Abonelikler evde başlasın evde bitsin!

‘Evde kal’ çağrılarının yapıldığı, neredeyse 3 ayı aşan bir sürecin ardından hayatın normalleşmeye başladığı yeni bir dönemden geçiyoruz. Hemen belirtmem gerekir ki evden çalışma, uzaktan eğitim gibi kritik süreçleri başarıyla atlattık. Bunu hem yıllardır kesintisiz süren, son teknolojiyi yakalayan yatırımların hem de dijitalleşmenin sayesinde başardık. Hepsinden önemlisi devletin altyapısının evden çalışmaya ve uzaktan eğitime hazır olmasının da ne kadar önemli olduğunu anladık.




Bir taraftan normalleşme çabaları sürerken bir taraftan da uyarılar devam ediyor. Ne yazık ki virüs tehlikesi geçmedi. Önümüzdeki dönemde yeni ataklar olabileceği gibi yeni virüslerin de bir gün kapımızı çalabileceği olasılığı maalesef tepemizde asılı duruyor. O halde pandemi sürecindeki başarılı tecrübemizden yola çıkarak bazı küçük aksaklıkları da gidermenin tam sırası. Bu tespitten yola çıkarak vatandaştan bana ulaşan elektronik postaların ışığında önemli sektörleri mercek altına almaya çalışacağım. Bu haftanın sektörü telekom.

YASAL DÜZENLEME

Telekom şirketleri ve altyapısı pandemi sürecinde önemli bir sınavdan geçti. Tam anlamıyla bir başarı sağlandı. Sabit hat taleplerinin katlandığı, özellikle evden internet bağlantı kapasitelerinin uçtuğu bir süreç yaşadık. Lokasyon bazında yaşanan aksaklıklar haricinde önemli bir sorun yaşamadık. Hem evden çalışma hem de uzaktan eğitim başarıyla yürütüldü. Ancak hem sokağa çıkamayan 65 yaş üstü vatandaşlarımızı düşünerek hem de teması daha da minimize etmek için birkaç yasal düzenleme yapılmasında fayda var. Bana gelen okur taleplerini sektör temsilcileriyle de paylaştım. Gelin mevcut durum ne, daha fazla dijitalleşme için neler yapılabilir birlikte inceleyelim.

MEVCUT DURUM
BASILI SÖZLEŞMEYE ISLAK İMZA ŞART

* İnsan hayatını her alanda kolaylaştıran cep telefonu, tablet ve bilgisayar gibi teknolojik cihazların kullanımı ve buna paralel olarak hızla artan internet kullanımıyla günlük hayatımıza giren dijitalleşme kavramı, vatandaşlarımızın tüketim ve hizmet tercih ve beklentilerini de hızla değiştiriyor ve dijitalleşme, ülkemizde de öncelikli bir konu olarak ele alınıyor.

* Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi’nin kurulması, vatandaşların önceden kamu nezdinde evraklı ve yazılı olarak gerçekleştirdikleri birçok işlemi artık e-Devlet ve UYAP sistemleri üzerinden elektronik ortamda gerçekleştirebiliyor olmaları kamu hizmetlerinde dijitalleşmeye verilen önemi gösteren adımlar.

4.3 MİLYON E-İMZA

* 2019 yılı itibariyle e-devlet üzerinden doğalgaz, su ve mobil hat aboneliklerinin vatandaşın hizmet sağlayan firmaların bayilerini ziyaret etmek zorunda kalmaksızın ve basılı evrak olmaksızın dijital ortamda yapılması mümkün. Ancak bu işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için e-Devlet şifresi ve diğer yöntemlerle e-Devlete giriş yapmak tek başına yeterli değil. Ayrıca vatandaşların ücretli elektronik veya mobil imza sahibi olmaları da gerekiyor. BTK’nın 2019 yılı 3. çeyrek pazar verilerine göre, ülkemizde toplam e-imza sayısı 4.3 milyon civarında.

