Deprem korkusu (seismophobia)

Sadece depremin etkilediği şehirlerde değil, ülkenin tamamında hakim olan yas süreci, artçı depremlerin devam etmesiyle tetikleniyor ve toplumun birçok kesimini etkileyen deprem korkusu giderek yaygınlaşıyor. İlerleyen deprem korkusu; travma sonrası stres bozukluğu ve akut stres bozukluğu gibi ciddi psikolojik rahatsızlıklara da yol açabiliyor.

* * *

Uzman Psikolog Rojin Tasmimi, deprem korkusunun geçmesi ve normal hayata/günlük rutinlere dönülmesi için öncelikle bazı önemli noktalara dikkat çekiyor. İşte merak ettiğim sorular ve Rojin Tasmimi’nin verdiği yanıtlar:
* Deprem korkusu (seismophobia) belirtileri nelerdir?
Deprem korkusu, doğrudan depremi yaşayanlar ve uzaktan şahit olanlarda da aynı şekilde ortaya çıkabilmektedir. Deprem korkusunun birtakım hem fizyolojik hem psikolojik etkileri vardır.

FİZYOLOJİK ETKİLER

• Yorgunluk
• Bulantı
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Hafıza bulanıklığı
• Dikkat sorunları
Direkt depremi yaşayanlarda bunlar daha sık görülmektedir. Depremi direkt yaşamayıp şahit olanlarda ise bu sorunlar daha hafif derecede görülmektedir.

PSİKOLOJİK ETKİLER

• Uyku problemleri
• Korku hali
• Kaygı düzeyinin yükselmesi
• Tedirginlik

* Deprem korkusu tanısı nasıl konulur?

Öncelikle depremi yaşayan kişi, ruh sağlığı konusunda uzman kişiler tarafından dinlenir ve ayrıntılı şekilde değerlendirilir. Deprem fobisi yani deprem korkusunun tanısı kişideki bazı belirtilere bakılarak konulmaktadır. İlerleyen ve tedavi edilmeyen deprem korkusu, travma sonrası stres bozukluğu ve akut stres bozukluğu gibi ciddi psikolojik rahatsızlıklara sebep olabilmektedir. Depremi doğrudan yaşayanlar için direkt olarak psikolojik destek almak gerekir. Depremi yaşamasa da şahit olduğu görüntüler nedeniyle etkisinden çıkamayarak günlük hayatını olumsuz derecede etkileyecek düzeye gelen korkular yaşayan kişilerin de psikolojik destek için başvurmaları önem taşımaktadır. Uzmanlar terapiler esnasında gerekli donelere sahip olarak kişileri en uygun şekilde yönlendireceklerdir.

* Depremden korkan herkese “deprem korkusu var” denilir mi?

Depremden korkan herkese “deprem korkusu var” denilmesi uygun değildir. Deprem korkusu kişide psikolojik belirtilerin yanı sıra fizyolojik problemlere de yol açabileceği için uzman psikolog ya da psikiyatri uzmanları bu kriterleri de değerlendirerek tanı koymaktadır. Deprem kişiler üzerinde hem fiziksel hem de psikolojik etki yaratan travmatik bir olaydır. Doğanın akışı gereği yaşanan bu durumlar insanoğlunun canlılığını ve fiziksel bütünlüğünü etkileyen bir deneyime dönüştüğünde travmatik yaşam deneyimleri ortaya çıkar. Ve bu travmatik yaşam deneyimleri; depremin yıkıcılığını ve canlıların üzerindeki tahribatını görüyor olmak ve yani canlılığın tehdit altında olması geride kalanlar için ve olayı yaşayanlar için bir kalıcı bir korku haline gelebilmektedir. Unutulmaması gereken nokta ise deprem korkusunu herkesin yaşayabilecek olmasıdır. Ancak bu korkunun kişinin yaşamını önemli oranda etkilemesi ve uyku düzeninin bozulması halinde deprem fobisinden bahsetmek uygun olacaktır.

* Deprem korkusu ile başa çıkmak için yapılabilecek şeyler nelerdir?

Deprem korkusu olan kişi öncelikle kendisini başka aktivitelere yönlendirmeye ve zihnini deprem konusundan uzak tutmaya çalışmalıdır. Mümkün olduğunca günlük yaşantınıza aktif şekilde devam etmeye ve rutininizi sürdürmeye çalışmak en doğru karar olacaktır. Bunun yanında kişinin uzman gözetiminde alacağı psikoterapi ve ilaç tedavisine ihtiyaç duyulabilir.
O an pek içinizden gelmese bile kendinizi oyalayıp, zihninizi meşgul etmek için birçok farklı aktiviteye vakit ayırabilirsiniz. Aynı zamanda deprem konusuyla ilgili hissettiklerinizi, korkularınızı ve endişelerinizi etrafınızdaki insanlarla paylaşmak da size iyi gelecektir. Diğer insanlarla deprem korkunuz üzerinde diyalog kurdukça sorununuza olan bakış açınız değişebilir ve kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz. Hazır hissettiğiniz zaman konuşmak, süreci daha kolaylaştıracaktır. İleri derecede deprem fobisi yaşayan kişilerde uyku bozuklukları da görülmektedir. Bu uyku bozukluklarıyla başa çıkmak için gün içinde egzersiz ve meditasyon gibi aktivitelere yönelebilirsiniz. Bu aktiviteler vücuttaki stres seviyesini de düşüreceğinden, genel olarak yaşam kaliteniz artacak ve kaygılarınız azalacaktır. Aynı zamanda vücudunuz da spor sayesinde daha rahat ve yorgun olacağından uykuya dalmanız da kolaylaşacaktır. Diğer yandan beslenme düzeninin sağlıklı gıdalardan oluşması çok önemlidir. Sağlıklı besinler tükettiğiniz ve alkol sigara gibi bağımlılık yapan maddelerden uzak durduğunuz sürece iç huzurunuz artacaktır. Böylelikle hissettiğiniz kaygı ve olumsuz düşünceler azalacaktır. Önemli olan, kontrol edemediklerimize değil, kontrol edebileceğimiz davranışlar üzerine odaklanmaktır. Yani, kendinize çeşitli ilk yardım malzemelerinden ve acil ihtiyaçlardan oluşan bir deprem çantası hazırlayın. Deprem olduğu esnada ne yapabileceğinize dair çeşitli bilgilendirme metinlerini okuyun. Ailenizi ve sevdiklerinizi de öğrendiğiniz bu bilgiler ışığında bilgilendirin. Böylelikle hem kendinizin hem de sevdiklerinizin can güvenliklerinden emin olursunuz ve duyduğunuz endişe hisleri azalır. Sürekli avizeye bakmak, tüm deprem haberlerini takip etmek size fayda sağlamayacaktır.