Çocuk cerrahi özel yaklaşım gerektirir

Sevgili okurlar, bu hafta konumuz, diğer cerrahi dallara göre daha yeni bir alan olmasına karşın son yıllarda çok önemli ilerlemeler kaydedilen “Çocuk Cerrahisi”.
Çocuklar, hiçbir zaman erişkinlerin küçültülmüş bir hali değildir. Çocukluk çağında görülen hastalıklar, dönemlere göre farklı özellikler göstermektedir. Bu hastalıkların tanı ve tedavisi çocuğun gelişimi, fizyolojisi ve psikolojisi göz önüne alınarak yapılmalıdır. Bilindiği gibi sadece çocukların cerrahi hastalıklarının teşhis ve tedavisi için eğitim almış tıp doktoruna “çocuk cerrahisi uzmanı” yani “pediatrik cerrah” denir. Çocuk cerrahları, çocukların ürolojik, genital, sindirim sistemi, solunum sistemi hastalıklarının cerrahi tedavileri ile uğraşırlar. Cerrahi yaklaşım gerektiren hastalıklar, Çocuk Cerrahları tarafından değerlendirilmeli ve gerçekleştirilmelidir.

MERAK EDİLEN SORULAR

Anne karnından başlayıp ergenlik döneminin sonuna kadar çocuklarda ortaya çıkan sorunların cerrahi tedavileri ile uğraşan çocuk cerrahisinde, ameliyatların en sık yapıldığı bölge kasık bölgesidir. İşte ben de bu hafta konuğum Özel TOBB ETÜ Hastanesi Çocuk Cerrahisi Bölüm Başkanı, Çocuk Cerrahisi ve Çocuk Ürolojisi Uzmanı Prof. Dr. Haluk Öztürk’e, “Çocuk Cerrahisi Nedir, Çocuk Cerrahisi operasyonları için bir zamanlama kuralı var mıdır, çocuklarda en sık görülen kasık bölgesi sorunları nelerdir” gibi gözbebeğimiz çocuklarımız ile ilgili tüm merak edilenleri sordum, o da cevapladı.

Hocam, Çocuk Cerrahisi Nedir?
Çocuk Cerrahisi yani pediatrik cerrahi, “çocuk yaş grubuna uygulanan ürolojik cerrahi, genel cerrahi, jinekolojik cerrahi ve göğüs cerrahi girişimleri” olarak tanımlanabilir.

Peki diğer cerrahi dallara göre göreceli olarak daha yeni bir alan olan Çocuk Cerrahisi’nin önemi nedir?
Burada özellikle belirtmem gereken önemli farklar var. Pediatrik cerrahi, genel cerrahinin bir dalı veya erişkin cerrahisinin minyatürize edilmiş bir şekli değildir. Çocukların yaşa bağlı olarak belirgin fiziksel ve psikolojik farklılıkları nedeniyle özel bir biçimde düşünülmesi gerekir. Çocukların cerrahi uygulamasında da en iyi sonuçlar, yine çocukların tedavisinde uzmanlaşmış doktor ve hemşire ekipleriyle ve özellikle bu amaçla düzenlenmiş kurumlarda elde edilebilir.

Çocuk Cerrahisi operasyonları için bir zamanlama kuralı var mıdır?
Elbette ki vardır. Genel olarak, acil olmayan vakalarda çocuk cerrahisi operasyonu için en uygun zaman belirli sebeplere bağlıdır. Bunlar; hastalık veya anomalinin hastaya getirdiği risk, ameliyatın hastaya getirdiği risk, ameliyatın cerrahi teknik yönü, kendiliğinden iyileşme ihtimali, psikolojik önemler gibi sebeplerdir.

Çocuk cerrahisinde yenidoğan döneminden erişkinliğe kadar olan bu süreçte en sık kasık bölgesi (İnguinal Kanal) sorunlarını duyuyoruz. Bu bölgede en sık görülen problemlerden bahseder misiniz?
Tabii, o zaman “İnmemiş Testis” ile başlayalım. Bu rahatsızlık erkek çocuklarında doğum sonrasında testislerin torbada (skrotumda) olmaması halidir. Erken doğan bebeklerde yüzde 30, zamanında doğanlarda yüzde 3,2 oranında rastlanır. Ancak 1 yaşta aynı olgular değerlendirildiğinde erken doğan bebeklerde yüzde 5,4’e, zamanında doğanlarda ise bu oranın yüzde 0,5’e düştüğü görülür. Testis muayene sırasında “torba” içinde ele gelmez.

Ameliyat gerektirebilen diğer bir rahatsızlık da “utangaç testis”… Hareketli–Utangaç (Retraktil) Testiste normalde torbanın içinde yer alan, fakat soğuk gibi durumlarda yukarı kaçan testis durumu vardır ve bu rahatsızlıkta yakın takip önemlidir. Ailenin banyoda, uyurken testisi kontrol etmesi, testisin gün içinde zamanın çoğunu nerede geçirdiğini belirlemesi önemlidir. Uzman hekimin, 3’er aylık aralıklarla muayenesi ile testislerin büyüklüğü ve yerleşimini takip etmesi gerekir. Eğer 1.5 - 2 yaşa kadar testis torbada durmuyorsa, diğer normal testise göre boyutunda küçülme oluyorsa ameliyatla testis torbaya indirilmelidir. İnmemiş testiste veya çoğunlukla kasık kanalında yerleşik olan testis durumunda, bebek 1 yaşına geldiğinde ameliyatla testisi torbaya indirme operasyonu gerekir.

