İnmemiş testis ‘kanser’ riski taşıyor

Sevgili okurlar, bu hafta konumuz ‘erkek çocuklarda inmemiş testis.’ Erkek bebekler doğmadan önce her iki testis kendi karın boşluğundadır. Bebek anne karnında gelişimine devam ederken, testisler de torbaya inmeye başlar. Karın içi boşluğundan sonra kasık bölgesini geçerek, doğuma yakın dönemde torbaya yerleşir. Nadiren bu torbaya iniş doğumdan sonraki ilk 1 sene içinde de devam eder. Yeni doğan bir erkek çocuk doğduğunda testisler şayet torbada değilse, bu duruma gerçek inmemiş testis adı verilir. Çoğu zaman tek tarafta, bazen de çift tarafta birden olur. Gerçek inmemiş testiste önemli özellik, bir ya da iki testisin hiçbir zaman torbada olmamasıdır. Normal zamanında ve kilosunda doğan erkek bebeklerin her 2 testisinin skrotum denilen torbalar içerisinde olması gerekir. Ancak yeni doğan her 100 erkek bebekten 3 ila 4’ünde testis yerine inmemiştir.
Testisin yerine inmemesi ve bu durumun tedavisinde geç kalınması ileride kısırlık ve testis kanseri gibi çok önemli sorunlara yol açabilir.
Bu hafta köşemizde konuğumuz, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ürolojisi Bilim Dalı Başkanı, Üroloji ve Çocuk Ürolojisi uzmanı Prof. Dr. Tarkan Soygür’e çocuklarımızı ilgilendiren bu çok önemli ve tedavi edilebilir rahatsızlıkla ilgili olarak tüm merak edilenleri sordum:

* ‘İnmemiş testis’ ne demek?
Testisler doğum öncesinde karın içerisinde gelişirler. Doğuma yakın dönemde aşağı doğru inerek, kasık kanalından geçerler veskrotuma (torbalara) yerleşirler. Yenidoğan erkek bebeklerin testislerinin torbalar içine yerleşmemesine ‘inmemiş testis’ denir. Bu çocuklarda testis çoğunlukla kasık kanalı içinde, bazen de karnın içerisinde kalmış olabilir.

* İnmemiş testis, sık karşılaşılan bir problem midir? Bu hastalığa neler yol açar?
Yaklaşık olarak 100 erkek bebekten 3-4 tanesinde görülebilir.
Aslında nedenini kesin olarak hala bilmiyoruz. Günümüzde inmemiş testise yol açabileceği bilinen risk faktörleri; erken doğum, düşük doğum ağırlığı, ve annenin hamilelik sırasında karşılaştığı bazı hormonal maddelerdir.Ama bunların hiçbri olmadan da inmemiş testis görülebilmektedir.

* Peki ne gibi sorunlara yol açar? Tedavi edilmezse hastayı hangi riskler bekliyor?
Testislerin skrotumda yerleşmiş olmalarının en önemli nedeni, normal vücut sıcaklığından 3-4 derece daha serin bir ortamda bulunabilmeleridir. Testis ancak skrotumda iken sağlıklı gelişimini sürdürebilir ve erkeklik hormonu üretimi ve ileride baba olmayı sağlayacak germ hücrelerinin olgunlaşması gibi çok hayati 2 fonksiyonunu gerçekleştirebilir. Bu nedenle inmemiş testis ile ilgili en önemli risk infertilite, yaniileride kısırlık gelişmesidir. Tedavi edilmemiş 2 taraflı inmemiş testislerde bu risk daha da fazladır.

HAYAT BOYU KONTROL ÖNEMLİ

* En büyük sorun kısırlık gelişmesi mi?
Testis, karın içinde gelişmeye başlar ve doğum öncesinde açık olan kasık kanalından geçerek skrotuma yani torbaya yerleşir. Testisi inmeyen bebeklerin kasık kanalı da açık kalabileceği için hidroseldediğimiz torbalarda su toplanması veya bunun daha ilerlemiş hali olan kasıkfıtığı gelişebilme riski inmemiş testisli çocuklarda belirgin olarak daha yüksektir. Ayrıca torbaya yerleşip sabitlenmemiş testislerde, testisin kendi etrafında dönerek atar ve toplar damarlarının burulması (torsiyon) ve buna bağlı olarak testisin kan akımı ve beslenmesinin bozulmasına bağlı olarak testisin canlılığını kaybetmesi riski de normale göre artmıştır.

* İnmemiş testis ile testis kanseri gelişimi arasında bir ilişki var mı?
Evet, inmemiş testisi olan çocuklarda testis kanseri gelişme riski 4 ila 10 kat daha fazla görülmektedir. Ancak zamanında ve başarı ile uygulanan cerrahi girişimlere rağmen bu risk maalesef çok değişmemektedir. O yüzden ameliyat ile yerine indirilen testislerin hayat boyu kontrollerinin devam ettirilmesi son derece önemlidir.

