CHP ve MHP büyük bir fırsat kaçırdı!
Adaylar belirlendi! Kasım seçimlerine dair bir belirsizlik daha ortadan kalktı. Bir durum değerlendirmesi yapma vakti.
Son ölçümler koalisyon diyor!
Önce adaylar belirlenmeden önceki son duruma bakalım. Aşağıda siyasete verisel analiz sunan iki genç arkadaşın kurduğu Radar Politika’nın Twitter’da paylaştığı son verilerin özeti var. Tüm ölçümlerde meclise 4 parti giriyor. Gördüğünüz gibi AK Parti oyları 38.2 ile 44.56 arasında değişiyor. Burada araştırma şirketlerinin geçmiş seçim karnesine bakarak bir ayrıma girmeden şunu söyleyeyim: Hangi sonucu alırsanız alın 1 Kasım sonucu koalisyon olacaktır. Tabii bunlar adaylar belirlenmeden önceki durum.
Partiler ödevlerine iyi çalışmış mı?
1 Kasım seçimleri bir anlamda partilere yeni bir fırsat verdi. 7 Haziran’da yapamadığınızı şimdi yapın demek bu. 7 Haziran’da oy kaybeden iki parti vardı: AK Parti ve CHP! O seçimin tek kazananı ise HDP idi. O halde listeleri en fazla değiştirmesi gereken partiler: AK Parti ve CHP, en az aday değiştirmesi gereken parti ise HDP. MHP için 1 Kasım daha farklı bir olanak demek; 7 Haziran sonrası değişen konjonktüre uygun yeni bir liste sunma fırsatı demek.
AK Parti dersine en iyi çalışan parti!
7 Haziran seçimlerindeki adayların yüzde 43’ü 1 Kasım listesinde yok. Aday gösterilmeyenler içinde adı AKP ile özdeşleşmiş pek çok popüler vekil de var. AK Parti en fazla oy kaybettiği illerde en büyük değişikliği yaparak seçime gidiyor. Gündeydoğu illerindeki listelerin tamamına yakını yenilenmiş durumda. Afyon gibi oy kaybedilen kritik illerde de büyük değişiklik var. Özetle, AK Parti 7 Haziran yenilgisini kabul edip adaylarını önemli ölçüde yenilemiş bir parti olarak giriyor 1 Kasım seçimine!
CHP aynı tas aynı hamam!
CHP 1 Kasım seçimine sadece 1 vekilin yerini değiştirerek giriyor (aday olmayan diğer iki vekil zaten istifa etmişti!). Tunceli ve Ardahan gibi ciddi oranda oy kaybedilen iki il dışında listelerde kayda değer bir değişikliği yok. Daha evvel yazdığım üzere CHP 7 Haziran seçimlerine yeni bir söylemle girmiş ancak bu söylemi eski yüzlerle topluma sunduğu için söylem üstünlüğünü oy üstünlüğüne dönüştürememişti. 1 Kasım seçimi bu eksikliği gidermek için partiye bir fırsat daha verdi ancak bu fırsat kullanılmamış görünüyor. AK Parti’nin radikal değişiklikleri yanında CHP risk almadan yoluna devam ediyor.
Adayların etkisi sınırlı!
Türkiye’de seçmenler önce ideoloji ve lidere, sonra da parti projelerine bakarak oy veriyor. Adayların oy verme davranışı üzerindeki etkisi bu faktörlerden sonra geliyor. Bunun iki istisnası var: Küçük seçim bölgeleri ve A Takımı rüzgârı. Küçük seçim bölgelerinde partiler belirli isim ve varsa aşiretlerden aday göstererek oylarını yer yer artırabiliyor; ancak bunun etkisi de giderek azalıyor. Asıl aday etkisini gördüğümüz yer belirli sayıda stratejik olarak seçilmiş adayın parti algısını değiştirecek neticeler doğurması.
CHP ve MHP büyük bir fırsat kaçırdı!
İktidara aday partiler sadece söylemle değil kadro ile de iktidarı yürütebileceklerine seçmeni ikna etmek zorunda. Geçmişte Özal, Çiller ve AK Parti iktidara yeni bir A Takımı kurarak geldiler. 1 Kasım seçimlerine giderken hem CHP hem de MHP için bu fırsat vardı ama iki parti de bu riski almadı. Onlar bu riski almayınca da AK Parti’ye iktidara aday olma noktasında ciddi bir rakip çıkmamış oldu.
Adaylar listelerinde kadının adı yine yok!
Son olarak listelere bakınca ülkem için beni en çok kaygılandıran bir noktanın da altını çizmek isterim. Kadın cinayetlerinden kadının işgücüne katılıma kadar pek çok alanda durumumuz içler acısı. İşte bu noktada siyasetin topluma öncülük yapması gerek. Ancak maalesef aday listeleri bu anlamda tam bir düşkırıklığı. Hatta Türkiye’nin en büyük partisi bırakın kadın temsiliyetini arttırmayı, kadın adayların sayısını ciddi oranda azalltmış durumda. HDP bu anlamda takdire şayan tek parti olmaya devam ediyor: Adaylarının yüzde 42’si kadınlardan oluşuyor. Bu oran AK Parti’de sadece yüzde 12.5!
Seçim sathına bayram tatilinden sonra girilecek. O noktadan sonra da aday etkisinin yerini konjonktür yani seçime hangi atmosferde girildiği sorusu alacak.
