Sürpriz ceza can yakıyor

ÖNCELİKLE son yıllarda yapılan köprü, tünel, kavşaklar ve yeni yollar ile hem kazaların azaldığını, hem de birçok yere daha kısa sürede ulaşabildiğimizin altını çizelim. Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan ile yakın zamanda yaptığımız görüşmede öğrendiğimiz üzere özellikle 2019 yılında pek çok yeni yol, güzergah devreye alınacak, ulaşım ve trafik daha da rahatlayacak. Yeni yapılan yol köprü ve tünellerin bir bölümü özel sektör tarafından işletiliyor. Bu işletmeler kamu tarafından belirlenen tarifeler üzerinden geçiş ücreti alıyorlar. Ayrıca geçiş ihlali adı verilen yani bir şekilde para ödemeden geçiş durumlarında da yine kamu tarafından belirlenen yasal cezaları uyguluyorlar. Ancak bu geçiş ihlalindeki kuralların özellikle de bilgilendirme hakkının daha ciddi ele alınması gerekiyor çünkü bu konuda çok şikayet var.

YIĞILMALARI BİTİRDİ

Bu hafta Vatandaşın Ekonomisi’nde bana çok sayıda okurumun ulaştırdığı bu sorunu paylaşmak istiyorum. Umarım bu konuda da bir an önce gereken tedbir alınır ve sıkıntı giderilir. Ulaştırma Bakanlığı’nın paralı geçişler için kurduğu gişeleri tamamen ortadan kaldıran serbest geçiş sistemi bir noktaya yığılmaları  büyük ölçüde bitirdi. Ancak önemli bir sorun var ki vatandaştan zaman zaman haksız yere fazla para tahsil edilmesine neden oluyor. Yol işletmesi-banka-vatandaş üçgeninde yaşanan OGS ve HGS sistemine yönelik okuma/okumama, bakiye var/yok, bilgilendirme/bilgilendirmeme sıkıntısı için acilen bir şeyler yapılmalı? Niye mi gelin anlatmaya çalışayım.

BU İŞTE BİR TERSLİK VAR

6001 sayılı kanunun 30. maddesine göre Karayolları Genel Müdürlüğü ve özel sektörün işlettiği otoyol, köprü ve tüneller için belirlenen geçiş ücretlerini ödemeden geçiş yaptığı tespit edilen araç sahiplerine geçiş ücretinin 10 katı tutarında idarî para cezası veriliyor. Ceza, işletmeyi kim yapıyorsa ona ödeniyor. Eğer yol, köprü veya tüneli özel sektör işletiyorsa tahsil ettiği cezanın yüzde 60’ını Hazine payı olarak devlete veriyor. Ceza bu kadar yüksek olduğu için sistemin de vatandaşın kafasında en küçük bir soru işareti oluşmadan işlemesi gerekiyor. Ancak gelen şikayetlerden anlaşılan mevcut durumda bazı eksiklikler var.

Bana en son ulaşan okur mektubuna göre bir vatandaşımız 5 Kasım 2017’de Yavuz Sultan Selim Çamlık S7A gişesinden geçiyor. Bu gişenin öncesinde ve sonrasında farklı gişelerden de geçişi var.

19 Şubat’ta yani 5 Kasım’daki yazımıza konu geçişten tam 3.5 ay sonra bir telefon alıyor. Hukuk bürosu yetkilisi Yavuz Sultan Selim Çamlık S7A gişesinden geçiş ihlali yaptığını söyleyip okurumun acil olarak ödeme yapmasını istiyor. Okurum Yavuz Sultan Selim ve çevre yollarının işletmecisi İCA’nın internet sitesine giriyor, ihlalli geçiş sorgulaması yapıyor. 5 Kasım’da ödemesi gereken 2.85 TL 10 günlük yasal süreçte ödenmediği için 10 kat ücret ile cezalandırılmış. Yani cezası olmuş 28.5 TL. Üzerine bir de 2,85 TL’lik geçiş ücreti eklenince olmuş size 31.35 TL. “Kasım ayında bütün geçişlerim tahsil edilmişken bir kerelik geçişim nasıl cezalandırılır” diyen okurum mu haklı yoksa otoyolun işletmecisi şirket mi? Sadece Yavuz Sultan Selim geçişlerinde değil başka noktalarda da benzer sıkıntılar yaşandığına göre bu işte bir terslik yok mu?