HORMONAL TEDAVİYİ ÖNEMSİYORUZ

* Nasıl tanı konulur? Muayene ve görüntüleme yöntemleri neler?
İnmemiş testis tanısında en güvenilir yöntem tecrübeli bir uzmanın muayenesidir. Bu şekilde olguların yüzde 80’i kasık kanalı ya da farklı bir yerde ele gelir. Muayenede hiç bir şekilde ele gelmeyen olgularda ise testisin karın içinde kalmaolasılığı söz konusudur. Bu durumda ise hiç bir görüntüleme yöntemi (MR dahil) yeterli güvenilirliğe sahip olmayacağından, en uygun yaklaşım çok ince optik aletler ile girilerek (laparoskopi) karın içerisinin araştırılmasıdır. Bu yöntem ile testis bulunur ise aynı aşamadalaparoskopik olarak indirilmesi de mümkün olacaktır..

*Ne zaman ve nasıl tedavi edilmelidir? Tek tedavi cerrahi mi?
Testislerin doğum sonrası kendiliğinden inme olasılığı olduğu içinilk 6 ay müdahale etmeden beklemek gerekir. Ancak maksimum bekleme sınırı 1 yaştır (Bazı araştırmacılar 1.5 yaşa kadar da beklenebilir demektedir). Birinci yaşta testis hala inmemiş ise mutlaka cerrahi olarak indirilmelidir. Burada en önemli nokta, en başta da belirttiğim gibi, retraktil testisler için gereksiz cerrahi müdahaleden kaçınmaktır. Bu nedenle biz çok özel durumlar hariç, testisi indirmek amacı ile hormonal tedavi verilmesini önermiyoruz.

* O zaman gereken durumlarda tek tedavi ameliyat gibi görünüyor. Ameliyat ve sonrası nasıl seyreder biraz bilgi verebilir misiniz?
Cerrahi tedavi genel anestezi altında 1 saat kadar sürer. Anestezi öncesinde bebeğin 4 saat kadar aç kalması gerektiği için sabah erken saatlerde yapılması tercih edilir. Ameliyat sırasında yapılan uygun ağrı tedavisi ile, ameliyat sonrası oldukça rahat geçer. Çocuk aynı gün evine gönderilebilir. Tecrübeli ellerde başarı oranı çok yüksektir. Ameliyat sonrasında pansumana gerek olmaz. Çocuğun Ev içinde hareket etmesinde bir sakınca yoktur. Ameliyattan 5 gün sonra kontrole gelen hastanın yara bantı çıkarılır, artık banyo da yapabilir.Torbadaki şişlik ve sertlik birkaç hafta devam edebilir.

* Tedavi için geç kalmamak önemli mi?
Biz ameliyat için 1 en geç 1.5 yaşı öneriyoruz ama ergenlik dönemine kadar bize başvuran tüm inmemiş testisleri cerrahi olarak indiriyoruz. Ama ergenlikten sonra gelen ve testisi hala yukarıda olan hastalar için, yüksek kanser gelişme riski nedeni ile, maalesef tek çare o testisin alınması oluyor.
Yani tıptaki pek çok konuda olduğu gibi burada da en kritik nokta doktora başvurmakta geç kalınmaması. Bu nedenleyenidoğan döneminden başlayarak, okul çağı çocukları dahil olmak üzere, tüm erkek çocukların testisleri düzenli olarak kontrol edilmelive aileler ve eğiticiler bu konuda bilinçlendirilmelidir.

KISACA TARKAN SOYGÜR

1992 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Aynı yıl TUS snıvını kazanarak, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimine başladı. 1997’de üroloji uzmanı oldu. 2003 yılında üroloji doçenti, 2009’da da profesör kadrosuna yükseldi. Soygur, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cinsiyet Tespit Komisyonu üyeliği ve Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yurt Dışı Görevlendirme Komisyonu Üyeliği görevlerini yürütmektedir.

SİZ SORUN UZMANLAR YANITLASIN

Önümüzdeki hafta konumuz özellikle kadınları yakından ilgilendiren ve halk arasında çok merak edilenlen doğum kontrol papları olacak. Doğum kontrolü kadınların gebe kalmasını önlemek, gebelik olasılığını azaltmak ya da istedikleri zaman çocuk sahibi olmalarına imkân veren çeşitli yöntemlerin tümüne birden verilen addır. Doğum kontrol hapları ise bu yöntemlerin en etkilisi ve en çok kullanılanıdır. Bu konuyla ilgili konuğumuz TOBB ETÜ Hastanesi doktorlarından Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Simla Okumuşoğlu Karaca olacak. Konu ile ilgili merak ettiklerinizi hafta boyunca jineklinik@senolkalyoncu.com adresinden bana ulaştırabilirsiniz.