İYİ Parti’nin seçim performansı ne gösteriyor?

Yücel Yılmaz 375 bin 253 oy alarak yarışı önde bitirdi (yüzde 47.78). İsmail Ok ise 365 bin 196 oyda kaldı (yüzde 46.49). Arada 10 bin 57’lik bir fark ortaya çıktı.

HDP, Balıkesir’de İstanbul milletvekili Ali Kenanoğlu’nu aday göstermişti. Kenanoğlu, toplam 10 bin 195 oy aldı (yüzde 1.29). Bu oylar Ok’a yönelmiş olsaydı seçimin sonucu değişebilirdi.

*

Balıkesir, bu yönüyle HDP’nin ülkenin batısında genel bir tavır olarak ‘millet ittifakı’nı desteklediği yolunda beliren algıyı tersyüz eden bir örnektir ve tek değildir. Büyükşehirlerde ‘millet ittifakı’ adayının İYİ Parti kimliğini taşıdığı merkezlerin çoğunda HDP de aday çıkartmıştır. Denizli, Manisa, Kocaeli bunlar arasında sayılabilir.

HDP faktörü, bu seçim kampanyasında İYİ Parti açısından önemli bir hassasiyet oluşturuyordu. İktidar blokunun ‘millet ittifakı’nı HDP ile işbirliği içinde olmakla suçlayan sistematik kampanyası, kendisi de milliyetçi bir tabana seslenen bir sağ parti olarak İYİ Parti açısından ciddi bir sıkışıklık yaratmıştır.

Gelgelelim İYİ Parti’nin sınırlı da olsa bazı yerlerde HDP adaylarına karşı ‘cumhur ittifakı’na destek vermesi HDP ile arasına mesafe koyduğu mesajını taşımıştır. İYİ Parti Lideri Meral Akşener’in seçim kampanyası sırasında Iğdır’da HDP’ye karşı ‘cumhur ittifakı’nın çıkartacağı adayı destekleyeceklerini açıklaması bu çerçevede hatırlatılabilir. Gelgelelim İYİ Parti’nin MHP’li adaya desteği Iğdır il merkezini HDP’li adayın kazanmasını önleyememiştir.

*

İYİ Parti’nin bu seçimde aldığı sonuç nasıl değerlendirilebilir? Önce somut verilere bakalım. İYİ Parti, ittifak kapsamında ya da dışında aday gösterdiği hiçbir büyükşehir ve ilde belediye başkanlığı kazanamamıştır. Buna karşılık Türkiye genelinde ancak 18 ilçede belediye seçimini kazanabilmiştir.

İYİ Parti’nin bunun dışında genel performansını ölçmeye çalıştığımızda diğer partiler açısından geçerli olan güçlük burada da karşımıza çıkıyor. İttifak yapılan seçim bölgelerinde oylar ortak aday ve listeler üzerinden iç içe geçtiğinden, CHP oyları ile İYİ Parti oylarını ayrıştırabilmek mümkün değil.

Yine de şöyle bir deneme yapabiliriz. Önce İYİ Parti’nin 24 Haziran 2018 genel seçiminde aldığı oyu hatırlayalım. İYİ Parti, bundan dokuz ay önce ‘yurtiçi’nde toplam 4 milyon 932 bin 510 oy almıştı. Bu, yüzde 10.14’e denk geliyor. Yurtdışı oylar dahil edildiğinde oran 9.96’ya düşüyor. Söz konusu oran MHP’de yüzde 11.10.

AA’nın 31 Mart yerel seçim sonucuna ilişkin ‘Türkiye Geneli’ toplamı olarak verdiği dökümde İYİ Parti 3 milyon 459 bin 491 oy almış görünüyor. Bu, 7.45 oranına denk geliyor. Bu rakamlar, 30 büyükşehirde ‘büyükşehir belediye başkanlıkları' için kullanılan oylarla 51 ilde ‘il genel meclisleri’ için verilen oyların toplamını gösteriyor.

Burada birçok büyükşehirde 'Millet İttifakı' kapsamında işbirliği yapıldığı için toplamda yüzde 30.12 olarak görünen CHP oylarının bir bölümünün İYİ Parti’den kaynaklandığını kabul etmeliyiz. Bir bölümü de CHP’ye HDP seçmeninden gelmiştir. Bu arada, daha az bir oranda CHP oyu da İYİ Parti toplamı içindedir. Benzer şekilde MHP oylarının bir bölümü de yüzde 44.33 çıkan AK Parti toplamı içinde yer alıyor. Ancak partiler arasındaki bu geçişleri ölçebilecek durumda değiliz.

Aslında 51 ildeki ‘il genel meclisi’ oyları bize coğrafi olarak sınırlı ancak daha gerçekçi bir tablo sunuyor. Çünkü bu meclislere ilişkin seçimlerde ittifak yapılmadığı için oyların birbirine karışması gibi bir sorun yaşanmıyor. Ancak bu döküm metropolleri içermiyor ve Anadolu’daki küçük illerdeki durumu yansıtıyor. Bu hesaplamada İYİ Parti’nin 51 ildeki toplam oyu 852 bin 630 görünüyor. Bu oy miktarı, oran olarak 51 il toplamının yüzde 8.12’sine denk geliyor.

*

Bu 51 ildeki duruma tek tek baktığımızda ne görüyoruz? İYİ Parti’nin bu illerde 2018 genel seçimindeki oyları ile 31 Mart’taki il genel meclisi oylarını kıyasladığımızda şu gözlemleri öne sürebiliriz:

İYİ Parti, özellikle Karadeniz Bölgesi’ndeki illerin büyük bir bölümünde oy kaybına uğramıştır. Bunların önemli bir bölümünde düşüşler 2-3 puan aralığında olmakla birlikte Giresun gibi 7 puana yakın kayıplar da var. Buna karşılık Düzce ve Rize gibi oy arttırdığı yerler de var İYİ Parti’nin. En ilginci Sinop’ta İYİ Parti’ye oy verenlerin oranı neredeyse aynı kalmıştır (yüzde 9.44/yüzde 9.45).

Buna karşılık İYİ Parti, İç Ege’de Uşak, Afyon gibi illerde artış kaydetmiştir. Özellikle Uşak’taki yaklaşık 9 puanlık artış dikkat çekicidir. Orta Anadolu’da oy kaybettiği iller de var, oyunu yükselttiği yerler de. Akdeniz’de Isparta, Burdur ve Osmaniye’de artışlar ve kayıplar toplamda birbirini dengeler gibi duruyor.

Marmara Bölgesi İYİ Parti’nin en sert düşüşü yaşadığı yerdir. Bu bölgede 5 ile 8 puan aralığı içinde kayıplar söz konusudur. Edirne, Kırklareli, Çanakkale’nin durumuna bu çerçevede özellikle dikkat çekilebilir.

*

Ancak bütün bu verilere bir bütün olarak bakıldığında, İYİ Parti’nin yine de yeni bir parti olarak 2018 seçiminde elde ettiği seçmen tabanını önemli ölçüde koruduğu genel bir tespit olarak belirtilebilir.

İYİ Parti’nin bu seçimde oynadığı en kritik rolü, büyük metropollerdeki belediyelerin iktidardan alınmasında muhalefet bloku içindeki yaptığı katkıda görmeliyiz.