yayınlanmış makalelerde 140 kez atıfta bulunulmuştur. Daha önce anabilim dalı başkanlığı, dekan yardımcılığı, tabip odası başkanlığı, başhekimlik ve genel sağlık sigortası genel müdürlüğü görevlerinde bulunan Karaşen, halen Hacettepe Üniversitesi Kastamonu Tıp Fakültesi Dekanlığı ve Hacettepe Teknokent AŞ. Yönetim Kurulu Başkanlığı görevlerini yürütmektedir.

SİZ SORUN UZMAN YANITLASIN

Sağlık Olsun köşemizin önümüzdeki hafta konusu, meme kanseri olacak. Prof. Dr. Müjdat Balkan ile günümüzde kadınların korkulu rüyası olan meme kanserinin risk faktörlerini, belirtilerini, erken teşhisini ve tedavisini konuşacağız. Her 10 kadından 1’inde görülen meme kanseri ile ilgili sorularınızı ve merak ettiklerinizi jineklinik@senolkalyoncu.com adresinden bana ulaştırabilirsiniz.