Işık Ülkesi’nin gözbebeği

Işık Ülkesi olarak tanımlanan Likya’nın Ksantos Vadisi’ne yerleşik Patara’nın tarihi Erken Tunç Çağı’na kadar gidiyor. Fakat Patara herhangi bir kent değil, aynı zamanda Likya Birliği’nin de başkenti. MÖ 13’üncü yüzyıla tarihlenen Yalburt Yazıtı’nda, Büyük Kral IV. Tuthaliya’nın Patar Dağı önünde adaklar ve armağanlar sunduğu, taş anıtlar diktiği ve kutsal mekânlar yaptığı anlatılıyor. Patara adı Hitit metinlerinde Patar, Likçede Pttara olarak geçiyor. Patara Limanı uzak ticari seferlerin yapıldığı dönem Anadolu kıyılarındaki ana merkezlerden biriymiş. Öyle ki Makedonya Kralı Büyük İskender döneminde İskenderiye’den yola çıkıp Ege’ye ya da daha kuzeye giden bir geminin mutlaka Patara Limanı’na uğraması gerekiyormuş.

Patara plajı

HER DÖNEMİN BAŞKENTİ

Başkent özelliğini Roma’da ve Bizans zamanında korumuş.

Patara’daki kazılar 1988’de, Prof. Havva İşkan Işık’ın eşi Prof. Fahri Işık tarafından başlatılmış. Tiyatronun karşısındaki yapının bir meclis binası olduğunu ilk kez tanımlayan Prof. Işık, yapının ortaya çıkarılmasındaki fiziki zorlukları aşarak 1996’da buradaki çalışmaları başlatmış. 2000’de kazılar bir kez daha ele alınmış ve 2006’da da statik nedenlerle dokunulamayan alanlar dışında bütün yapı ortaya çıkarılmış.

İlk yapımı MÖ 2’nci yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen bugün gördüğünüz meclis binası, yapının büyüleyiciliğinden öte bir birliğin merkezini temsil ediyor. Rodos’a bağlanmış olan Likya Bölgesi, Roma Senatosu’nun kararıyla MÖ 168-167 yıllarında bağımsızlığına kavuşmuş ve Likya Birliği kurulmuş. Bu birlikte kimi kaynaklara göre 23, kimilerine göre 36 şehir var. Bunlardan Ksantos, Patara, Pinara, Olimpos, Mira ve Tlos üç oy hakkına sahip olan şehirlerken bunların ardından iki ve bir oy hakkına sahip kentlerle bir oy hakkına sahip olan ikili, üçlü veya dörtlü birlikler geliyor. Bu yapıyla amaçlanan Likya’daki her yerleşimin mecliste temsil edilip oy kullanabilmesi.

Birlik, ortak tarihi ve geçmişiyle sağlam temellere oturmuş, hatta MS 43’te gelen Roma egemenliği altında bile varlığını sürdürmeyi başarmış. Antik dünyanın önemli yazarı Amasyalı Strabon “Likyalılar öyle uygar ve nezih bir biçimde yaşamlarını sürdüler ki şimdiye kadar hiç utanç verici kazanç istekleri olmadı ve atadan kalma Likya Birliği’nin nüfuz alanı içinde yaşadılar” diyerek tanımlamış bu birliği.

Size tavsiyem, aklınızda Patara’nın eski görkemli günleri olsun ve yavaş yavaş tarihin içine girmenin tadını çıkarın. Çok beğendiğim bir detay da eski günlerin demokratik yapısını korurcasına engelli ziyaretçiler düşünülmüş olması.

