İneklerden çıkan metan gazı bizi vegan yapar mı?

Yemyeşil bir merada otlayan inekler, çimleri yerken huzurlu ve masum görünebilir. Ancak durum böyle değil. Her inek her gün küresel iklim değişikliğine neden olan en güçlü sera gazlarından biri olan metan gazını salıyor.
Hem geğirdiklerinde hem gaz çıkardıklarında karbondioksit molekülünden yaklaşık 25 kat daha zararlı metan molekülleri atmosfere salınıyor.
*
Hayvancılık, küresel insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının yüzde 12’sinden sorumlu ve bu nedenle metan karbondioksitten sonra en çok salınan ikinci sera gazı durumunda.
Ancak metan, atmosferde sadece 12 yıl kaldığı için önlem alındığı takdirde değişimin olumlu etkileri çok hızlı görülmeye başlanabilir.
Dolayısıyla, metan emisyonlarını büyük ölçüde azaltmak, önümüzdeki yıllarda küresel ısınmadan beklenen zararı azaltmada büyük bir etkiye sahip olabilir.
Tarım ve hayvancılık, insan faaliyetleriyle ilgili metan gazı toplamının yaklaşık yüzde 40’ını üretiyor, geri kalan metan da fosil yakıt endüstrisi tarafından üretiliyor.
Bu metanın çoğu, ineklerdeki sindirim sürecinde açığa çıkıyor. İneklerin ürettiği metanın büyük bölümü ağızlarından veya burun deliklerinden geliyor.
Aslında inekler gezegende doğal sayılarında var olsa bunun küresel ısınmaya hiçbir tesiri olmaz. Ne var ki, insanoğlunun “çiftlik hayvanı” olarak belirlediği türlerden biri olması nedeniyle dünyada devamlı 2 milyara yakın inek bulunuyor.

Bu seviyedeki metan gazı salınımını sonlandırmanın en direkt yolu onları yemeyi veya sütleri için kullanmayı bırakmak. Ne var ki, insan kültürüne işlenmiş bir mutfak anlayışının kısa zamanda değişmesi beklenemez. Bu nedenle farklı yöntemler tartışılıyor. Bunlardan biri ‘Maskeli inekler’. Metan emisyonunu yarı yarıya azaltıyor mu?
*
İngiliz start-up ZELP (Sıfır Emisyon Hayvancılık Projesi) ile ortak olan ABD tarım devi Cargill, ineklerin burun deliklerini kapatan bir maske formu geliştirdi.
Cihaz, metanı filtreleyerek, molekül başına küresel ısınma üzerinde çok daha az bir etkiye sahip olan karbondioksite dönüştürüyor.
Cargill’in hayvan besleme yan kuruluşu Provimi başkanı Ghislain Boucher, ilk sonuçların ‘ilginç’ olduğunu söyledi ve AFP’ye verdiği demeçte, ‘Metan emisyonları yarı yarıya azaldı’ dedi.
Ancak cihazın gelecek yılın sonlarında 2023’te piyasaya sürülebilmesi için hala gerçek dünya koşullarında test edilmesi gerekiyor.
Kısa vadede Cargill, inek metan emisyonlarını yüzde 10 azaltacağını söyleyerek kuzey Avrupa’da bir kalsiyum nitrat gıda katkı maddesi de pazarlamaya başlıyor.
*
Boucher, bu önlemlerden kaynaklanacak ek maliyetin ‘inek başına günlük 10-15 sent arasında’ olduğunu belirtiyor.
-McDonald’s 2021’de tamamen vegan olan ‘McPlant’ menüsü çıkarma kararı aldı.
-Dünyanın en büyük fast-food restoran zinciri olan McDonald’s önemli bir karar vererek, 2021 itibarı ile içerisinde her tür seçeneğin bitkisel bazlı olacağı yeni bir alternatif menü çıkaracağını açıkladı.
-Küresel çapta çıkarılacak olan “McPlant” isimli yeni platformda vegan burgerler, vegan tavuk alternatiflerinin yanı sıra vegan sandviç ve kahvaltı ögeleri de olacak.
-Bazı ülkelerdeki McDonald’s restoranlarında hali hazrıda vegan burger seçeneği zaten vardı ancak hem bu burgerler birbirlerinden farklıydı hem tek bir çeşit ürün olarak bulunuyordu.

Deniz yosunu işe yarar mı?

Tartışılan bir başka yöntem de deniz yosunu yedirmek.
Bu yılın başlarında yayınlanan ve metan emisyonlarını yüzde 80’den fazla azaltabileceğini belirten bir ABD çalışmasına göre, inek yemine kırmızı deniz yosunu eklemek emisyonları azaltmak adına ciddi potansiyele sahip.
California Davis Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, sonuçların tekrarlanabilmesi durumunda, kırmızı deniz yosununun büyük miktarda, tercihen tarım alanlarının yakınında yetiştirilmesi gerektiğini söylüyor.
Bununla birlikte, herkesin aklındaki soru aynı: Çiftçiler, bir tür karbon kredisi yoluyla geri ödenmedikçe, kârlarına eklenmeyen bu tür masraflara nasıl tepki verecekler?
Ayrıca tüketicilerin nasıl tepki vereceği de belirsiz. Örneğin, mısırla beslenmiş sığır eti tercih eden Amerikalılar, deniz yosunu ile beslenen türü yemek isteyecek mi?
BM: Davranış ve diyet değişikliği daha etkili
Mayıs ayında Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından hazırlanan bir rapor, teknolojik önlemlerin tarım sektöründen kaynaklanan metan emisyonlarını düşürme konusunda “sınırlı bir potansiyele” sahip olduğuna işaret ediyor.
Raporda şu ifadeler yer alıyor:
‘Davranış değişikliği, gıda israfını ve kaybını azaltmak, hayvancılık yönetimini iyileştirmek ve sağlıklı diyetlerin (vejetaryen veya daha düşük et ve süt içeriğine sahip) benimsenmesi, önümüzdeki birkaç on yılda metan emisyonlarını yılda 65-80 milyon ton azaltabilir.
Gelecekte herkes vegan veya vejetarjan mı olacak yoksa fosil yakıtlarını azaltarak kendimize yeşil bir ekonomi mi yaratacağız? Bunu zaman gösterecek.