* Hizmet sağlayıcıların kendi online işlem merkezleri üzerinden sundukları abonelik işlemlerinde de, esasen vatandaşın başvurusu alınıyor, ancak hizmet tesisi esnasında (su açma, doğalgaz açma, telefon hattı açma vb.) ayrıca ilgili aboneye basılı sözleşmeler imzalatılıyor.

FATURASI BÜYÜK

* Basit bir abonelik işleminin imzalı ve yazılı şekilde kağıt üzerinde yapılabilmesi için işletilen bu süreçler, vatandaşlarımız açısından zahmetli olduğu gibi servis sağlayıcı tüm kurum/firmalar tarafından önce sayfalarca abonelik sözleşmelerinin bastırılması, Türkiye çapındaki bayilere dağıtılması, bayilerde ya da kapıda imzalanan her bir sözleşmenin arşiv için tekrar postaya verilmesi, her bir evrak tarayıcılardan geçirildikten sonra dijital kopyalarının dijital arşivlerde, imzalı asıllarının ise fiziksel arşivlerde saklanması gerekiyor ve bunun için gerekli kâğıt, kargo ve arşivleme ve operasyonel maliyetlerin ülkemize toplam faturası yıllık yüz milyonlarca TL seviyesinde.

* Dünyaya ve Avrupa Birliği uygulamalarına bakıldığında da, temel hizmetlere yönelik abonelik için kağıt ve imza olmaksızın gelişen teknolojik imkanlar çerçevesinde vatandaşların sözleşme onaylarının görüntülü, sesli kayıtlar, tablete imza gibi sonradan ispat edilebilir ve güvenli diğer elektronik yöntemlerle alınmasına yönelik uygulamaların uzun yıllardan beri var olduğunu görüyoruz.

NE YAPILABİLİR
SÖZLEŞMELER DİJİTAL ORTAMA TAŞINABİLİR

Mevcut mevzuata göre ıslak imza gerektiren süreçler var. En önemli 4 tanesi: abonelik başlangıcı, numara taşıma, abonelik feshi ve fatura. Bu dördünün dijitalleşmesi, bunların kağıt üzerinde değil dijital olarak yapılması hayatı daha da kolaylaştırabilir. Bunun için de önümüzdeki dönemde 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nda değişiklikler gündeme alınabilir.

ABONELİK BAŞLANGICI

* İnternet, telefon ve benzeri hizmetlere temassız ve bulaş riski olmadan erişim ve abonelik imkânı tanınabilir.

* Abonelik sözleşmelerinin yazılı usul yanında, vatandaşların evlerinden çıkmadan uzaktan temassız bir şekilde başlatılmasına yönelik düzenlemeler hayata geçirilebilir.

* Hem gelişen teknolojik dünyanın ihtiyaçlarını hem de Türkiye’nin dijital dönüşüm stratejilerini karşılamak bakımından, abonelik sözleşmeleri, dijital mecralar üzerinden elektronik ortamda da yapılabilir.

* Böylece şirket yetkilileriyle vatandaşın yüz yüze gelme ihtiyacı ortadan kalkar abonelikler dijital ortamda başlayıp dijital ortamda sonlanabilir.

* Kâğıt üzerinden yapılan işlemlerin azaltılması çevreye zararı da azaltır.

NUMARA TAŞIMA

* Numara taşıma işlemlerinin de online yöntemlerle yapılması özellikle yaşlı abonelerin iletişim merkezlerine gitmelerine engel olur.

ABONELİK FESHİ

* Abonelik başlangıcı gibi aboneliğin sona erdirilmesi işlemleri de iletişim merkezlerine gitmeye gerek kalmayacak şekilde düzenlenebilir.

FATURALAR

* Basılı fatura gönderimi sürüyor. Ancak vatandaş ‘istemem’ dediğinde fatura gönderilmiyor. Tersine bir düzenleme yapılır ve fatura isteyene gönderilebilir. Çünkü salgın için alınan tedbirler, faturaların dijital ortamda hazırlanması, gönderilmesi ve ödenmesi ihtiyacını daha da artırdı.