Meclis binasının hemen karşısındaki tiyatro, üzerinde konumlanan tapınağı ve sahne cephesindeki işlemeleriyle çok özgün bir yapı. Basamaklara oturun ve burada bir araya gelen ruhlara bir selam gönderin. Roma kaynaklarından bildiğimiz ‘yol kılavuz anıtları’nın dünyada kazıyla belgelenen tek örneği Monumentum Patarense’yi de umarım yakında Patara’da yeniden ayakta görebiliriz. Likya Bölgesi’nin çatı yüksekliğine kadar korunmuş tek tapınağı olan Liman Tapınağı da Patara’nın etkileyici kısımlarından. Uzunluğu 22 kilometreyi bulan Patara Su Yolları türünün en iyi korunmuş örneklerinden. Su yolunun bir parçası olan Delikemer, bir mühendislik ve mimarlık harikası olarak literatürdeki yerini almış bile.

Yol kılavuz anıtları

Antik dünyanın kehanet merkezi olarak akla Delfi’deki Apollon Tapınağı gelir ilk. Meğer bizim topraklarımızda hem de Patara’da Antik Çağ’ın en ünlü üç kehanet merkezinden biri varmış. Hatta kehanet tanrısı Apollon’un sıfatları arasında olan, Homeros’un yazdığı ‘Lykegenes’ sözcüğü onun Likya soyundan geldiğini belgeliyor.

Apollon’un doğum mitosunda adı geçen bazı yer isimlerinin Patara’daki coğrafi yerlerle benzerliği de bunu kanıtlıyor gibi.

Geçmişi Erken Tunç Çağı’na kadar uzanan kentteki kazıları Prof. Işık (üstte) yönetiyor. Uzun süre başkent olma statüsünü koruyan Patara’nın zenginliği büyük limandan geliyor.

NOEL’İN BAŞLADIĞI YER

Hıristiyanlık dünyasının çok önemli isimleri yaşamış kentte. Ama yine de Patara’da doğup Myra’da piskoposluk yapan Aziz Nikola şehrin en şöhretlisi. Batı dünyasının Noel Baba’sı bizden hediye. Aziz Nikola, İznik’te 325’te yapılan ve Hıristiyan dünyasında çok önemli bir yeri olan Konsil’e de katılmış. Aziz Nikola Günü her sene 6 Aralık’ta kutlanıyor, çok sayıda ziyaretçi yapılan ayine katılıyor. 4’üncü yüzyıldan kalma Myra’daki kilise, 1043’te 9. Konstantin tarafından, ardından da 1862’de Rus Çarı I. Nikola tarafından restore edilmiş. Kiliseden bugüne kalanlar piskoposun tahtının olduğu ‘synthronon’ ve papazların oturma bölümlerinin bulunduğu mihraptaki bölüm.

Noel Baba’nın hikâyesinin özüyse şöyle: Fakir bir adamın üç kızı var ve o dönemde başlık parasını kızlar veriyor. Kızlar evlenemediği için devreye Aziz Nikola giriyor ve bacadan içeriye üç torba altın atıyor. Sonra da namı yürüyor, denizcilerin de azizi haline geliyor. Sefere çıkarken Aziz Nikola’ya dua eden denizciler seferden sağ salim döndüklerinde küçük bir gemi maketini Aziz Nikola’ya adanmış kiliselere hediye ederler. Bir gün yolunuz Haliç’teki Aya Nikola Kilisesi’ne düşerse, içerideki gemi maketlerine bakmayı unutmayın.

TATLI BİR MOLA

Bu güzel günün ardından Patara’da konaklamak için tercihim Prima Donna’nın sakin ve keyifli ortamı oldu. Burası, Dünyanın En Romantik Villa Oteli ve Dünyanın En Lüks Gizli Oteli seçilmiş dersem sanırım size biraz ipucu verebilirim. Otelde her şey büyük, her şey rahat, her şey iki kişilik düşünülmüş. Yemekler de öyle! Cengiz Aksoylar Bey, eşi Özlem Hanım ile birlikte mutfağın şefi. Keyifle pişiriyorlar, keyifle sunuyorlar… Günbatımında Patara’yı seyredip hayallere dalmak için en doğru adres.