TL'nin reel değeri

Salih NEFTÇİ

Bundan bir yıl önceye kadar yaptığımız hesaplar, TL'nin (en az) yüzde 20 oranında aşırı değerlenmiş olduğunu gösteriyordu.

Dolar o zamanlar 1.45 Alman Markı civarında idi.

Bir süredir TL'nin reel değerine de değinmedik.

Uluslararası piyasalarda son aylarda yaşananlar TL'nin reel değeri konusundaki hesapları değiştiriyor.

Bu önemli gelişmeyi kademe kademe ele alalım.

UZAKDOĞU

Türkiye'nin dışarı sattığı sanayi mallarındaki rakipleri Almanya, İsviçre veya Amerika gibi ülkeler değil. Türkiye, Tayland, Filipinler ve Çin'de üretilen malların benzerlerini yurtdışında satmaya çalışıyor.

Tekstil ürünleri, küçük elektrikli aletler, deri mamulleri... Türk ihracatçıları bu ürünlerde gerek kalite, gerekse fiyat açısından karşılarında Çin, Tayland, Filipinler gibi rakipleri bulurlar.

Bu bir.

İkinci nokta bu Uzakdoğu ülkelerinin kur politikaları ile ilgili.

Tayland gibi Uzakdoğu ülkeleri, paralarını bir döviz sepetine değil, sadece dolara endekslemişlerdir. (Çünkü başlıca müşterileri Amerika idi.)

Dolar düşerse, Tayland parası Baht değer yitirir. Dolar yükselirse, Baht da değer kazanır.

...Aynı oranda.

Bu da bizi üçüncü noktaya getiriyor.

Dolar yılbaşından bu yana yüzde 20 kadar yükseldi. Bu birçok Uzakdoğu parasına da değer kazandırdı. Kafaları karıştırmamak için bu değerlenmenin yüzde 20 olduğunu varsayalım.

Bu durumda Tayland'ın Almanya'ya satmak istediği malların fiyatı da yüzde 20 artacak.

(Son devalüasyonları şimdilik bir kenara bırakıyoruz.)

TÜRKİYE

Türkiye'nin kur politikası ise değişik.

TL dolara değil, yarısı dolar yarısı mark'tan oluşan bir sepete göre değer kazanıyor veya kaybediyor.

Dolar yüzde 20 yüselirse, TL, marka karşı sadece yüzde 10 değerlenecek.

Bunu da şöyle yorumlayabiliriz:

YORUM

Türkiye son 6 ay içinde Uzakdoğulu rakiplerine karşı Avrupa piyasalarında önemli bir fiyat avantajı yakaladı. Elektrikli aletlerde, tekstilde veya deride Uzakdoğulu rakiplerine kıyasla mallarını yüzde 10 daha ucuza satabilecek.

Nedeni de doların hızla değer kazanması ve izlenen kur politikaları.

Avrupa Türkiye'nin en önemli pazarı.

Demek ki bu gelişme sıcak para politikasından dolayı yitirilen rekabet gücünün bir kısmını Türkiye'ye geri kazandırıyor.

Devalüasyon baskılarını ciddi biçimde azaltıyor.

SONUÇ

Ancak, geçtiğimiz haftalarda Tayland ve Filipinler paralarını devalüe etti. Diğer Uzakdoğu paralarına da baskı geldi.

Bu da akıldan çıkarılmamalı.

Teknik not

Doların marka karşı değer kazanması ve bu arada TL'nin sepete göre devalüe edilmesi Türk ihraç mallarını Almanya'da üretilen benzer mallara karşı daha pahalı kılar.

Ama aynı zamanda da yukarıda ele aldığımız nedenlerden dolayı Türk ihraç mallarına Uzakdoğu mallarına kıyasla bir rekabet avantajı kazandırır.

Almanya, ucuz elektronik ürünler veya tekstil ürünlerinde Türkiye'nin rakibi olmadığından, önemli olan Uzakdoğu'ya karşı elde edilen avantajdır.

En azından, orta vadede...