Hukukun ÜstünlüÄŸünde Dünyada Neredeyiz?

World Justıce Project (Dünya Adalet Projesi)tarafından her yıl açıklanan Rule of Law Index ülkelerin hukuk sistemlerini değerlendiren yegane ölçek. Bu sene 102 ülkenin adalet sistemi detaylı ve titiz bir çalışma ile ölçülmüş. Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da toplam 100 bin hanede ve 2400 uzmanla görüşülmüş Projenin sponsorları arasında Apple, Google, Microsoft gibi dev şirketler de var Gates Vakfı ve Avrupa Birliği gibi kuruluşlar da var. Projeye ayrıca Türkiye Barolar Birliği dahil pek çok ülkenin barolar birliği de destek veriyor.

Türliye Hukuk Sistemi Dünyanın Neresinde?

Hukukun üstünlüğü bakımından dünyada en ileri ülkeler Danimarka, Norveç, İsveç, ve Finlandiya geçen yıl olduğu gibi ilk sıraları paylaşıyor. Sıngapur 9. sırada yer alırken Güney Kore 11. sırada yer alıyor.

Türkiye hukuk sistemi 102 ülke arasında 80. Sırada!
Geçtiğimiz yıl yapılan ölçümde 99 ülke arasında 59. sırada yer alıyorduk ancak son bir yıl içinde olan gelişmeler endekste tam 21 sıra gerilemeye neden olmuş. Bir fikir vermesi açısından söyleyeyim. Yunanistan 33., Rusya 75 ve Mısır 86. sırada yer alıyor.

Hem bölgede hem de bizim gelir grubumuz ülkeler arasında en sonlardayız!

Türkiye’yi gelişmiş demokrasilerle kıyaslamak doğru olmayabilir. Ama gelin görün ki bizim hukuk sistemim bölgemizdeki 13 ülke içinde 12. sırada yer alıyor. Bölgesel değil gelir üzerinden bakınca da durum değişmiyor. Türkiye kendi gelir grubundaki 31 ülke arasında hukuk sistemi itibariyle 29. sırada, yani sondan 2. sırada yer alıyor!

Temel Sorun Temel Haklar Sorunu!

Hukukun Üstünlüğü Endeksi her bir ülkenin adalet sistemini 8 alt faktörde incelemiş. Bu alt faktörlere baktığımızda Türkiye’nin en kötü notu aldığı kategori ‘temel haklar’ kategorisi. Temel haklarda 102 ülke arasında sondan 6. sıradayız! Devlet gücünün denetimi noktasında da durum aynı, 102 ülke arasında sondan 7. sıradayız. Tüm kategoriler içinde görece en iyi olduğumuz alan ise ‘yasal müeyyidelerin uygulanması’ ki burada da 46. sıradayız.

Hukuk üstünlüğünden bana ne?

Türkiye’de hukuk soyut bir kavram olarak ele alınıyor. Adalet denince genelde başı kanunlarla derde girenler aklımıza gelir. Oysa hukukun üstünlüğü bir toplumu ayakta tutan kurallar manzumesi demek. Detaylarını başka bir yazımda aktardığım aşağıdaki grafiğin de gösterdiği gibi bir ülkede hukukun üstünlüğü arttıkça, o ülkede kişi başı milli gelir ciddi bir şekilde artıyor. Tersi de geçerli. Hukukun üstünlüğü zedelenince herkes kaybediyor.

Kalkınmanın temeli adil rekabet!

Yeni ekonomide rekabet ancak adil ve yasalarla garanti altına alındığı zaman ekonomik büyümeyi getiriyor. Yasal güvence altında, adil rekabet koşulları olduğu zaman insanlar daha özgür düşünebiliyor. Nitekim dış sermaye de hukukun işlediği ülkelere uzun vadeli yatırımlarını yapıyor. Yani hukukun üstünlüğü ihdas edilmeden refah seviyesini artırmak artık bu yeni dünya ekonomisinde mümkün değil.

https://twitter.com/SelcukRSirin

Figür 1: Hukukun Üstünlüğü ve Kişi Başına Düşen Milli Gelir