Türkiye’nin hava sahası üzerindeki NATO güvencesi...

Aslında 2015 yılında Türkiye karşısında bu hareketi sergileyen tek NATO ülkesi ABD değildi. Bir başka NATO müttefiki Almanya da yine Suriye kaynaklı füze tehdidine karşı Kahramanmaraş’ta görev yapan iki Patriot bataryasını çekmişti.

Amerikan tarafı 14 Ağustos 2015 tarihinde açıkladığı bu karar için “modernizasyon ihtiyacı” gibi bir gerekçe getirirken, bundan bir gün sonra çekme kararını duyuran Alman hükümeti, “füze tehdidin azalması” gerekçesini göstermişti. Alman basınındaki haberlere bakılırsa, Türkiye’ye Patriot gönderilmesinin iç politikada ve kamuoyunda ciddi bir tartışmaya sahne olmasının da bu kararda etkili olduğu ileri sürülebilir.

Son tahlilde Berlin’in kararı, Türkiye’nin talebi üzerine hava savunmasına destek vermek için NATO çerçevesinde üstlendiği bir taahhütten çekilmesi anlamına geliyordu. Ancak Türkiye NATO bünyesinde hava savunması desteği talebini tekrarlayınca Almanya’nın ayrılmasıyla doğan boşluk bir başka NATO ülkesi İtalya tarafından doldurulacaktı.

HER SAVAŞTA PATRIOT DESTEĞİ

Türkiye’nin bölgedeki balistik füze tehdidine karşı etkili bir hava savunma sistemine sahip olmaması nedeniyle yakın çevresinde patlak veren her savaş ve krizde NATO’nun kapısını çalarak ittifaktan bu alanda destek istemesi son 30 yılda sıkça karşımıza çıkan bir durumdur.

Bu mekanizma ilk kez Irak’ın 1990 Ağustos ayında Kuveyt’i işgali sonrasında 1991 yılındaki Birinci Körfez Savaşı’nda işlemiştir. ABD, Irak’ın elindeki Scud füzelerinin yarattığı tehdide karşı Türkiye’yi korumak üzere Patriot bataryaları göndermiştir.

Aynı işbirliği 2003 yılında ABD’nin Irak’ı işgalinde de tekrarlanmış, 1 Mart’ta tezkerenin TBMM tarafından reddinin ardından AK Parti hükümeti Türk hava sahasını ABD savaş uçaklarına açarken Bush yönetimi Türkiye’ye yine hava savunmasını desteklemek üzere Patriot bataryaları göndermiştir.

ABD’nin Patriot’ları Türkiye’ye üçüncü kez göndermesi, 2012 yılında Suriye’nin Türk Hava Kuvvetleri’nin bir RF-4 uçağını Akdeniz’de düşürmesi ve Suriye hava savunma sistemlerinin Türk savaş uçaklarına kilitlenmesi gibi gelişmeler üzerine Türkiye’nin NATO’dan hava savunması için destek istemesine yanıt olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin 2012 yılındaki bu başvurusuna NATO’da üç ülke karşılık vermiştir: ABD, Hollanda ve Almanya...

ADANA,  KAHRAMANMARAŞ VE GAZİANTEP

ABD’nin 2013 Ocak ayında gönderdiği iki Patriot bataryası Suriye sınırından 40 kilometre kadar uzaklıktaki Gaziantep 5. Zırhlı Tugay Komutanlığı’na yerleştirilmiştir. Alman hükümetinin gönderdiği Patriot bataryalarının yerleşimi için Suriye sınırının 90 kilometre kadar gerisinde kalan Kahramanmaraş seçilmiştir. Ve nihayet Hollanda’nın gönderdiği iki batarya yine 2013 başında Adana’da İncirlik Üssü’ne konuşlandırılmıştır. Suriye’nin sahil kıyısında kuzeyindeki en uç noktadan Adana şehir merkezine uzaklık 140 kilometre kadardır.

Bu sistemlerin gelişi, Suriye’deki Beşar Esad rejimine hava savunmasında NATO’nun Türkiye’nin yanında olduğu mesajını vermiş, bu yönüyle NATO dayanışmasına önemli bir örnek oluşturmuştur.

PATRIOT VE SAMP-T TRAFİĞİ

Gelgelelim bu dayanışma, sonrasında iniş çıkışlara sahne olmuştur. Önce Hollanda iki yıllık bir görev süresinin ardından 2015 Ocak ayında Patriot’ları çekmiştir. Hollanda resmi açıklamasında “füze tehdidinin azalmasını” gerekçe göstermiştir.

Adana’da Hollanda’nın yerini bir Patriot bataryası ile İspanya almıştır. Hollanda ve İspanyol birlikleri arasında İncirlik Üssü’ndeki devir teslim töreni 26 Ocak 2015 tarihinde düzenlenmiştir.

2015 yılı ekim ayında sonuna doğru ise bu kez ABD Gaziantep’teki Patriot bataryalarını çekmiştir. Gaziantep’e başka bir füze savunma sistemi getirilmemiştir.

ABD’den sonra Almanya 2015 aralık ayında Kahramanmaraş’taki iki Patriot bataryasını çekmiştir. Alman sistemlerinin yerine, 2016 haziran ayında İtalya’dan gelen bir SAMP-T bataryası Kahramanmaraş’taki Gazi Kışlası’na yerleştirilmiştir.

İSPANYA’DAN İSTİSNAİ DESTEK

 Mevcut durumda İspanyollar 2019 sonunda Adana’daki beşinci yıllarını doldurmuş olacaktır. İtalyanlar ise geçen haziran ayında Kahramanmaraş’taki üçüncü yılını doldurmuştur. Her iki ülkenin Patriot birliklerinin görev süreleri 2019 sonuna kadar uzatılmıştır.

Önümüzdeki dönemde bu fotoğrafa girecek olan üçüncü bir ülke var: Fransa... Geçen hafta Milli Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Fransa’nın da Türkiye’nin hava savunmasına destek için SAMP-T bataryası gönderme kararı almasının ardından bu ülkeyle saha konuşlanma çalışmalarının yürütüldüğü belirtilmiştir.

Bu noktada Türkiye’nin halen SAMP-T bataryalarının ortak üretimi için İtalyan-Fransız ortaklığındaki EUROSAM konsorsiyumu ile görüşmeler yürütmekte olduğunu da hatırlatmalıyız.

Her halükârda bugün itibarıyla NATO’da Türkiye’nin hava savunmasına fiilen destek veren/verecek üç ülkenin de Avrupalı müttefikler olması, ittifak içinde bu çizgide bir Avrupa ekseninin şekillenmesi anlamlıdır. Bu durumun, Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerin hem S-400 krizi hem de Suriye nedeniyle sarsıldığı bir döneme rastlaması da dikkat çekicidir.

Ayrıca, Türkiye’nin hava savunmasına şu ana kadar NATO bünyesinde en sürekli desteği veren ülkenin İspanya olduğunu bu vesileyle teslim etmeliyiz. Bu, Türkiye’nin NATO’da çok az ülkeden görebildiği istisnai bir destektir.  

S-400 tartışmalarını yürütürken meselenin NATO boyutunu göz ardı etmemekte yarar var.