Peki herhangi bir sebeple ameliyat geciktirilirse ne olur?
Sperm sayısı ve fonksiyonlarında azalma, kasık fıtığı, testisin kendi etrafında dönmesi (torsiyon), travma ve testisin torbada olmamasına bağlı psikolojik etkilenme gibi komplikasyonlar görülebilir. Ayrıca bir önemli risk de kanserleşme riskidir, testis operasyonla yerine indirildiğinde, kanserleşme riski tamamen kaybolmaz, fakat tabii ki takibi daha kolay yapılır.

Çocuklarda çok sık rastlanan kasık fıtığından da biraz bahseder misiniz?
Kasık Fıtığı (İnguinal Herni) çocukların yüzde 1 ile yüzde 4,4’ünde bulunmaktadır. Erken doğan bebeklerde bu oran yüzde 30’a kadar yükselebilir. Hastaların çoğunluğu, ailenin farkettiği, ağlama, öksürme ve ıkınma ile belirginleşip sonra kaybolan kasık şişliği ile başvururlar. Bazen de ilk başvuru nedeni kasıkta kaybolmayan kitle, safralı kusma, kakasını yapamama olabilir. Çocukta bu tanı kasıkta şişliğin saptanması ile konur. Hastayı ağlarken, öksürürken, ıkınırken incelemek şişliği belirgin hale getirir, tanıya yardımcı olabilir. Kasık kanalı üzerine işaret parmağın dik olarak koyulup sağa sola hareket ettirilmesi ile fıtık (herni) kesesinin karşılıklı yüzlerinin sürtünmesi hissedilebilir. “Silk glove sign” denen bu belirti öyküsü, tipik olan ancak incelemede şişlik saptanamayan hastalarda tanıya yardımcı olabilir.

Peki çocuklarda kasık fıtığı yetişkinlerden farklı mıdır? Aciliyeti ve tedavisi nedir?
Evet, çocuklardaki kasık fıtığı hem oluşumu hem de tedavi yöntemi açısından yetişkinlerden farklılık gösterir. Çocuklardaki fıtığın en önemli özelliği, fıtıktaki şişliğin kolaylıkla karın içine itilemediğinde (inkarserasyon), itilemeyen organda ve erkeklerde o taraftaki testiste süratle kan dolaşım bozukluğunun gelişmesidir. Hemen fıtıktaki şişlik karın içine itilmelidir. İtilemiyorsa acil ameliyat gereklidir. Bu nedenle karın içine itilemeyen kasık fıtığı acil bir durumdur. Ancak maalesef bu durumda yine komplikasyon oranı artar, dolayısıyla kasık fıtığı tespit edildiğinde en kısa zamanda ameliyat edilmelidir.
Bir de yeri gelmişken bahsedilmesi gereken bir konu; karın içine itilemeyen fıtıktan ayırt edilmesi gereken durumlardır. Bunlar, testisin kendi etrafında dönmesi (testis torsiyonu), kordon kisti ile inguinal veya femoral (bacak kısmına giden damarların geçtigi iç kasık bölgesi) lenf bezi iltihaplı büyümeleridir.

Son olarak okuyucularımızın da sorduğu, bebeklerde sık görülen Hidrosel’den bahsedelim. Halk arasında su fıtığı da olarak bilinen ve cerrahi tedavi gerektiren bu hidrosel nedir?
Testislerin etrafında su birikmesi demek olan Hidrosel, testisi de içine alan torbada şişlik şeklindedir. Testisin torbaya inişi sırasında beraberinde sürüklediği karın zarının üst kısmındaki açıklık derecesine bağlı olarak büyüklüğü azalabilir veya artabilir. Bu şişliğin kasık kanalının dış kısmında boynu daralır ve kasık kanalında devam etmez. Hassas değildir. Ayrıca bir taraftan ışık tutulunca diğer taraftan ışığın gölgesiz gözükmesi (transilluminasyon) önemli bir bulgudur. Hidroselli çocukların çoğunda torbaya uzanan karın zarı tam kapanmayıp, kasık fıtığı potansiyeli olduğu unutulmamalıdır. 18 aya kadar devam eden, testislerin etrafında su birikmesi (hidroselde) durumunda da cerrahi tedavi gereklidir. Bu nedenle ailelere kasık fıtığı ile karın içine itilemeyen kasık fıtğının belirti ve bulguları anlatılmalıdır. Hastalar kontrole çağırılmalı, fıtık saptandığında beklenmeden cerrahi tedavisi yapılmalıdır.

SİZ SORUN, UZMANLAR YANITLASIN

Önümüzdeki hafta konumuz “estetik burun cerrahisi” yani “Rinoplasti”. Burun iskeleti ile yumuşak dokularının yeniden şekillenerek yüze göre uyumlu ve orantılı bir hale getirilmesi ameliyatı olan rinoplasti, en sık yapılan cerrahi uygulamalardan biridir. Burun estetiği ameliyatına neden ihtiyaç duyulur, bu ameliyat en erken hangi yaşta yapılabilir, özellikle tercih edilen bir mevsim var mıdır, ameliyat sonrasında iş gücü kaybı yaşanır mı gibi rinoplasti ile ilgili tüm merak edilenleri ONEP Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Kliniği doktorlarından plastik cerrah Op. Dr. Hıfzı Velidedeoğlu’na soracağım. Sizler de sorularınızı jineklinik@senolkalyoncu.com adresinden bana ulaştırabilirsiniz.