Yolsuzlukla mücadelede dünya liginde neredeyiz?

61’inci hükümet, böylelikle uluslararası alanda saygın bu kuruluşun göstergelerini yolsuzlukla mücadelede performansının ölçülmesi için geçerli bir referans olarak kabul ettiğini kamuoyuna duyurmuş oluyor.
Hükümetin kendisini bu yönde bağlaması, kuşkusuz olumlu bir gelişme olarak kabul edilmelidir.
TÜRKİYE’NİN NOTU 10 ÜZERİNDEN 4.4
Adalet ve Kalkınma Partisi hükümetinin tutumunun gerisinde Türkiye’nin son 8 yıl içinde söz konusu endekste kaydettiği ilerlemenin de rolü olmalıdır.
Zaten hükümet programının 28’inci sayfasında yolsuzlukla mücadele stratejisi anlatılırken, 2003 ve 2010 endeksleri karşılaştırılarak, partinin iktidarda bulunduğu 8 yılın bu başlıktaki genel bir değerlendirmesi yapılıyor.
Örgütün 2003 yılı endeksinde toplam 133 ülke listeye alınmış ve bu sıralamada Türkiye 10 üzerinden 3.1 puanla 77’nci sırada yer almış.
2010 yılı endeksinde ise toplam 178 ülke değerlendirilirken, Türkiye bu kez 4.4 puanla 56’ncı sıraya yükselmiş.
Özellikle katılımın da arttığı bir sıralamada 21 basamak yükselmenin önemi azımsanmamalıdır. Ama son tahlilde Türkiye’nin notunun 3.1’den ancak 4.4’e gelebilmiş olması, yani hâlâ geçer notun altında kalması yine de düşündürücü bir durumu gösteriyor.
Sıralamada “en temiz ülkeler” kategorisinde 9 ile 10 arasında puan alan toplam 5 ülke yer alıyor. Bunlar 9.3 puanla Danimarka, Yeni Zelanda, Singapur ve 9.2 puanla Finlandiya ile İsveç. Türkiye ise 4.4’le Namibia ve Malezya ile aynı puan eşiğinde bulunuyor.
İLERLEME DE VAR GERİLEME DE...
Aslında Türkiye’nin performansına geçen 8 yıl içinde hangi ülkelerin önüne geçtiği sorusu açısından da yaklaşılabilir. 2003 sıralamasında Türkiye’nin üstünde olan İtalya, Yunanistan, Slovakya, Letonya, Hırvatistan gibi çoğu AB’ye tam üye olan ülkeler, bugün gerisine düşmüş durumdalar. Özellikle İtalya (31’den 67’nciliğe) ve Yunanistan’ın (44’ten 78’inciliğe) tepetaklak aşağı gitmeleri çok dikkat çekicidir.
Yolsuzlukların her yıl AB’nin ilerleme raporlarında Türkiye’nin en çok sıkıştırıldığı başlıklardan biri olduğunu hatırlayalım. AB, son raporunda da “Türkiye’de yolsuzluklar pek çok alanda yaygındır. Bu alandaki mücadelede biraz ilerleme sağlanmıştır” saptamasını yapmıştı.
Türkiye’nin ulusal düzeydeki mevzuat ve uygulamalar bakımından yolsuzlukta nerede durduğunu Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün Türkiye kolu olan Şeffaflık Derneği’nin geçen ay açıkladığı “Türkiye Yolsuzlukla Mücadele Kriterleri” raporunda görebiliriz.
Söz konusu rapor, Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün uzmanlarıyla birlikte belirlenen bir dizi kriter üzerinden Türkiye’de yasama, yargı ve kamu yönetiminin Kasım 2010 ile Nisan 2011 döneminde arasında izlenip ölçülmesiyle hazırlanmış.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün web sitesinde de yayımlanan bu rapor, Türkiye’de “her üç alanda da yolsuzlukla mücadeleye hizmet eden önemli yasal ve kurumsal değişiklikler yapıldığını” belirtiyor. Ancak yapılan izleme, “bu yasaların uygulama alanında büyük eksiklikler ve geriye gidişler olduğunu” da ortaya çıkarmış.
İHALE YASASI 18 KEZ DEĞİŞİNCE
Bu başlıktaki en çarpıcı örnek, İhale Kanunu’nun geçen 8 yıl içinde tam 18 kez değiştirilerek, her seferinde yeni istisnai düzenlemeler getirilmiş olmasıdır. Rapora göre, istisnai alımlar bugün toplam kamu alımlarının yüzde 27’sini oluşturmaktadır ve bu haliyle oldukça yüksek bir orandır.
Raporda, yolsuzlukla mücadeledeki önemli boşluklar arasında hâlâ bir siyasi etik yasasının çıkartılmaması, siyasetin finansmanında kayda değer bir denetim yapılmaması, yolsuzlukları kapsayacak genişlikte milletvekili dokunulmazlıklarının eksikliği sıralanıyor. Yolsuzlukla mücadelede en zayıf kurum olarak parlamento gösteriliyor.
Bakalım hükümet yeni dönemdeki stratejisinde AB’nin de ilerleme beklediği bu alanlarda somut adımlar atacak mı?
Hükümetin nasıl Türkiye’yi 2023’e kadar “dünyanın en ileri 10 ekonomisi” arasına sokmak gibi iddialı bir hedefi varsa, “dünyanın en temiz 10 ülkesi” arasında yer almak gibi bir hedefi neden olmasın?
Raporun internet adresi: http://www.seffaflik.org/detay_tr.asp?GID=62&MenuID=64