Psikoterapiye kulak verin

Sevgili okurlar bu hafta konumuz ‘Psikiyatrik Bozukluklarda Psikoterapi Yöntemi; Bilişsel Davranışcı Tedavi’. Yaşamın akışında her insanın uğraşmak zorunda kalabileceği bir çok psikolojik soruna çözüm olanağı sağlayan, psikoterapilerden biri ve en yaygın olarak karşılaştığımız terapi yaklaşımı ise Bilişsel Davranışçı Terapidir (BDT). Günümüz dünyasında psikolojik sağlık alanındaki gelişmeler ve buna bağlı olarak alternatif tedavi yöntemleri ön plana çıkmakta. İşte bu tedavi yöntemlerinden biri olan BDT’yi, yaklaşık 20 yıldır hem araştırma hem uygulama alanında çalışmalarını sürdüren Prof. Dr. Mehmet Hakan Türkçapar’a sizin için sorduk o da yanıtladı.

Bilişsel Davranışçı Terapi nasıl bir terapi türüdür?
BDT bilimsel bulgulara dayalı olarak geliştirilen ve bilimsel ilkelere dayanan bir psikoterapi türüdür. Bu nedenle etkili olduğu bilimsel olarak bir çok klinik çalışmayla ortaya koyulmuştur. Sözel olarak görüşmelerle ve davranış değişimleriyle, psikolojik problemlere çözüm olmayı hedefler. Diğer psikoterapilerden farkı, psikoterapi süreci ve içeriği yapılandırılmıştır. Sorunun türüne ve gelen kişinin özelliklerine göre 6 görüşme ile 24 görüşme arasında değişen sürelerde olabilir. Öncelikli amacı terapiye başvuran kişinin sorunlarına çözüm bulmaktır. Bu bağlamda BDT terapist-danışan işbirliğine dayanır. Yani bir nevi ekip çalışmasıdır. Danışanın da, terapist kadar etkin rolü vardır. Bu sayede danışan, terapiden sonra da sorun çözmekte kullanabileceği beceriler kazanmış olur.

Peki BDT yaklaşımını açıklayabilir misiniz?
BDT olayları nasıl gördüğümüze, nasıl anlamlar yüklediğimize bakar. Buna “algı” deriz. Örneğin aynı olay karşısında farklı insanlar farklı şeyler düşünür ve farklı tepkiler verirler. Farklı tepkiler vermemiz, farklı şeyler düşünmemizle; yani olan biteni farklı algılamamızla yakından ilişkilidir. Bilişsel kuram işte tam da bu noktayla ilgilenir. Sıkıntılı ve baskı hissettikleri zamanlarda insanların net ve açık bir biçimde düşünmeleri zorlaşır. Düşünceler olan bitenle uyumsuz hale gelir ve bu yüzden işlevsizdir. BDT, danışana bu uyumsuz düşüncelerini bulmasına, değiştirerek gerçeğe daha yakın düşünceler geliştirmesine yardımcı olur. Davranışçı kısımda ise danışan için sorun olan davranışın alternatifleri bulunur, görüşmeler sırasında ve sonrasında bu alternatifler denenir.

O zaman, terapi almayı düşünen bir kişi neden BDT’yi tercih eder?
Yapılandırılmış ve göreceli olarak kısa süreli olması tercih sebeplerinden biri olabilir. Ayrıca danışanı pasif gören sadece ilaç kullanımındansa, danışanın sorununun çözümüne aktif bir biçimde katkıda bulunduğu bir tedavi yöntemini seçmesinin sonuçları daha olumlu ve kalıcı olacaktır. Bunun yanında BDT’nin sonucunda danışan, bir çok beceriyi kazanmış olarak terapiyi noktalar.

Nedir bu beceriler biraz bahseder misiniz?
Sorunun oluşmasında ve sürmesinde rol oynayan gerçekçi olmayan; diğer bir deyişle yararsız düşünceleri saptamak ve değiştirmek bunlardan biridir. Çocuklukta öğrenme ve yaşantı ile oluştuğu düşünülen ve işlevsiz düşüncelere sebep olduğu varsayılan köklü inançları değiştirmek ve gerçeğe en yakın hale getirmek de terapi sürecindeki hedef kazanımlardan biri olabilir. Çevreyle daha uyumlu ilişkiler ve iletişim kurmak, kendini ifade etmek ve davranış değişikliği de beceriler arasında sayılabilir. Ancak bu beceriler ve kazanımlar probleme özgü olarak çeşitlenir ve danışanın ihtiyaçları doğrultusundadır.

BDT’den faydalanmak için danışana neler düşer?
Görüşmelere tam ve zamanında gelmek, işbirliğine açık olmak, terapi görüşmelerinden elde edilen kazanımları yaşamında uygulamak, terapi süresince bilişlerdeki ve davranışlardaki değişimin önemli unsurlarından olan ödevleri yerine getirmek gibi sorun çözümüne katkı sağlayan ve kolaylaştıran tutumlar vardır.

Hangi sorunlar BDT ile aşılabilir ve kimler BDT’den faydalanabilir?
Günlük sıkıntılardan tutun da psikopatolojik durumlara kadar geniş bir yelpazedeki sorunlara BDT’nin iyi geldiğini araştırmalar gösteriyor. Örnek verecek olursak; uyum sorunları, zaman yönetimi, kendini anlamak gibi durumların yanı sıra depresyon, obsessif kompülsif bozukluk, panik ataklar, yeme bozuklukları. Daha da çeşitlendirebiliriz. BDT’den faydalanma noktasında bir ayrım söz konusu değildir. Çok yaşlı olmamak bir avantaj sayılabilir ancak değişime hazır ve açık, bu konudaki motivasyonu güçlü olan her yaş kesiminden insana hitap ettiğini söyleyebiliriz.

PROF. DR. HAKAN TÜRKÇAPAR KİMDİR

Dr. Türkçapar 1990 yılında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni, 1995 yılında psikiyatri ihtisasını bitirdi. Uzmanlık sonrası 1997’de Beck Institute for Cognitive Therapy and Research’de Bilişsel psikoterapi eğitimi gördü. 1999 yılında New York Ellis Institute’de eğitim aldı. 2000 yılında Psikiyatri Doçenti, 2012 yılında Psikiyatri profesörü olan Dr. Türkçapar, Psikiyatri’nin yanı sıra Sosyal Antropoloji alanında da uzmanlaşarak 2002 yılında Sosyal Antropoloji alanında bilim uzmanı, 2009 yılında da Sosyal Antropoloji doktoru oldu. 2005-2012 arasında Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim Araştırma Hastanesi Psikiyatri kliniği şefliğini yapan Dr. Türkçapar, halen Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Derneği başkanlığı görevini yürütüyor.

ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA

Sevgili okurlar önümüzdeki hafta konumuz prostat tedavisinde Greenlight tedavisidir. Greenlight prostat büyümesinin cerrahi tedavisi için geliştirilmiş bir lazer sistemidir. Bu sistemle lazer ışınları üretra (idrar kesesi ile idrarın çıktığı yer arasındaki kanal) boyunca ilerletilen bir teleskop aracılığıyla prostata iletilip, büyümüş olan prostat dokusu buharlaştırılmaktadır. Prostat büyümesi nedir nasıl tedavi edilir, greenlight tedavisi nedir ve avantajları nelerdir, önümüzdeki hafta Üroloji Uzmanı Dr. Ali Altan ile konuşacağız. Sizler de konuyla ile merak ettiklerinizi hafta boyunca skalyoncu@hotmail.com adresinden bana iletebilirsiniz.