PARA VAR TAHSİLAT YOK

HGS ve OGS’nizi bir bankadan satın aldıysanız bu geçiş sistemini kredi kartı sistemi gibi düşünebilirsiniz. Geçişler sırasında sistem etiketinizi okuyor, ücreti bankadaki OGS, HGS hesabınızdan tahsil ediyor. Karayolları yetkililerinden aldığım bilgiye göre gişelerde etiket okumama gibi bir sorun yok. Olursa zaten anında tespit yapılıp sorun çözülüyor. Okurumuzun hesabında para olmasına rağmen zamanında tahsilat yapılamaması zaman zaman görülen bağlantı sıkıntısından ya da anlık sistem gelip gitmelerinden kaynaklanmış olabilir. Başınıza gelmiştir. Kredi kartınızı verirsiniz, ilk seferinde bağlantı sıkıntısı olur tahsilat yapılamaz. Ama ikinci deneme başarılı olur. Özetle OGS veya HGS hesabında para olmasına rağmen tahsilat yapılamamasının bir açıklaması olmalı. Yani ortada hemen işletmecileri suçlayacağımız, ‘fazla para almak için yapıyorlar bunu’ diyeceğimiz bir durum olmadığını düşünüyorum.

15 GÜNE 10 KAT CEZA OLUR MU?

BİR cezanın yüksek olmasının caydırıcı amaç taşıması çok normal. Ücretli otoyol ve köprü geçişlerindeki ihlallerin 10 kat ceza ile ücretlendirilmesinin de bu işten vatandaşı caydırmak olduğu çok belli. Ancak bunun için belirlenen ‘15 gün içinde’ ibaresinin çok büyük haksızlık olduğunu da belirtmem gerekiyor. Mevcut sistemde bir kullanıcının eğer her gün işletmecilerin web sitesine girmiyorsa ihlalli geçişden haberdar olması mümkün değil. Aslında cep telefonu mesajı ile bilgilendirilebilirler ama bunun için yeterli duyuru da yapılmamış. Vatandaşların büyük bölümü ‘haberdar olsam öderdim’ dediğine göre bu konu da çalışma yapılması gerekiyor. Hem yeterince bilgilendirmeyip hem de 15 gün gibi kısa bir süre içinde geçiş ücretinin üzerine bir de 10 kat ceza almak haksızlık değil mi?

SORUN NASIL GİDERİLİR?

NE kadar mükemmel olursa olsun teknolojilerin zaman zaman kesintiye uğrayabilecek, hata yapabilecek uygulamaların bir bütünü olduğu gerçeği var. Bu durumda yol geçişlerindeki sorunun temelinde bence bilgilendirmeme sorunu yatıyor. Bakın eskiden tahsilat sorunu olursa veya bakiyemiz yetersizse HGS ve OGS geçişlerindeki elektronik panolardan mesaj alırdık. Serbest geçiş sistemlerinin nerede kurulu olduğunu bile fark edemiyoruz. HGS etiketlerinden sesli mesaj da alınamıyor. Hesap müsaitse buna rağmen tahsilat yapılamıyorsa uyarı sistemi acil gözden geçirilmeli. İşletmeci 3.5 ay sonra telefonla okuruma ulaşabildiğine göre demek ki iletişim bilgilerine de sahip. Geçiş ihlali yaptığı anda neden uyarı alamıyor?

CEPTEN UYARI VAR!

DÜŞÜNÜN bir aylık Avrupa rotasına doğru yola çıkan bir kamyon şoförü bilmeden bir geçiş ihlali yaşıyor. Eğer işletmecinin web sitesine girmediyse 15 gün içinde bunu sorgulayıp bilme şansı yok. İşletmeler cep telefonu mesajı ile 6. ve 11. günde bilgilendirme yapıyor. Ancak bunun için yine internet sitesi üzerinden form doldurmanız gerekiyor. Bana ulaşan şikayetlerden vatandaşın bu durumun farkında olmadığı anlaşılıyor.

ANAYASA MAHKEMESİ CEZAYI UYGUN BULDU

ANAYASA Mahkemesi şubat ayı sonunda verdiği karar ile köprü ve otoyollardan kaçak geçişte özel sektör tarafından alınan cezayı uygun bularak yapılan itirazı reddetti. Anayasa Mahkemesi’nin kararı ile köprü ve otoyollardan geçişlerde ücret ödemeyenlerden geçiş ücretinin 10 katı kadar ceza alınmasına yönelik uygulama devam edecek.

Konuyla ilgili bir şirket  Bakırköy 6. Asliye Ticaret Mahkemesi’ne başvuruda bulundu. Başvuru sonrası mahkeme itiraz konusu kuralların Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına vararak yürütmenin durdurulmasını istedi.

Mahkeme başvuru sonrasında 6001 sayılı Kanun’un 30. maddesinde yer alan 3 fıkranın da iptalini talep etmişti. İptali istenen maddelerde özetle kaçak geçişte uygulanacak 10 katı tutarındaki ceza,
kaçak geçiş yapan aracın trafik kuruluşuna bildirilmesi ve ödemesiz geçiş yaptıktan sonra 15 gün içinde ücretin ödenmesi halinde kesilecek ceza miktarını içeren hükümler yer alıyor.